De NS gaan tientallen miljoenen compensatie betalen aan slachtoffers van de Holocaust
Bijna 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog is duidelijk welke vergoeding Joodse slachoffers krijgen.
De Nederlandse Spoorwegen gaan ‘enkele tientallen miljoenen’ betalen voor het transporteren van Joden, Sinti en Roma tijdens de Tweede Wereldoorlog naar de naziconcentratiekampen. NS-topman Roger van Boxtel schat het totale bedrag op 40 tot 50 miljoen euro.
In het Spoorwegmuseum in Utrecht presenteerde gisteren een commissie onder leiding van oud-politicus Job Cohen haar eindrapport. Die werd eind vorig jaar ingesteld om de NS te adviseren over de lastige vraag hoe het spoorbedrijf bijna 75 jaar na de oorlog holocaustslachtoffers kan compenseren. De commissie stelde criteria op voor wie hiervoor in aanmerking komt. In totaal komen daarmee naar schatting 6000 mensen in aanmerking. Zij krijgen individueel maximaal 15.000 euro.
Zelf spreekt de commissie liever niet van een compensatie maar van een tegemoetkoming die moet worden gezien als een moreel gebaar, zei Cohen tijdens de presentatie. “Een redelijk geldbedrag dat ook maar iets kan compenseren van het leed dat betrokkenen is aangedaan, valt namelijk niet te noemen.”
Bij het slot van zijn presentatie raakte Cohen zelf even geëmotioneerd. Terugblikkend op het onderwerp van zijn advies, vroeg hij zich af: “Hoe heeft dit alles in vredesnaam nog maar zo kort geleden kunnen gebeuren?”
80 procent tevreden
Zijn eigen grootouders van vaders kant kwamen in de kampen om, vertelt hij na afloop van de persconferentie. In het spoorwegmuseum staat een van de treinen waarmee de NS Joden vervoerde naar de kampen, weet hij. “Ik heb het nog steeds niet aangedurfd in die wagon te gaan kijken.” Hij noemt de opdracht die de commissie had ‘uiterst moeilijk’ vanwege dit verleden, maar, zegt hij: “Toen ik gevraagd werd als voorzitter wist ik ook dat ik geen ‘nee’ kon zeggen.”
Al even geëmotioneerd was Salo Muller, oud-fysiotherapeut van Ajax. Zijn ouders zijn in de oorlog vergast. Zonder Muller was de regeling voor een schadevergoeding er niet gekomen. Hij heeft de zaak individueel aangekaart bij de NS en vier jaar lang hard gevochten om de commissie geïnstalleerd te krijgen. “Ik ben nu eenmaal een pitbull’, omschreef hij zich zelf vorig jaar in Trouw. Muller zei voor 80 procent tevreden te zijn met het resultaat. Hij had de bedragen die individueel worden uitgekeerd graag wat hoger gezien. “Maar dat is emotioneel. Rationeel ben ik met dit resultaat tevreden.”
Zijn advocaat Liesbeth Zegveld noemde dat resultaat na afloop ‘echt heel mooi’. “Salo vecht voor zijn eigen rechten, maar tegelijk heeft hij ervoor gezorgd dat er recht is gedaan.”
De Spoorwegen verdienden tijdens de Tweede Wereldoorlog omgerekend zo’n 2,5 miljoen euro door Joden naar kamp Westerbork te vervoeren in opdracht van de Duitse bezetter. Ze transporteerden circa 100.000 Joden naar de vernietigingskampen. In september 2005 boden de NS excuses aan voor hun rol tijdens de bezetting, maar van individuele schadevergoedingen was toen nog geen sprake.
Uitkeren vanaf eind dit jaar van start
De commissie wil de aanvragen vanaf 1 augustus digitaal afhandelen. Wie niet met computers om kan gaan, krijgt hulp, verzekert voorzitter Job Cohen. ‘We hopen vervolgens voor eind dit jaar te beginnen met uitkeren.’
De NS betaalt het hoogste bedrag van 15.000 euro aan direct overlevenden van de kampen, dat zijn er naar schatting 500. Zijn zij niet meer in leven dan kunnen de weduwen of weduwnaars 7500 euro krijgen. Zijn ook die overleden dan krijgen hun kinderen een bedrag van 7500 of 5000 euro.
Lees ook:
Salo Muller kreeg van de NS wat hij eiste: ‘Ik ben een pitbull’
Salo Muller, oud-fysiotherapeut van Ajax, is wereldnieuws. Dankzij hem gaan de NS individuele schadevergoedingen betalen voor transport van joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.