Terug naar de krant

Tweet wordt omstreden directeur Joods Museum fataal

Leeslijst Nieuws

Joods Museum Berlijn De directeur van het Joods Museum in Berlijn is opgestapt. Het museum was volgens critici te weinig pro-Israël. Dat ligt in Duitsland bijzonder gevoelig

Leeslijst

Al maanden lag het Joods Museum in Berlijn onder vuur van critici, onder wie Duitse politici en premier Benjamin Netanyahu van Israël. Nu is een tweet de directeur fataal geworden.

Peter Schäfer, die het museum sinds 2014 leidde, treedt af „om verdere schade aan het museum te voorkomen”. Schäfer is een expert op het gebied van de geschiedenis van het jodendom in de oudheid en de middeleeuwen.

Door een reeks incidenten waren het Joods Museum en zijn directeur steeds heftiger omstreden geraakt. Centraal daarbij stond steeds de manier waarop het museum zich opstelde in beladen kwesties als het Israëlisch-Palestijnse conflict en de bestrijding van antisemitisme.

Een tentoonstelling over het leven in Jeruzalem vanuit het perspectief van zijn bewoners (“Welcome to Jerusalem’’), gaf volgens zowel Duitse critici als premier Netanyahu te weinig aandacht aan de Israëlische positie. Netanyahu drong er daarom eind vorig jaar bij de Duitse regering op aan de subsidie aan het museum te heroverwegen.

Tot nieuwe verontwaardiging leidde een bezoek aan het museum van de cultureel attaché van Iran, die door Schäfer werd rondgeleid. En dat terwijl de Iraanse geestelijk leider Ali Hosseini Khamenei een jaar geleden nog had getwitterd dat Israël „een kwaadaardig kankergezwel in de regio” is, „dat verwijderd en uitgeroeid moet worden”, schreef journalist Alan Posener van Die Welt verontwaardigd op zijn blog. Schäfer erkende dat hij naïef was geweest.

Boycot

Onhoudbaar werd de positie van Schäfer door een debat over antisemitisme en het boycotten van Israëlische producten. De Bondsdag had in mei een verklaring aangenomen waarin de organisatie BDS (Boycot, Desinvesteer, Sancties) die actie voert voor terugtrekking van Israël uit de bezette gebieden, antisemitisch wordt genoemd.

Eerder al was het Joods Museum bekritiseerd omdat het voor een paneldiscussie een gast had uitgenodigd die met BDS zou sympathiseren – waarop de uitnodiging alsnog werd ingetrokken. Nu stak een storm van kritiek op toen de persafdeling van het museum op Twitter een krantenartikel aanbeval over kritiek van 240 Israëlische en joodse wetenschappers op de verklaring van de Bondsdag dat BDS antisemitisch is. De strijd tegen antisemitisme is met die verklaring niet geholpen, twitterde het museum. In de tweet werd niet duidelijk gemaakt, door bijvoorbeeld aanhalingstekens, dat dit de mening van de wetenschappers was.

Lees ook verhaal over de BDS-beweging
Oproep in Bethlehem tot boycot van Israëlische producten uit illegale nederzettingen.

De maat is vol”, reageerde de president van de Centrale Raad van de Joden in Duitsland, Josef Schuster. Hij wierp de vraag op of het museum zich nog wel Joods mag noemen. „Het vertrouwen van de Joodse gemeenschap heeft de leiding van het huis verspeeld.”

Nationaal Duits belang

Door de schuld die Duitsland op zich heeft geladen met de holocaust ligt kritiek op Israël bijzonder gevoelig. In de Bondsrepubliek geldt steun voor de Israëlische staat als nationaal Duits belang. En oproepen tot een boycot van producten uit Israël roept in Duitsland bovendien pijnlijke herinneringen op aan oproepen uit de tijd van het nationaal-socialisme om niet bij Joden te kopen.

De Groene Europarlementariër Sergey Lagodinsky toonde zich tevreden over het vertrek van Schäfer. „In een Joods museum moeten natuurlijk verschillende perspectieven gepresenteerd kunnen worden”’, zei hij in een radio-interview. „Maar het is geen neutrale plaats, die zich in een politiek of cultureel vacuüm bevindt.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 17 juni 2019.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in