Direct naar artikelinhoud
Profiel

Heerma kent als geen ander de lelijke kant van politiek

Ideologisch is Pieter Heerma in elke vezel CDA’er. Dinsdag werd de geboren Amsterdammer gekozen als nieuwe fractievoorzitter. 

en
Sybrand Buma en de nieuwe fractievoorzitter Pieter Heerma.Beeld ANP

Als iemand een hekel zou moeten hebben aan politiek, dan Pieter Heerma wel. De CDA’er zag er thuis de lelijke kant van.

Als twintiger moest hij toezien hoe zijn vader Enneüs, toen CDA-leider, in 1997 door zijn eigen fractie aan de kant werd gezet. Een gebrek aan ‘charisma’, slechte pr, twijfels over diens capaciteiten als leider: het knakte diens carrière.

Zoon Pieter is er niet onder gebukt gegaan, stellen zijn naasten. “Het maakte hem wel gespitst op strategie. Alert dat hem of het CDA geen kunstjes worden geflikt,” zegt Jack de Vries, die hem als stagiair aannam bij de CDA-fractie. “Pieter had alle reden gehad om politiek te mijden als de pest, maar is nuchter genoeg om alle tragiek ook te relativeren.’’

Tragiek

Als persvoorlichter specialiseerde Heerma zich in het vak van de politieke presentatie. Een kwaliteit die zijn vader ontbeerde. “De tragiek van zijn vader heeft Pieter ontdaan van naïviteit,” denkt De Vries. “Inhoudelijk heeft hij dezelfde agenda als zijn vader. Pieter heeft er echter beter oog voor dat die ook goed verkocht moet worden.’’

Premier Mark Rutte en Pieter Heerma tijdens het formatieoverleg in het Johan de Witthuis.Beeld ANP

Het maakte hem niet per se hongerig naar media-aandacht, blijkt uit zijn magere aantal mediaoptredens. “Pieter kent geen enkele ijdelheid of poeha,” zegt CDA-voorman Sybrand Buma. “What you see is what you get. Net als zijn vader. Als het je niet zint, dan zoek je maar een ander.”

Na zijn jaren als persvoorlichter van de partij en een uitstapje in de zorg, kwam hij in 2012 terug als Tweede Kamerlid. Als mede-onderhandelaar naast leider Buma staat hij definitief op de radar.

Vermoeidheid

Buma aarzelde niet bij zijn keuze voor Heerma als secondant. “Pieter houdt de blik altijd ver naar voren gericht. Zeker in onderhandelingen kun je door vermoeidheid toegeven, of juist alleen maar ‘nee’ gaan zeggen. Maar Pieter houdt voortdurend in het hoofd: dit moeten we straks ook kunnen verantwoorden.’’

Wat helpt is zijn dossierkennis. Als voorlichter beheerste hij de materie soms beter dan de Kamerleden die hij ondersteunde, herinnert collega van destijds Jaap Stuurwold zich. “Zijn toewijding en werklust zijn ongekend. Het kwam in die tijd regelmatig voor dat hij de eerste ochtendtrein naar huis pakte, omdat hij per se wilde zien hoe een nachtelijk debat afliep.”

Judo

Die volharding herkent voormalig topjudoka Dennis van der Geest ook. De bonkige politicus van nu was ooit ‘een heel aardig’ judomaatje van de Olympiër. “Pietertje, jaja, die had ik graag tegenover me. Aardige gozer. En belangrijk: hij piepte nooit.’’

De twee trainden een paar jaar wekelijks in Nieuwegein. Met alle plezier, stelt Van der Geest. “Ik was beter, maar Pieter is zo’n heerlijke reus die je niet veel had in mijn gewichtsklasse. Daar kon ik lekker mee smijten. En dan stond hij zonder zeuren weer op.’’

Voor de top kwam Heerma ‘net tekort’, al verzamelde hij jeugdprijzen. Blessures eisten ook een tol. En, weet Van der Geest, Pieter ‘stond een beetje te krom’. “Zijn natuurlijke houding, niet gunstig voor judo. Dat zie ik nu nog als ik hem op televisie zie, haha.’’

Slogans van zijn vader

Ideologisch is Heerma in elke vezel CDA’er. Begrippen als naastenliefde, normen en waarden en het gezin als hoeksteen van de samenleving zitten in zijn dna. Waar vader Enneüs nog werd uitgelachen om diens pleidooi voor een minister voor gezinszaken, heeft zoon Pieter de handschoen opgepakt en de spruitjeslucht verdreven. 

Hij wist in de verkiezingscampagne zelfs wat slogans van zijn vader te stoppen, zag De Vries met genoegen. “Pieters verdienste is dat hij de visie van het CDA de 21ste eeuw in heeft getrokken,” stelt ook Stuurwold. “Hij is een van de partijideologen van nu.”

Er is nog een reden waarom Buma juist hem koos voor de formatiebesprekingen. Heerma weet ook goed wat hij níet vindt. “Dan spreekt hij mij effectief tegen. Ik weet snel genoeg: o, opletten. En we hebben niet zoveel woorden nodig. Korte signalen zijn genoeg.’’

Pieter Heerma (CDA) en Wouter Koolmees (D66).Beeld ANP

Wat past nog meer in het rijtje karaktertrekken? Workaholic. Strateeg. Verslaafd aan politiek, zegt Mona Keijzer, fractieprominent. De twee carpoolen dikwijls, richting Noord-Holland. De radio blijft dan uit. Ze raken niet uitgesproken over politiek. Hooguit staan ze zich een praatje over House of Cards toe.

Die toewijding is tegelijk zijn valkuil, zegt Buma. “Hij zal altijd tegen zichzelf moeten zeggen dat er ook iets anders is, bijvoorbeeld zijn gezin met jonge kinderen thuis.’’

Dat lukte niet altijd. Toen het CDA in 2010 verscheurd was over de samenwerking met de PVV, boog een overwerkte Heerma zich als voorlichter over een verslaggever die een onwelgevallig artikel in de maak had. Met zijn imposante gestalte ging hij een grens over, erkende hij later ruiterlijk.

Als persvoorlichter was hij er evenmin vies van af en toe te spinnen: de zaken zo voor te stellen dat het CDA er gunstig vanaf kwam. Zeker in het vechtkabinet met de PvdA.

Trucjes

Het is de hardere kant van Heerma. Mede dankzij hem wist Buma de afgelopen jaren zijn fractie in het gareel te houden. De verleiding om snelle dealtjes te sluiten met Rutte-II moest weerstaan worden. “Zeker toen we net aan de oppositierol begonnen, schuurde het wel eens intern,” weet voormalig fractiegenoot Eddy van Hijum. “Veel CDA’ers hebben van nature toch een bestuurlijke inslag. Pieter was er heel sterk van overtuigd dat we onze eigen koers moesten varen.’’

Heerma stelt de inhoud voorop, zegt Buma. “Pieter zal nooit trucjes uithalen. Ik kan dat ook niet. Ik heb iemand nodig van wie ik weet dat het om de club gaat.”