‘Huispersoneel wordt in Libanon tot slaaf gemaakt, geslagen en verkracht’

In 2018 was er veel ophef over Lensa, een 20-jarig Ethiopisch dienstmeisje dat in het ziekenhuis was beland met gebroken ledematen nadat zij van het balkon was gesprongen of gevallen. De zaak kreeg veel aandacht omdat Lensa’s werkgevers eigenaar zijn van Eleanore Couture, een modehuis met een internationale reputatie. Maar ook omdat het een van de eerste campagnes was van This is Lebanon, een organisatie in Canada die de exploitatie van huispersoneel in Libanon aan de kaak stelt door middel van een name-and-shame-tactiek. This is Lebanon organiseerde een kleine betoging voor het kantoor van Eleanore Couture, en maakte de zaak wereldkundig via sociale en andere media.

Lees ook Een dienstmeisje kun je best opsluiten in Libanon

Het benoemen van de werkgever was nieuw in Libanon, en de familie Ajami die achter Eleanore Couture zit, vocht keihard terug. Lensa had op haar ziekenhuisbed een video ingesproken waarin ze gewag maakte van mishandeling. De familie ontkende. In een Libanese tv-talkshow werd Lensa op haar ziekenhuisbed binnengerold om in aanwezigheid van de familie haar verhaal in te trekken. Zij was gevallen, zei Lensa nu, en had het verhaal verzonnen omdat ze graag naar huis wilde. Lensa is nu terug in Ethiopië; het Libanese gerecht heeft de zaak geseponeerd.

Hoe is This is Lebanon ontstaan? En waarom doen jullie dit vanuit Canada?

„This is Lebanon is opgericht door Dipedra Uprety, die zelf in Libanon heeft gewerkt. Hij heeft gelijkgestemde mensen uit de hele wereld rondom zich verzameld, en zo is het begonnen. Waarom uit Canada? Omdat wij niet suïcidaal zijn. Wij hebben van diverse ambassades gehoord dat de Libanese veiligheidsdienst naar ons op zoek is. Wij geven ook geen namen prijs van Libanezen die ons helpen. Er lopen rechtszaken tegen journalisten in Libanon die over de Lensa-zaak hebben geschreven, en de Cybercrimes Unit van de veiligheidsdienst intimideert zelfs mensen die commentaren schreven onder onze posts op Facebook. De Libanese overheid probeert momenteel onze website te blokkeren vanuit Libanon.”

Hoe zijn de reacties op jullie actie? Sommigen maken bezwaar tegen jullie naam. Dit is niet Libanon, zeggen zij, veel Libanezen behandelen hun personeel goed.

„Wij willen zeker niet beweren dat alle Libanezen zo zijn. Maar tegen de mensen die een probleem hebben met onze naam willen wij zeggen: kijk eerst naar wie wij zijn. Wij waren allen zelf slachtoffer van het kafala-systeem. Wij zijn tot slaaf gemaakt, geslagen, verkracht. Onze menselijke waardigheid is ons afgenomen. Zeggen dat er Libanezen zijn die hun personeel goed behandelen is alsof je zegt dat er in Amerika ook slaveneigenaars waren die hun slaven goed behandelden. Je vergoelijkt er een systeem mee dat duizenden vrouwen heeft uitgeperst.”

Hoe gaan jullie precies te werk?

„Wij staan bekend om onze name-and-shame-tactiek, maar proberen altijd eerst contact op te nemen met de werkgever. Publiciteit is niet ons eerste doel. Als een werkgever akkoord gaat met het uitbetalen van achterstallig loon en het slachtoffer laat vertrekken, zetten wij hem niet te kijk op de sociale media. Dat doen wij alleen als hij of zij weigert de rechten van zijn werknemer te respecteren.

„Maar het valt niet te ontkennen dat name-and-shame de doeltreffendste tactiek is. Als dienstmeisjes naar ons toe komen, hebben zij vaak al uit andere mogelijkheden geput. Er zijn 41 vrouwen die dankzij ons zijn bevrijd omdat hun werkgevers bang waren voor de publiciteit, of omdat zij het shamen op den duur niet meer konden verdragen. Er zijn veel meer vrouwen die dankzij deze tactiek het geld kregen waar zij recht op hadden.”

Wat is tot dusverre jullie voornaamste zaak geweest?

„Halima was onze eerste grote zaak die ook een succes was. Halima is tien jaar lang tot slaaf gemaakt met bijna geen salaris. Wij zijn nu bezig via de rechtbank haar achterstallig loon terug te krijgen. Zij vertelde ons dat de familie op een bepaald moment zei dat het jammer was dat ze haar niet konden vermoorden omwille van de publiciteit rond haar zaak. Haar werkgever was een politicus met prominente contacten. Hij heeft haar uiteindelijk naar huis gestuurd. Dat kwam door ons, maar het is ook dankzij ons dat Halima niet vermoord is. Er zijn veel gevallen zoals Halima.”