Grapperhaus wil in Thailand blunders in zaak van coffeeshophouder rechtzetten
Minister Grapperhaus van justitie heeft in Thailand een ‘bemoedigend gesprek’ gehad over de uitlevering van oud-coffeeshophouder Johan Van Laarhoven en zijn vrouw, die daar lange celstraffen uitzitten voor het witwassen van drugsgeld. Ook de advocaat van de Van Laarhovens, Sydney Smeets van Spong Advocaten, is ‘zeer verheugd’ over de positieve geluiden uit Thailand.
Vanochtend is Grapperhaus in Bangkok ontvangen door de Thaise premier Prayut Chan-o-cha en zijn Thaise collega, de minister van Justitie. Ze spraken drie kwartier met elkaar. “De Thaise regering is bereid om met deskundigen van mijn ministerie te gaan kijken naar mogelijke oplossingen ten aanzien van de heer Van Laarhoven en zijn vrouw, om hen over niet al te lange tijd over te laten brengen naar Nederland”, aldus Grapperhaus tegen meegereisde pers. “We moeten voorzichtig blijven, maar de Thaise premier is welwillend.”
Het bezoek van de minister kan het begin vormen van de slotact in een bizarre zaak. Een zaak waarin de overheid een beschadigende rol – aldus een rapport van de Nationale Ombudsman – heeft gespeeld. De zaak begon toen Nederland in 2014 de Thaise autoriteiten nog eens herinnerde aan een rechtshulpverzoek, als onderdeel van een strafrechtelijk onderzoek naar de oud-eigenaar van coffeeshopketen The Grass Company. Johan van Laarhoven zou onder meer miljoenen euro uit de boeken hebben gehouden en in Thailand belegd, het land waar hij sinds 2008 met zijn Thaise vrouw en twee kinderen woonde.
Rinkelende bellen
Waar Nederland Van Laarhoven beschouwde als hoofdverdachte in een belastingfraude- en witwaszaak, gingen in Thailand bij het woord drugsgeld alle bellen rinkelen. De Thaise autoriteiten startten een eigen onderzoek en veroordeelden zowel Van Laarhoven als zijn Thaise vrouw. Hij kreeg 20 jaar (officieel 103 jaar), zij zeven jaar celstraf. Terwijl de echtgenote in Nederland geen verdachte was, maar wel zo door Nederland werd aangeduid in het rechtshulpverzoek.
Dat laatste is een van de meest schrijnende conclusies die Ombudsman Reinier van Zutphen dit voorjaar trok in een vernietigende reconstructie van het optreden van de Nederlandse autoriteiten. ‘Onzorgvuldig’, oordeelde hij hierover. “Het perspectief van het echtpaar is uit het oog verloren”. Het excuus van het Nederlandse OM dat ze niet konden weten dat Thailand een eigen onderzoek zou beginnen, noemde de Ombudsman ongeloofwaardig.
De harde kritiek van de Ombudsman lijkt de minister van Justitie eindelijk in beweging te hebben gekregen. Het bezoek had eerst geheim moeten blijven, maar lekte uit, waarop Grapperhaus deze week de Kamer informeerde. Normaal bemoeit een minister van justitie zich niet persoonlijk met Nederlanders die in buitenlandse gevangenissen zitten, dat is een taak van Nederlandse ambassades of het justitieel apparaat. In het buitenland zitten momenteel zo’n 2000 Nederlanders vast, van wie een kleine helft voor drugsgerelateerde delicten.
Van Laarhoven bedankte vanmiddag de minister voor zijn hulp in een schriftelijke verklaring. “Kennelijk heeft de minister meer oog voor gerechtigheid dan zijn departement.”
Actiegroep Justice for Johan
Het echtpaar Van Laarhoven probeerde de afgelopen jaren via justitie vergeefs uitlevering af te dwingen. Tweede Kamerleden en BN’ers als tv-maker Filemon Wesselink spanden zich voor hen in; de actiegroep Justice for Johan haalde in 2017 duizenden handtekeningen op voor een petitie. Volgens hen is Van Laarhoven het slachtoffer geworden van het ‘hypocriete drugsbeleid’ van Nederland, waar de verkoop van wiet onder strenge voorwaarden gedoogd wordt.
Wesselink bezocht Van Laarhoven twee jaar geleden in zijn Thaise cel. Die deelt hij met tientallen anderen. Zijn gezondheid is door het verblijf in de gevangenis verslechterd.
Wanneer het echtpaar Van Laarhoven naar Nederland komt, is nog niet zeker. Grapperhaus zei in Thailand dat de oplossing ‘niet in strijd mag zijn met het Thaise rechtssysteem’. Komende week dient het hoger beroep in Thailand, waar formeel nog op gewacht moet worden voor iemand kan worden uitgeleverd. Advocaat Smeets hoopt dat het daarna niet lang meer duurt. Hij kan niet ingaan op de vraag of en hoelang Van Laarhoven nog in Nederland zou moeten zitten. “Dat is nu deel van de onderhandelingen.” Ook kan hij niet zeggen of Van Laarhoven straks schadevergoeding gaat eisen van de Nederlandse overheid. “Alle opties worden goed bekeken.”
Onzeker is verder wat er met het nog altijd lopende strafonderzoek in Nederland gebeurt, waarin ook Van Laarhovens broer Frans en een aantal oud-medewerkers van The Grass Company verdacht zijn. Er zou worden onderhandeld over een schikking. Eerdere berichtgeving in NRC dat het OM ontstemd zou zijn over de persoonlijke bemoeienis van Grapperhaus, zijn door het OM ontkend. Grapperhaus zegt alles te hebben afgestemd met het OM.
Lees ook:
De hete hangijzers van de hennepproef
Een proef met door de overheid geregelde wietteelt. Het is een ingewikkelde puzzel voor de ministers Ferd Grapperhaus (justitie en veiligheid) en Bruno Bruins (medische zorg).