Bijna 20.000 achtstegroepers kregen een verkeerd toetsadvies

Het gaat om alle andere toetsen dan de centrale eindtoets, voorheen bekend als de Cito-toets. Van de commerciële toetsen IEP, Route 8, AMN en DIA kloppen de scores weliswaar, maar werden de bijbehorende adviezen niet goed berekend. In Amsterdam zijn tientallen scholen gedupeerd; volgens cijfers over afgelopen schooljaar namen toen veertig scholen één van de vier toetsen af.

Zo’n 175.000 leerlingen in het laatste jaar van de basisschool maakten in april één van de eindtoetsen. Meer dan 75.000 legden een commerciële toets af. Hoewel de leerlingen vóór het maken van de toets al een schooladvies van hun meester of juf kregen, kan dat nog worden bijgesteld als ze op de eindtoets hoger scoren.

Het ministerie kreeg, net als de toetsaanbieders, signalen over ‘opvallende toetsadviezen’. Daarop werd een onderzoek gestart. Bij het ministerie van Onderwijs werd de afgelopen dagen dag en nacht gewerkt, ook in het weekend, om de fout op te sporen en te corrigeren.

Rekenfout

Iets meer dan 18.000 scholieren kregen door de fout een te hoog advies, 1566 leerlingen een te laag advies, zo meldt het ministerie van Onderwijs aan de Tweede Kamer. Zij hoorden op 15 mei de uitslag. Zij waren blij dat ze tóch een beter advies kregen na de toets.

Op sociale media zijn de jubelende berichten van trotse ouders te vinden. Zij hebben bijvoorbeeld zwart op wit dat hun kind geen vmbo-t maar havo aankan of geen havo maar vwo. Hoewel een deel van de achtstegroepers nog op een gesprek over een aanpassing van het schooladvies wachtte, hadden anderen al groen licht om tóch een niveau hoger te proberen. Die bijstellingen blijken echter onterecht.

Er blijkt een rekenfout te zijn gemaakt. Om het niveau van alle toetsen gelijk te trekken en een passend advies te kunnen geven, worden alle vragen tegen elkaar afgewogen. De uiteindelijke scores worden na die weging pas bepaald. De toetsaanbieders doen dat niet zelf, dat doet de Expertgroep Toetsen PO, een onafhankelijk adviesorgaan van het ministerie van Onderwijs. Daar is de rekenfout gemaakt, waardoor de adviezen van de IEP, Route 8, AMN en DIA per ongeluk te hoog zijn uitgevallen. Het gaat om een menselijke fout. “Met de toetsen is niets mis,” zei minister Arie Slob voor Basis- en Voortgezet Onderwijs.

Drama voor kinderen

De basisscholen zijn geïnformeerd over de gemaakte fout. Vrijwel alle leerlingen horen dinsdag nog wat dan wél het juiste advies had moeten zijn. Op basis daarvan kan een eerder afgegeven aangepast schooladvies wéér moeten worden bijgesteld. Ouders en leerlingen worden ‘zo snel mogelijk’ door hun school geïnformeerd, schrijft het ministerie.

Koepelorganisatie PO-Raad noemt het een ‘drama’ voor de kinderen. “We weten niet wat de consequenties zijn. Zelf hebben we ook een paar telefoontjes gehad van scholen die de toetsadviezen erg hoog vonden. Misschien hebben ze besloten de adviezen níet te heroverwegen. Dat kan natuurlijk ook,” reageert vice-voorzitter Anko van Hoepen.

Op sociale media spraken groep 8-leerkrachten de afgelopen week al hun verbazing uit over de ‘bizar’ hoge resultaten van hun leerlingen. Zij constateerden dat de leerlingen gemiddeld bijna een havo-advies haalden, terwijl meer dan de helft van de achtstegroepers naar het vmbo gaat. De leraren spreken van ‘flinke uitschieters’ onder de leerlingen en concluderen dat de norm dit jaar wel erg ‘soepel’ is. Eén leerkracht meldt zelfs dat de helft van haar klas hoger dan het advies scoorde. Een aantal heeft geen enkele leerling met een lager resultaat.

Systeem aanpassen

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft minister Slob dat dit incident bewijst dat de huidige manier van adviseren ‘buitengewoon complex en daarmee kwetsbaar is’. De minister was al van plan het systeem aan te passen, maar laat het incident nu eerst onderzoeken. Voor de zomer hoopt hij de informatie te hebben.

GroenLinks wil daar niet op wachten en heeft direct een debat met minister Slob aangevraagd. Kamerlid Lisa Westerveld wil een discussie over de waarde van de eindtoets. “Die weegt zo zwaar in het eindoordeel van basisscholen en is zo bepalend voor de toekomst van jonge kinderen. Moeten we dit nog willen?”

Ook D66-Kamerlid Paul van Meenen is ontstemd. “De toets levert al te veel stress op. Het schooladvies is bepalend en dat is maar goed ook.” VVD’er Rudmer Heerema op Twitter: ‘Pffff.. je zal maar net jouw feestje hebben gevierd over een mooi schooladvies en het blijkt niet te kloppen. Laten we hopen dat zo min mogelijk kinderen hier last van hebben en dat zo min mogelijk adviezen zijn aangepast.’