Wiebes: snelle sluiting centrales alleen ‘symboliek’

Voor snelle sluiting van drie nieuwe kolencentrales vanwege het Urgenda-vonnis lijkt in de Tweede Kamer nauwelijks animo. Woensdag, tijdens het debat over het wetsvoorstel van het kabinet dat een eind maakt aan het verbranden van steenkool in kolencentrales, sloot geen enkele partij zich aan bij GroenLinks dat oproept tot een sluiting in 2020.

Het wetsvoorstel van het kabinet dat woensdag voorlag, regelt dat in 2030 geen van de vijf kolencentrales meer een kolencentrale is. Dat is een directe uitwerking van het regeerakkoord. Over elf jaar moeten de centrales de deuren hebben gesloten, of zijn omgebouwd voor een andere brandstof. Houtsnippers, in de praktijk.

Begin volgend jaar al sluit de Hemwegcentrale in Amsterdam. Voor de Amercentrale in Geertruidenberg geldt volgens het wetsvoorstel een kolenverbod vanaf 2025. Vijf jaar daarna volgen de drie nieuwste centrales.

Sinds de rechterlijke uitspraak in de Urgenda-zaak uit 2015 is vaak gezinspeeld op eerdere sluiting van een of meerdere kolencentrales. Nadat het Urgenda-vonnis in hoger beroep werd bekrachtigd, in oktober, kreeg die politieke discussie nieuw leven.

Sluiting van meerdere kolencentrales lijkt de enige ingreep te zijn waarmee het kabinet nog aan de eisen van de rechter kan voldoen om al in 2020 de CO₂-uitstoot sterk te reduceren. Kamerlid Tom van der Lee (GroenLinks) diende woensdag een amendement in om dat te regelen. „De sluiting van de Hemweg is lang niet genoeg om het gat te dichten.”

Duitse kolenboeren

Maar minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat, VVD) noemde snelle sluiting van de drie nieuwe kolencentrales „symboliek”. „We zijn dan bezig in Nederland centrales versneld te sluiten, en daar forse nadeelcompensatie voor te betalen, om Duitse kolenboeren in het zonnetje te zetten.”

Het kabinet wil met het wetsvoorstel voldoende doen om zijn eigen klimaatdoelen voor 2030 te halen: het met 49 procent verminderen van de CO₂-uitstoot. Tegelijk wil het voorkomen dat het schadevergoedingen aan de (deels Duitse) eigenaren van de kolencentrales moet betalen.

Het wetsvoorstel probeert die claims te voorkomen door de exploitanten de kans te geven over te stappen op een andere brandstof, zei Wiebes. „Dan is het geen onteigening, maar regulering. Dat zou niet moeten leiden tot het uitkeren van nadeelcompensatie, blijkt uit juridische adviezen die ik heb ingewonnen.”

Lees ook Minder koeien en kolen niet genoeg voor klimaat

Wiebes liet eerder deze maand, in reactie op Kamervragen, al merken dat hij niets ziet in snellere sluiting dan 2025 of 2030. De minister noemde toen onder meer als argument dat een „zeer substantieel deel”  van de CO₂-uitstoot zich naar het buitenland verplaatst. Ook noemde de minister de ‘leveringszekerheid’ van stroom als probleem. Hij voorziet dat gascentrales de taak van drie kolencentrales niet tijdig kunnen overnemen.

Meerdere Kamerleden uitten woensdag zorgen over de houtsnippers die kolencentrales mogen gaan verbranden in plaats van kolen. „We hebben het over het opwaarderen van kolencentrales tot houtcentrales, met alle risico’s van dien”, zei Frank Wassenberg (PvdD). Aan kolencentrales is 3,6 miljard euro subsidie toegezegd om biomassa bij te stoken, op voorwaarde dat die biomassa duurzaam is. Maar voor extra houtstook waarvoor centrales geen subsidie aanvragen, geldt die voorwaarde niet. Carla Dik-Faber (ChristenUnie) riep ertoe op om dat te veranderen.

Overigens sloot minister Eric Wiebes niet uit dat er alsnog één extra centrale moet sluiten, maar past dat om juridische redenen niet binnen het wetsvoorstel. Wiebes zei dat vanwege de stikstofproblematiek naar alle opties wordt gekeken. „De minister van LNV kijkt ook naar centrales.”