De vrijwillige afvalrapers van Curaçao: ‘Mijn buurtgenoten zijn mij weer dankbaar’
Zaterdagochtend kwart voor acht. Voormalig huisarts Alex Roose parkeert zijn auto en laadt grijpstokken, emmers en plastic zakken uit. Een voor een komen de straatschoonmakers aangereden. Het is altijd weer een verrassing wie er opdagen.
Urvin Leito werkt bijvoorbeeld als beveiliger bij de raffinaderij, dus als hij dienst heeft, moet hij verstek laten gaan. Maar vandaag is hij er. Een grote, forse man die meteen aan de slag gaat en met zijn grijpstok flesjes, plastic bekers, piepschuimen bakjes, plastic zakken en andere troep in zijn emmer gooit.
Leito zit sinds vier jaar bij de groep. Bij een inbraak in zijn auto was hij toen onder meer een tas met belangrijke papieren kwijtgeraakt. Die vond Roose in de berm terug. “Hij belde mij zodat ik ze kon ophalen en ik was zo dankbaar dat ik heb beloofd te komen helpen. Mijn buurtgenoten zijn mij weer dankbaar, maar er moeten eigenlijk sancties staan op vervuiling en er moet controle komen.”
Het eiland moet het van toerisme hebben en toeristen komen niet om vervuilde straten te zien of plastic dat aan de bomen groeit
Roose is bijna vijf jaar geleden met de schoonmaakactie begonnen nadat de twee kilometer lange weg was geasfalteerd en daardoor een sluipweg was geworden. Doordat er weinig huizen staan, wordt er veel rotzooi gedumpt. Dat was Roose, die vlakbij woont, een doorn in het oog. “Het eiland moet het van toerisme hebben en toeristen komen niet om vervuilde straten te zien of plastic dat aan de bomen groeit.” Dus begon hij met twee helpers aan de schoonmaakklus. Ze voerden matrassen af, ijskasten, meubilair, auto-onderdelen, fornuizen en grote hoeveelheden plastic zakken.
School
De leerlingen van de nabijgelegen Santa Claraschool maakten bordjes met de tekst ‘Houd Curaçao Schoon’ in alle talen die op Curaçao worden gesproken. Die werden langs de kant van de weg opgehangen. Zelf liet Roose straatnaambordjes maken voor de naamloze straat die hij Kaya Tene Kòrsou Limpi (Houd-Curaçao-Schoonstraat) doopte.
Roose durft de leerlingen op zaterdag niet mee te nemen. “De auto’s rijden hier veel te hard.” Hij zint nu op andere manieren om de jeugd bij het vuilnisprobleem te betrekken. “De kinderen zijn wel trots op hun eigen bordje, al zijn er enkele kapotgegaan door verkeersongelukken. Daar heb ik een mozaïek van gemaakt en dat weer opgehangen.” Inmiddels hebben kinderen van de Albert Schweitzerschool ook bordjes gemaakt met No tira sushi aki (hier geen vuil neergooien). “Ik leg ze uit dat vuile straten niet alleen slecht zijn voor het toerisme, maar ook ziektes als chikungunya kunnen verspreiden.”
De groep breidt zich gestaag uit. Operatiekamer-assistente Ella Lomp kwam erbij nadat zij een foto van iemand die afval uit zijn auto gooide op de facebookgroep ‘Klaagmuur van Curaçao’ plaatste. “Alex nam contact op en nodigde me uit om te helpen. Sindsdien doe ik mee als mijn dienst het toelaat. Ik hoop dat er een knopje wordt omgedraaid als mensen ons zien werken. Dat het opgepikt wordt en dat ze hun gedrag gaan veranderen. Als ik daaraan kan bijdragen, waarom niet?”
Uitgemergelde hond
Hetty Groennou reed drie jaar geleden langs en de schoonmakers vroegen haar een groepsfoto te maken. “Alex vroeg meteen of ik kwam helpen. We werken aan de eerste stap van bewustwording. Mensen laten zien waarmee we bezig zijn. Als ik op deze manier iets kan doen, word ik daar blij van. Alex is een echte pitbull, hij laat niet los.” Haar opmerkelijkste vondst was een uitgemergelde hond, vastgebonden aan een hekwerk. “De maden kropen uit een wond. We hebben de hondenopvang gebeld, de hond is opgeknapt en woont nu in Nederland; hij heet Alex.”
Dode honden en katten vinden ze vaker. Deze zaterdag zijn het er drie. Roose belt Selikor, het vuilverwerkingsbedrijf, en een half uur later rijdt Sharlon de Wind in de beestenwagen voor. Met een grote schep haalt hij de stinkende lijken vol maden uit de berm, gooit ze in het afgesloten gedeelte achterin en rijdt verder naar een volgende klus. Roose: “We hebben goede contacten met Selikor. Als we straks klaar zijn, stuur ik een appje en dan worden alle plastic zakken van vandaag meteen opgehaald”.
