Direct naar artikelinhoud
NieuwsNederlandse spoorwegen

NS trekt 40 tot 50 miljoen euro uit voor het compenseren van Holocaustslachtoffers

De NS gaat aan overlevenden van de Holocaust een tegemoetkoming van 15 duizend euro per persoon uitkeren. Dat maakte president-directeur Roger van Boxtel woensdag bekend. Alles bij elkaar gaat dit tussen de 40 en 50 miljoen euro kosten.

Salo Muller (l.), initiator van de schadevergoedingen, samen met president-directeur Roger van Boxtel van de NS en commissievoorzitter Job Cohen (r.) woensdag bij de presentatie van het advies.Beeld Raymond Rutting / de Volkskrant

Hiermee volgt de NS het advies van een commissie onder leiding van Job Cohen, die vaststelde hoe het bedrijf schadevergoedingen kan uitkeren aan Joden, Roma en Sinti die per spoor zijn vervoerd naar doorgangskampen en vernietigingskampen.

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie

Tijdens de presentatie van het advies in het Spoorwegmuseum noemde Cohen het ‘een buitengewoon ingewikkelde, zo niet onmogelijke opgave’ om vast te stellen welke mensen in aanmerking komen. ‘Een redelijk of passend geldbedrag dat ook maar iets kan compenseren van het leed dat betrokkenen is aangedaan, valt niet te noemen.’ 

De commissie adviseerde om niet alleen een tegemoetkoming te betalen aan mensen die zelf op transport zijn gesteld, maar als die al overleden zijn ook aan weduwen of weduwnaars. Zij kunnen aanspraak maken op 7.500 euro. Als ook die niet meer in leven zijn, kunnen eventuele kinderen een tegemoetkoming van 5.000 euro krijgen. De NS neemt dat advies over.

Volgens een schatting van de commissie komt een groep van circa 6.000 mensen voor een tegemoetkoming in aanmerking, van wie vijfhonderd een kamp overleefd hebben. Vanaf 1 augustus 2019 treedt de regeling in werking.

Doorgangskamp Westerbork

De NS transporteerde tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan honderdduizend Joden naar doorgangskamp Westerbork en de Duitse grens. De nazi’s ontvingen facturen ter hoogte van circa 2,5 miljoen euro – omgerekend naar de huidige prijzen. In 2005 bood de NS al excuses aan voor de Jodentransporten.

Kamp Westerbork in de Tweede Wereldoorlog: een uitgaand transport naar een van de vernietigingskampen van de nazi’s.Beeld NIOD

Dat de NS nu – bijna 75 jaar na de bevrijding – ook een schadevergoeding uitkeert, is vooral de verdienste van Salo Muller (82). Zijn ouders werden in 1941 door de nazi’s vanuit Amsterdam op de trein naar Westerbork gezet. Negen weken later werden ze naar Auschwitz gedeporteerd, waar zij werden vergast. Zelf zat Muller tijdens de oorlog ondergedoken.

Muller, voormalig fysiotherapeut van Ajax, zag enkele jaren geleden op de televisie dat de Franse spoorwegen 60 miljoen euro zouden uitkeren omdat ze Joden hadden vervoerd. Het betrof een bedrag van 81.000 euro voor overlevenden en 8.000 euro voor nabestaanden.  Daarop verzocht Muller de NS ook met een schadevergoeding te komen.

Onaanvaardbaar

‘De nazi’s roofden Joods geld, daar betaalden ze de NS mee’, zei Muller daarover tegen de Volkskrant. ‘Dat wist de NS. Die heeft dat toen geaccepteerd voor al die mensen in die goederenwagons. En in de 75 jaar sindsdien heeft de NS nooit iets gedaan om dat op individueel niveau goed te maken. Dat is volgens mij onaanvaardbaar.’ 

Aanvankelijk weigerden de spoorwegen mee te werken, maar toen Muller en advocaat Liesbeth Zegveld een rechtszaak dreigden te beginnen, ging de NS overstag. Vorig jaar maakte president-directeur Roger van Boxtel bekend dat de NS toch bereid was schadevergoedingen te betalen

Muller zei woensdag bij de presentatie van het advies dat hij ‘voor tachtig procent tevreden’ is met de regeling. ‘Misschien had ik de bedragen liever wat hoger gezien’, zei hij. ‘Maar het gaat om de pleister op de wonden, niet zozeer om het geldelijk belang.’

Hoe de voormalige fysiotherapeut van Ajax de NS overtuigde schadevergoedingen te betalen

Salo Muller (82), wiens ouders in 1942 door de NS werden vervoerd naar kamp Westerbork en daarna in Auschwitz werden vergast, voerde bijna drie jaar lang strijd tegen de Spoorwegen. De Volkskrant sprak hem vorig jaar november. ‘Het gaat mij erom dat de NS inziet dat toentertijd volstrekt verkeerd gehandeld is, en dat het bedrijf sindsdien niet genoeg heeft gedaan om het leed te verzachten.’

Overigens waren de Nederlandse Spoorwegen tijdens de Duitse bezetting geen uitzondering: bijna elke ondernemer wilde zaken doen met de nazi’s, schreef Sander van Walsum vorig jaar. Niet vanwege nazisympathieën, maar om te voorkomen dat het bedrijf in Duitse handen zou komen. Dat ging ten koste van de Joden.