Iran zet buitenlandse banden verder op scherp in de Straat van Hormuz

Eerst een brandbrief naar de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties en vervolgens dreigen met nieuwe economische sancties. Groot-Brittannië doet er alles aan om de druk op Iran zo veel mogelijk op te voeren om de vrijdag in beslag genomen olietanker Stena Impero vrij te krijgen, maar tot dusver zonder succes. Intussen komt Nederland in een steeds lastiger parket.

Dat Iran de Britse tanker enterde en naar de kust sleepte, noemt de Britse regering een ‘vijandige daad’, zo liet minister van defensie Penny Mordaunt weten. Minister van buitenlandse zaken Jeremy Hunt voegde eraan toe dat de in beslagname illegaal was, in Omaanse wateren immers, buiten de Iraanse territoriale grenzen in de Straat van Hormuz. Hij vindt dat er ‘serieuze consequenties’ moeten volgen, bijvoorbeeld economische sancties. Maar de vraag is of deze daad gaat leiden tot een verdere escalatie van een conflict dat begon met een Amerikaanse daad: het opzeggen van de zogenaamde ‘Iran deal’.

‘Trump wil geen oorlog met Iran’, weet David Criekemans, hoofddocent internationale politiek aan de universiteit van Antwerpen. Maar hij ziet ook: ‘beide partijen escaleren’. Hij ziet een risico dat één van de partijen een stap van de ander te zwaar opneemt, maar dat is tot nog toe niet gebeurd. De inbeslagname van het Britse schip is een reactie op een soortgelijke stap van het Verenigd Koninkrijk, die een Iraans schip bij Gibraltar aan de ketting heeft gelegd. Oog om oog, tand om tand.

Lastig parket

Tot nog toe is Nederland er niet in betrokken, maar het zit wel in een lastig parket. Het is onderdeel van een Europa dat goede betrekkingen en ook levendige handel met Iran het liefst in stand wil houden, maar tegelijk is het bondgenoot van de Verenigde Staten. Die hebben Nederland gevraagd een fregat naar de straat van Hormuz te brengen. Nederland heeft meteen verklaard dat het ‘solidair is’ met de Britten.

Criekemans raadt Nederland aan goed na te denken. Het zou bijvoorbeeld ‘alle scenario’s moeten doordenken’ over het zenden van een fregat naar de Straat van Hormuz. “Stel dat het geraakt wordt, wat moet dan het antwoord zijn?”, zegt Criekemans. In een explosieve situatie zou zoiets een reden voor oorlog kunnen zijn.

Een oorlog, waar nu nog geen sprake van is. Tot nu toe blijft het bij sterke woorden over en weer. In de brandbrief aan de Veiligheidsraad legt de Britse regering in detail uit hoe Iran het internationaal zeerecht schond door deze in beslagname. Naar alle verwachting zal minister Hunt van buitenlandse zaken vandaag nieuwe sancties aankondigen en andere EU-landen oproepen dat voorbeeld te volgen.

De Iraanse ambassadeur in Londen, Hamid Baeidinejad, had ook een advies. Hij liet weten dat ‘de Britse regering de binnenlandse krachten moet beheersen die de al bestaande spanning tussen Iran en Groot-Brittannië kunnen doen escaleren’. Hij voegde er in een tweet aan toe dat Iran klaar is voor ‘verschillende scenario’s’. Want het is even de vraag of het Verenigd Koninkrijk op dit moment in staat is tot de juiste mate van beheersing. Dinsdag maakt de Conservatieve partij bekend wie de opvolger zal worden van Theresa May als partijleider en daarmee ook als premier. En dat zorgt direct voor nog een ander probleem. Want de nieuwe premier, zo goed als zeker Boris Johnson, zal ook meteen een nieuwe regering gaan vormen. En het is allesbehalve ideaal om in zo’n crisis plotseling alle bepalende pionnen te vervangen.

De bemanning van de tanker, zo liet Iran weten, verkeert intussen in goede gezondheid.

Lees ook: 

Zowel Iran als de VS willen liever niet dat het echt uit de hand loopt

Volgens Donald Trump heeft de Amerikaanse marine een Iraanse drone vernietigd, maar in Teheran weten ze van niets.

Supermacht Amerika kan het recalcitrante Iran moeilijk accepteren

De afkeer van Iran onder hardliners in Washington gaat verder dan concrete meningsverschillen. Het eigengereide Teheran confronteert de VS met degrenzen van zijn macht.