Ooit vond de groep het lichaam van een man die al twee weken was vermist. Hij bleek vermoord. Urvin begint gegeneerd te lachen als hem naar de gekste vondst wordt gevraagd. Hij laat het Hetty vertellen die meteen weet wat hij bedoelt: de twee dildo’s van twee weken geleden. Schaterend: “De onderbroek hing er nog aan.”
Bewijsstuk
Even later vindt Hetty een ‘bewijsstuk’. In een plastic beker zit een papier met een naam en adres. Ze stopt het in haar broekzak. “Alex gaat er altijd achteraan. Als hij bijvoorbeeld een volle zak vindt met een adres, brengt hij die zak persoonlijk terug.”
De berg troep die de groep halverwege aantreft, precies onder een door leerlingen gemaakt bordje dat zegt dat vuil dumpen strafbaar is, is te veel om terug te bezorgen. Er zit een papier met naam, e-mail en telefoonnummer bij. Roose en de schoonmaakploeg besluiten deze vondst door te geven aan de milieu-inspecteur. Vaak vindt de groep creditcards of bankpasjes, overblijfsels van de diefstal van een tas of portemonnee. Roose weet de eigenaren bijna altijd op te sporen. “Soms vinden we geld. Daarvan drinken we na ons ‘werk’ een biertje.”
Politici
Regelmatig vraagt Roose een beroepsgroep om de harde kern van zeven man te komen versterken: co-assistenten, de Rotary, onderwijzers, verzekeringsmensen en huisartsen. Zo sloot huisarts Rob Spong zich aan: “Alex is een goeie collega en hij heeft me overgehaald. Je krijgt de smaak te pakken en dan wil je gewoon verder helpen.” Spong heeft zijn eigen vuilniston op wielen, die hij speciaal hiervoor heeft gekocht. “Dat werkt veel handiger dan die emmers en plastic zakken.” Ook politici deden een keer mee. Roose: “Dat was in verkiezingstijd. Normaal gesproken komen ze niet.”
De weinige straatbewoners heeft Roose gevraagd hun eigen deel schoon te houden. “Sommigen doen dat gelukkig, dat scheelt weer twintig meter.” Hij herinnert zich de voorbijganger die ooit stopte en hem een lege plastic beker gaf. “Die gooide hij altijd uit zijn autoraam, maar hij beloofde dat voortaan niet meer te doen.” Het zijn dit soort kleine succesjes waardoor de groep doorgaat. Roose: “Ik weet ook wel dat we met deze actie het eiland niet schoon krijgen. Maar als je niks doet, gebeurt er zeker niets.”
Doe mee met de top van onderop
Trouw vernieuwt de Duurzame 100. De elfde editie wordt een lijst van onderop, van burgers die het heft in eigen handen nemen en zelf een duurzaam initiatief opzetten.
Dat kan van alles zijn: een vrijwilliger die een energiecoöperatie of een natuurproject begint, een hele buurt meekrijgt om afval te rapen, of iemand die voedselverspilling door de plaatselijke supermarkt tegengaat – noem het maar op.
Trouw zoekt die mensen en initiatieven en u kunt helpen. Nomineer een burgerinitiatief voor de Duurzame 100 van onderop!
Spelregels:
1. Stuur uiterlijk MORGEN (donderdag 23 mei 2019) een mail naar deduurzame100@trouw.nl met in maximaal 150 woorden een motivatie voor het burgerinitiatief dat u aandraagt.
2. Geef in de mail de naam van het initiatief, het persoonlijk e-mailadres van de contactpersoon en een website (als die bestaat).
3. Een globale toetsing door de redactie Duurzaamheid & Natuur van Trouw bepaalt of het initiatief op de groslijst komt.
4. Wie op de groslijst komt, krijgt een mailbericht van Trouw met een weblink naar een nominatieformulier waarin wij vragen om meer informatie. Uit de groslijst maakt een onafhankelijke jury een keuze.
Over de inzendingen kan niet worden gecorrespondeerd.
Op 10 oktober ’s avonds wordt de Duurzame 100 2019 gepubliceerd. Dan organiseert Trouw samen met Pakhuis de Zwijger in Amsterdam een evenement. Op 11 oktober publiceert Trouw een speciale bijlage over de lijst.
Lees ook:
In de nieuwe Duurzame 100 staan burgers centraal
Dit jaar geen lijst van invloedrijkste duurzame doeners en denkers maar een Duurzame 100 van onderop, van mensen die gewoon een project beginnen.