Hof wijst eisen voor gezonde lucht af in hoger beroep

Het Haagse gerechtshof ging niet mee in de eis van Milieudefensie dat Nederland overal moet voldoen aan de normen die wereldgezondheidsorganisatie WHO stelt aan schone lucht. Op het gebied van fijnstof zijn die strenger dan de Europese richtlijnen. Milieudefensie drong erop aan om de WHO-normen te hanteren, met een verwijzing naar het mensenrecht op gezondheid.

Maar zelfs al zijn de WHO-normen beter voor de volksgezondheid, het Hof vindt dat ‘niet zonder meer doorslaggevend’. De overheid moet de vrijheid houden om schone lucht af te wegen tegen andere belangen, oordeelde het Hof dinsdagmorgen.

Het Hof vond ook niet dat de overheid hogere marges moet hanteren om overschrijdingen van de normen te voorkomen. Milieudefensie vindt dat broodnodig, uit voorzorg, omdat het Nederland al jaren niet lukt om met name de Europese richtlijnen voor stikstofdioxide (NO2) te halen. Al sinds 2015 mag de concentratie NO2 door het jaar heen gemiddeld nergens boven de 40 microgram per kubieke meter uitkomen, maar nog in 2017 kwam de luchtvervuiling daar in negen Amsterdamse straten bovenuit.

Eerdere zaken

Eerder kreeg Milieudefensie bij de Haagse rechter ook al nul op het rekest. Een kort geding tegen de Nederlandse staat werd in 2017 wél gewonnen door Milieudefensie. Toen kreeg de actiegroep gedaan dat Nederland snel met extra beleid moest komen tegen luchtvervuiling.

Daar was het gerechtshof het dinsdagmorgen wel roerend mee eens. Als de overheid toen niet was bijgedraaid na het kort geding, had het Hof Milieudefensie nu wel deels in het gelijk gesteld, zo bleek uit de uitspraak. Daarom draaien de overheid en Milieudefensie ook samen op voor de proceskosten van het hoger beroep.

Het gerechtshof was streng voor de overheid en het beleid waarmee Nederland de laatste tien jaar heeft geprobeerd om de luchtvervuiling terug te dringen. Dit beleid, het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), voldeed niet, zo oordeelde het gerechtshof dinsdagmorgen.

Daarmee heeft Milieudefensie toch het gevoel deels als winnaar uit de strijd te komen. “Feitelijk heeft het gerechtshof nog eens gezegd dat Nederland binnen de kortst mogelijke termijn aan de Europese richtlijn moet voldoen,” zegt campagneleider Anne Knol. Als het bijgedraaide beleid nog steeds niet genoeg blijkt om de Europese richtlijnen te halen, denkt Milieudefensie de uitspraak van het Hof te kunnen gebruiken om Nederland daaraan te houden.

Zes sigaretten

Volgens de GGD is de luchtvervuiling in Amsterdam dusdanig dat ademen gemiddeld gelijkstaat aan het meeroken van ruim zes sigaretten per dag. In drukke straten kan dat oplopen naar het passief roken van tien sigaretten.

Wethouder Sharon Dijksma kondigde daarom vorige week al een actieplan aan met daarin de ambitie dat auto’s op benzine en diesel in 2030 de stad niet meer in mogen. Belangrijker voor de straten waar de NO2-normen worden overschreden: al in de loop van volgend jaar wordt de milieuzone die het grootste deel van Amsterdam binnen de ring-A10 beslaat verboden terrein voor oude diesels.

Het is niet voor het eerst dat milieuorganisaties naar de burgerrechter stappen om strenger milieubeleid af te dwingen. In 2015 eiste duurzaamheidsorganisatie Urgenda met succes dat Nederland meer doet tegen klimaatverandering. Ook in de zaak van Milieudefensie hield het Hof die mogelijkheid uitdrukkelijk open. Met een verwijzing naar de klimaatzaak van Urgenda concludeerde het Hof nog maar eens dat belangenorganisaties naar de burgerrechter kunnen stappen met een beroep op het Europese mensenrechtenverdrag EVRM.

Lees ook: Reacties op Amsterdamse autoplannen niet mals en  Luchtkwaliteit in Amsterdam niet verbeterd