Landbouwers sjoemelen massaal met mestverwerking

Onze beken en rivieren zijn nog altijd vervuild met te veel nitraten en fosfaten, vooral afkomstig zijn van de bemesting van landbouwgrond. De slechte resultaten werden deels toegeschreven aan de droogte van de afgelopen jaren, maar er is meer aan de hand. Uit gesprekken met verschillende spelers uit de landbouw- en mestverwerkingssector vernam De Standaard dat er gesjoemeld wordt met mest. De fraude vindt plaats bij landbouwbedrijven, transport en verwerking.

Veeboeren mogen een deel van hun mest uitrijden op hun eigen veld of op de grond van collega-boeren. Het teveel moeten ze laten verwerken, en dat kost geld. Daarom gooien sommigen het op een akkoordje met mestverwerkers. Officieel vertrekt mest naar de verwerker, maar in werkelijkheid rijden (half)lege vrachtwagens rond.

De Vlaamse Landmaatschappij bevestigt de fraudemechanismen. Hoe groot de omvang van de fraude is, is niet becijferd, maar bronnen spreken over "een miljoenenkwestie".

Vlaams minister Koen Van den Heuvel bevestigt dat er sprake is van “onregelmatigheden”. “De vaststellingen van inbreuken met mestproductie, -vervoer en -verwerking zijn jaarlijks terug te vinden in het Mestrapport van de Vlaamse Landmaatschappij. Ik benadruk dat fraude absoluut onaanvaardbaar is”, zegt de CD&V’er in een reactie.

(Lees verder onder de foto)

Maar volgens Van den Heuvel bevat het nieuwe mestactieplan (MAP6), dat morgen wordt besproken in het Vlaams Parlement, een aantal hefbomen om de slagkracht van de administratie te vergroten en fraude met mestvervoer tegen te gaan. Van den Heuvel verwijst naar de verplichte installatie van debietmeters en de uitbreiding van de gps-opvolging van mesttransporten. “Deze instrumenten laten de VLM toe om via gerichte risico-analyse van mogelijke inbreuken gericht te controleren en bedrijven, zowel landbouwers, transporteurs als mestverwerkers, grondig door te lichten.” Indien de boeren de maatregelen niet opvolgen, kunnen er dwangsommen opgelegd worden.

De Boerenbond vreest dat de berichten over mestfraude gelinkt zijn aan de plenaire zitting over MAP6. “We stellen vast dat er politieke manoeuvres zijn om ervoor te zorgen dat MAP6 onderuit wordt gehaald”, zegt Vanessa Saenen, woordvoerder van de Boerenbond, zonder een politieke partij bij naam te noemen. “Maar zonder MAP6 zijn we nog verder van huis.”

De organisatie benadrukt daarnaast dat ze niet te spreken is over de frauduleuze acties. “Fraude is ontoelaatbaar en moet hard aangepakt worden”, zo klinkt het. “De cowboys en fraudeurs moeten eruit. Het is aan de Mestbank om haar inspectie- en controlebeleid te richten op de stromen én actoren in de sector die een ernstig risico inhouden en daar krachtdadig op te treden.”

Boerenbond betreurt ook dat de fraude ten koste dreigt te gaan van de landbouwers die zich wel aan de regels houden. “Het gedrag van deze enkelingen ondergraaft niet enkel het ganse mestbeleid maar dreigt er ook voor te zorgen dat aan de ganse sector, ook aan landbouwers die de regels correct naleven, nog maar eens bijkomende verplichtingen opgelegd worden.” 

Vlaams parlementslid Bart Caron (Groen) is niet verrast door de verhalen. Volgens hem zijn fraude en misbruiken al langer schering en inslag. Hij deed trouwens zelf ook al een oproep om misbruik en fraude te melden. “De vele (anonieme) reacties tonen dat ook het vijfde mestactieplan in zowat alle opzichten gefaald heeft”, aldus Caron.

Terwijl minister Koen Van den Heuvel verwijst naar maatregelen in het nieuwe mestactieplan (MAP6) verwacht Caron weinig heil van de nieuwe plannen. “De verbeteringen zijn schaars”, meent Caron.

Volgens Caron moet het probleem aan de wortels aangepakt worden. Dat betekent niet alleen een “kentering in handhaving en mentaliteit”, maar ook een vermindering van de veestapel in Vlaanderen. “De mestproblemen zijn het gevolg van de veel te grote veestapel in Vlaanderen, waarbij we vele keren meer vlees produceren dan we zelf consumeren. Daar wordt geen enkele rem op gezet. Het levert paradijselijke winsten op bij mestverwerkers, de milieuproblemen zijn voor ons allemaal. Dit alles ten bate van de alsmaar stijgende export van vlees, waar onze landbouwers zelf haast niks aan verdienen. Waar zijn we in godsnaam mee bezig?”

Net als Groen-parlementslid Bart Caron reageert ook sp.a-parlementslid Bruno Tobback niet verrast op de berichten. “Het bevestigt de signalen die we al langer opvangen over de fraudegevoeligheid in het Vlaamse systeem van mestverwerking. Er is al lang een ongezonde verwevenheid tussen de boeren en de mestverwerkers”, aldus Tobback.

Daarom pleit de sp.a’er voor de snelle oprichting van een onderzoekscommissie in het Vlaams Parlement. Zodra het nieuwe Vlaams Parlement geïnstalleerd is, zou zo’n commissie de fraudeverhalen tegen het licht kunnen houden en getuigen horen.

Tobback gelooft ook niet dat het nieuwe mestactieplan (MAP6), dat morgen in het Vlaams Parlement besproken wordt, de fraude beter zal kunnen opsporen en aanpakken. “Het is gewoon voortploeteren op de ingeslagen weg”, aldus Tobback. Hij vindt dat er zich een aantal fundamentele keuzes opdringen en dat een afbouw van de veestapel daarbij geen taboe mag zijn. Sp.a zal morgen dan ook tegen het nieuwe mestactieplan stemmen.