Wat je moet weten over de pensioenen
Nog geen maand na het sluiten van een nieuw pensioenakkoord blijkt dat ook de twee grootste fondsen misschien volgend jaar al moeten korten. Wat is er aan de hand? Vijf vragen en antwoorden.
Nou is er vórige maand nog een langverwacht pensioenakkoord getekend. Dat ging die kortingen toch voorkomen?
Nee hoor, het akkoord is nooit bedoeld als panacee voor krimpende uitkeringen. De regels zijn iets soepeler omdat fondsen geen buffer meer aan hoeven te houden. Maar als ze minder geld beheren dan ze aan al hun deelnemers verplicht zijn, moet alsnog het mes in de uitkeringen.
Donderdag bleek dat het fonds voor overheidspersoneel en dat voor de zorg momenteel niet alleen tekortschieten op alle toekomstige verplichtingen, maar zelfs tegen een kritische ondergrens aan schuren. Samen met de penibele situatie waar de twee grote metaalfondsen al in zaten, kijken zo’n acht miljoen Nederlanders nu tegen een versobering van hun pensioen aan volgend jaar.
Wat scheelt dat per maand voor de gemiddelde gepensioneerde?
Dat ligt eraan bij welk fonds diegene is aangesloten. Nederland kent er een paar honderd, die er financieel allemaal anders voor staan. De laatste dag van dit jaar geldt als ijkpunt, dan wordt vanzelf het eventuele kortingspercentage bekend. Nu de buffereis is verdwenen met de komst van het nieuwe akkoord, lijkt het om hoogstens dan een paar procent te gaan. Mét die eis was het in elk geval 4 fiks meer geweest.
Het blijft koffiedik kijken. Maar voor iemand met een aanvullend pensioen van 900 euro bij een fonds dat twee procent moet korten, gaat het dus om 18 euro per maand. Op zijn AOW-uitkering heeft dit alles geen invloed. Werkende deelnemers hebben natuurlijk nog geen maandelijkse uitkering. Zij zien in plaats daarvan hun opbouw slinken.
Maken de fondsen er een potje van?
Fondsen varen voor een belangrijk deel van hun financiële gezondheid op iets waar ze geen invloed op hebben. Dat is de marktrente, waaraan zij moeten afleiden met hoeveel procent hun vermogen gaat groeien de komende decennia. Die is nog nooit zo laag geweest, blijft maar dalen en lijkt ook totaal niet van plan om binnenkort weer op te klimmen. Bij elke verdere daling zien fondsen hun hypothetische zak geld in de toekomst verder krimpen. Van de grote fondsen heeft vooral dat voor de bouw hiertegen een soort veiligheidsmaatregel genomen voordat de crisis begon, een verzekering tegen dalende rentes. De andere hebben zich minder grondig ingedekt.
Kan de toezichthouder of desnoods het kabinet niet iets regelen?
Wat die dalende marktrente betreft kunnen beide niet veel meer dan moedeloos toekijken. Dat die zo laag is, komt door een waaier aan ongrijpbare ontwikkelingen – denk aan wereldwijde vergrijzing, maar ook de nasleep van beleid om uit de crisis te komen. Waar verantwoordelijk minister Wouter Koolmees wél wat aan zou kunnen doen is de fondsen meer risico laten nemen bij het berekenen van hun rendementen. Dat zou de aanstaande kortingen direct van tafel halen - op papier zou er in de toekomst ineens genoeg zijn voor iedereen. Maar daar wil het kabinet niet aan, ook niet nadat dit keer op keer is gevraagd door de 50-Pluspartij en de vakbonden. Koolmees acht de kans te groot dat er straks te weinig overblijft voor volgende generaties als nu meer wordt uitgekeerd.
Dus gaat het dan echt gebeuren?
Pensioenregels blijken rekkelijk als er kortingen op het spel staan, zo leert de geschiedenis. Voor vakbonden, werkgevers en politiek is het nou eenmaal geen leuke boodschap. Begin deze eeuw dreigden er ook massale kortingen, waarop fondsen ineens drie jaar de tijd kregen om uit hun financiële problemen te komen (daarvoor was dat slechts 13 weken). Tijdens de kredietcrisis verlengde toezichthouder De Nederlandsche Bank die termijn zelfs naar vijf jaar. Dat kon niet voorkomen dat er in 2013 wat gekort moest worden, waar toen zo’n 1,1 miljoen mensen last van hadden.
Dat tijdrekken heeft echter geen zin als de rente binnenkort niet omhoog gaat. Een realiteit waar de minister en zeker de toezichthouder zich goed van bewust lijken.
Lees ook:
Onverwachte pensioenmisère: korting dreigt in 2020 voor 8 miljoen pensioenen
Zelfs de grootste pensioenfondsen, ABP en PFZW, moeten volgend jaar korten als hun financiële situatie niet snel verbetert.
Pensioenfondsen vrezen kop van jut te worden
De koepel van pensioenfondsen wil wettelijke houvast voor alle compensatieverplichtingen die komen kijken bij het nieuwe pensioenstelsel.