Direct naar artikelinhoud
Achtergrond

Als je partner je plots niet meer kent na een hersentrauma: valt liefde te herontdekken?

Stig Broeckx en (toenmalige) vriendin Tilly, in het Eén-programma ‘Bargoens’.Beeld © VRT - 2019

Wat als je partner je na een hersentrauma niet meer herkent of zich niets meer van de relatie herinnert? Volgens professor Steven Laureys (UZ Luik) is de situatie van Stig Broeckx, die na een coma de liefde met zijn vriendin Tilly niet terugvond, lang geen alleenstaand geval. 

“In november hebben we een serieus gesprek gehad. Begin januari zijn we als vrienden uit elkaar gegaan. Jammer, maar dat is het leven.” In een interview met Humo deze week vertelt Stig Broeckx voor het eerst over zijn relatiebreuk met Tilly, met wie hij al een relatie had nog voor zijn horrorcrash als wielrenner in de Ronde van België in 2016 en de daaropvolgende coma. Toen Broeckx na 5 maanden en 22 dagen – tegen alle verwachtingen in – ontwaakte, bleek hij zich niets meer te herinneren van zijn leven voor de crash: niet zijn koerscarrière, maar ook niet zijn relatie. “De laatste vijf jaar zijn een zwart gat, al komen er af en toe flitsen terug”, zei Broeckx daar eind vorig jaar al over in een kerstinterview met Humo

Ondanks veel geduld in de maanden na de coma, veelvuldig en liefdevol tentoongespreid in de Eén-serie Bargoens, is de chemie tussen de twee dus niet teruggekeerd. Maar kan dat überhaupt wel, wanneer de herinneringen van een koppel plots eenzijdig worden weggeknipt door een hersenletsel? Broeckx is zeker niet de enige die zoiets is overkomen.

Echtscheiding

Volgens neuroloog en coma-expert Steven Laureys (UZ Luik) zijn geheugenproblemen vrij klassiek bij hersentrauma, maar valt het effect van die amnesie moeilijk te isoleren. “Soms is het enkel de periode net voor het ongeluk die ontbreekt, soms kan de hersenschade zo ernstig zijn dat iemand zijn eigen naam niet meer weet. En die ontbrekende puzzelstukjes en emoties kunnen met flarden terugkeren, maar dat is sowieso een lange weg die je niet altijd zelf in de hand hebt.”

Dat zoiets weegt op een partnerrelatie – of wat dat betreft ook andere sociale relaties – is onmiskenbaar. Uit de studie ‘In Sickness and in Health’ van de Iowa State University bleek een paar jaar geleden al dat de kans op echtscheiding met 6 procent toeneemt als een van de partners ernstige gezondheidsproblemen krijgt. Dan gaat het dus niet alleen over hersenschade, maar bijvoorbeeld ook over kanker of een beroerte. En enkel bij getrouwde koppels, waardoor het wellicht om een onderschatting gaat.

Wat hersenletsels betreft, zijn er geen concrete cijfers. “Maar je kan zeker stellen dat het aantal koppels dat daardoor uit de echt scheidt, hoger ligt dan het gemiddelde”, wijst Laureys naar wetenschappelijk onderzoek over de impact. Vooral de persoonlijkheidsstoornissen die zich vaak naast de geheugenproblemen manifesteren, worden daarin als de ‘grootste last’ omschreven. “Zowel voor de omgeving als voor de persoon zelf is het frustrerend om te zien dat je niet meer dezelfde bent, en die misschien nooit meer helemaal zal worden.”

Bij de Hersenletselpraktijk in Gent beamen ze dat relaties vaker beëindigd worden nadat een van de partners een hersentrauma oploopt, omdat er vaak een “breuk in de levenslijn is”, stelt klinisch neuropsycholoog Camille De Schaepmeester. “De bestaande rollen binnen een relatie komen heel sterk onder druk te staan. Misschien was het voordien heel vanzelfsprekend dat iemand de kostwinner was, terwijl die rol plots niet meer haalbaar is.”

Komt daar bij ernstig geheugenverlies schijnbaar nog bovenop: terwijl de ene persoon de hele relatiegeschiedenis meedraagt - eerste dates, passionele beginfase, ups and downs - moet de getroffen persoon de liefde opnieuw ontdekken. Niet makkelijk op een moment dat de partner vooral als zorgfiguur optreedt. “De evolutie van een liefdes- naar een zorgrelatie maakt zoiets inderdaad een heel moeilijk verhaal”, zegt De Schaepmeester. 

Fotomateriaal

“Het is een enorm complexe materie die voor elke patiënt anders uitdraait”, zegt Laureys, die erop wijst dat liefde of relaties sowieso al geen materie zijn die zich in één hersengebiedje laten vatten. “Er bestaat geen pilletje voor, geen standaard behandeling.”

Hoewel in revalidatiecentra wel met bepaalde compensatiestrategieën wordt gewerkt, zoals fotomateriaal aanreiken, zijn de scenario’s enorm uiteenlopend door allerlei factoren: van iemands karaktertrekken en mindset tot de maatschappelijke druk om als koppel te blijven functioneren. Uit een onderzoek van het Nederlandse Plus Magazine en het Helen Dowling Instituut blijkt namelijk dat 76 procent van de mensen geen enkel begrip kan opbrengen voor iemand die wil scheiden van zijn of haar ernstig zieke partner.

“Maar voor elk koppel komt er een moment waarbij je moet zeggen: dit is wat het is”, zegt De Schaepmeester. Wordt die situatie door beide partijen ‘niet houdbaar’ bevonden, dan is een scheiding misschien wel logisch, al valt die beslissing meestal niet meteen. “In het begin van zo’n proces ben je als partner al blij dat die persoon het heeft overleefd, en kruipt alle energie in het fysieke en cognitieve herstel. Pas na zoveel tijd sijpelt het emotionele en sociale aspect door. Soms zijn dat hele subtiele, kleine veranderingen in een relatie.”

“Er is dan ook veel meer aandacht nodig voor de psychologische omkadering bij dit soort verhalen”, roept Laureys op. Volgens hem is die in veel ziekenhuizen of revalidatiecentra nog steeds “suboptimaal”. “Als we bevragingen doen bij de families van mensen met ernstig hersenletsel, komt die nood aan psychologische bijstand altijd bovendrijven.”