Poolse justitietop zet internettrollen in om rechters onder de duim te krijgen

Kop eraf, probleem opgelost, moet de Poolse premier Mateusz Morawiecki gedacht hebben. Maar de kop van onderminister van justitie Lukasz Piebiak die afgelopen donderdag rolde, ontketende een lawine. Ook andere topfunctionarissen blijken op het internet rechters te besmeuren die zich verzetten tegen politieke invloed op de rechtspraak.

Regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) vergroot al ruim drie jaar haar greep op de rechterlijke macht door middel van nieuwe wetten. De Europese Commissie eist dat deze worden teruggedraaid en heeft Polen daarom voor het Europese Hof gedaagd. Nu blijkt dat in Warschau niet alleen wettelijke middelen worden toegepast om rechters onder de duim te krijgen.

Compromitterend materiaal

Centraal in de affaire staat ‘Emilka’. Zij is wat je in het Pools een hejterka noemt, een internet-­haatzaaister. Ze verspreidde potentieel compromitterend materiaal over minstens twintig rechters en werd daarbij geholpen door onderminister Piebiak, onthulde website Onet maandag. Dit materiaal was afkomstig uit geclassificeerde dossiers van het ministerie. ‘Ik hoop dat ik hiervoor niet de gevangenis in ga’, schrijft Emilka aan de onderminister. Deze antwoordt: ‘Nee hoor, voor het doen van goede daden stoppen we niemand in de gevangenis.’

De onderminister heeft ondertussen dus het veld moeten ruimen, maar de affaire rolt door. Een van zijn naaste medewerkers speelde Emilka informatie toe en moedigde haar aan een onwelgevallige rechter aan te pakken: “We moeten hem flink verneuken”.

Emilka kreeg voor haar diensten geldbedragen en een cadeau namens ‘de bendeleider en zijn soldaten’. Wie deze bendeleider is, blijft vooralsnog onduidelijk. Duidelijk is wel dat Emilka als doorgeefluik functioneerde voor een groep hoge functionarissen binnen het justitieel apparaat.

Fel protest

Haar echtgenoot werkt bij de Raad voor de Rechtspraak. Deze raad benoemt alle rechters in Polen en wordt zelf sinds vorig jaar benoemd door politici. Dit ondanks fel protest van Brussel. Drie leden van de nieuwbenoemde raad werkten mee aan de lastercampagnes.

Ook in de zogeheten disciplinekamer van het hooggerechtshof blijken internettrollen rond te lopen. De disciplinekamer, gecreëerd door de PiS-regering, heeft in zijn korte bestaan vooral rechters bestraft die kritisch staan ten opzichte van de regering. Ook dit instituut is volgens Brussel in zijn huidige vorm een bedreiging voor de onafhankelijke rechtspraak. 

Intimidatie

Niemand minder dan de voorzitter van deze disciplinekamer opperde in een gesloten Whatsappgroep om de voorzitter van het hooggerechtshof, Malgorzata Gersdorf, te intimideren: “Ik stel voor haar kaartjes te sturen met de leuze: opsodemieteren!” De PiS-regering probeerde Gersdorf vorig jaar weg te krijgen door de pensioenleeftijd voor leden van het hooggerechtshof te verlagen. Het Europese Hof draaide twee maanden geleden deze maatregel terug.

De Poolse regering doet de zaak af als ‘een ruzie tussen rechters’, maar ondertussen hebben de trollen topambtenaren één ding gemeen. Drie jaar geleden werkten ze nog bij lokale rechtbanken, maar onder PiS maakten ze een bliksemcarrière. Deze sprong danken ze aan minister van justitie, Zbigniew Ziobro. De machtige minister zit zelf nog stevig in het zadel. Bewijs dat hij betrokken was bij de trollen ontbreekt. Het begrip ‘ministeriële verantwoordelijkheid’ bestaat niet in het Pools. En bovendien controleert hij persoonlijk elk onderzoek naar de zaak, want de minister is tevens chef van het OM.

Lees ook

De Poolse rechter Gersdorf weigert op te stappen: ‘Maar de psychische druk is moeilijk uit te houden’

De Poolse president verordonneert haar te stoppen, omdat hij af wil van onafhankelijke rechters. Maar rechter Malgorzata Gersdorf laat zich niet wegsturen.