Taartwerpen, van slapstick naar grimmig instrument
Een grijze, frisse dag in mei. Wolkenlucht op de rand van regen. Deze week zijn er verkiezingen, een feest immers, maar de sfeer is grimmig, omdat mensen op winst staan die de heersende partijverhoudingen dreigen te ondergraven. Farage, Baudet.
Ondergraven met democratische middelen welteverstaan. Hun enige wapen is hun mening en het talent die voor het voetlicht te brengen. Dus hun opkomst is gewoon deel van het feest. Zou je denken. Maar nee.
Iets meer dan een minuut duurt het filmpje, maandag opgenomen in Newcastle, waarin te zien is hoe Nigel Farage met een besmeurd pak door zijn beveiligers wordt afgevoerd. “Back to the car, back to the car.”
Hij is van al zijn waardigheid ontdaan. Het is bijna alsof hij daar naakt loopt
Het is een lange akelige minuut. Farage lijkt in shock. Zijn grijze pak zit onder de milkshake. Hij is van al zijn waardigheid ontdaan. Het is bijna alsof hij daar naakt loopt. Een beveiliger houdt een beschermende arm bij zijn onderrug. Buiten beeld klinkt schel hoongelach. Een groep fotografen legt de aftocht vast.
Taartincident
Het besmeuren van politici is vaker beproefd; ik moest denken aan een gebeurtenis die de geschiedenis inging als de Eierwurf von Halle van 1991, toen bondskanselier Helmut Kohl in het Oostduitse Halle met eieren werd bekogeld en hij de demonstranten woedend te lijf wilde gaan.
Dichterbij was er natuurlijk het nare taartincident met Pim Fortuyn in 2002. Drie taarten werden door actievoerders naar hem geworpen onder de uitroep: “Op naar de nul zetels!”
Fortuyn bleef kalm en beheerst, maakte zich schoon en legde een verklaring af middels een oproep aan Wim Kok, de toenmalige premier. “Minister-president, u bent minister-president van alle Nederlanders. Dus ook míjn minister-president. We willen een inhoudelijke verkiezingsstrijd voeren zónder demonisering. Een uitvloeisel van deze demonisering hebben we zojuist kunnen meemaken.”
Maar de geest was uit de fles. Twee maanden later werd hij getroffen door een kogel.
Rode vlaggen
De taartgooiers hadden het – anders dan de milkshakewerper – vooral op het hoofd van de politicus gemunt (zoals eerder, in 1999, ook al eens bij Gerrit Zalm), om de publieke vernedering een nog groter effect te geven.
Het ‘taarten’ van politici gold aanvankelijk als een ludiek protestmiddel – het taartwerpen komt uit de hoek van de slapstick – maar sinds Fortuyn veranderde de waardering van het middel: besmeuren van politici werd een aanslag. Werpen met taarten, milkshakes of eieren, het is een grimmig instrument geworden.
Zien we niet hoe steriel ons geesteslandschap dreigt te worden?
Ook het met verf besmeuren van voordeuren, zoals die van Thierry Baudet is er onderdeel van. Vooralsnog bestrijden anderen hem met debatten, met meningen, met ketelmuziek (zoals hij dat zelf gisteren uitdrukte) en ook met niet-aflatende bezweringsformules om hem vast te nagelen als een vertegenwoordiger van extreem-rechts, als fascist of seksist.
Baudet als gevaar!
Maar zien we niet hoe steriel ons geesteslandschap dreigt te worden met afgekaderde taboeterreinen, omgeven door rode vlaggen? Niemand wil terug naar misstanden en onrecht. Maar echte democratie wordt scherper en weerbaarder van gevaarlijk denken.
Met het oog van een antropoloog en de pen van een dichter doet Wim Boevink dagelijks verslag over de grote en kleine wereld om hem heen. Lees meer afleveringen van zijn Klein Verslag op trouw.nl/kleinverslag.