Wandelend door Vught langs het mysterie van Zionsburg

Net als ik de vriendelijk ogende Marggraffstraat alweer verlaten heb om mijn wandeling naar landgoed Zionsburg in hartje Vught voort te zetten, hoor ik theatermaker Simon Heijmans via mijn oortjes vertellen dat Diny en Wouter hier op nummer 8 wonen. Was het een van die witte huizen? Heijmans logeerde als kind vaak bij Diny en Wouter, vrienden van zijn ouders. Hier begint het verhaal over ‘De brand in het landhuis’, een podcastserie over de brand die op 7 december 2003 het landhuis van grootgrondbezitter Ewald Marggraff verwoestte, waarbij hij zelf om het leven kwam.

In zes heerlijk traag vertelde afleveringen onderzoekt Heijmans de stroom geruchten die in Vught de ronde doen over de mysterieuze omstandigheden waaronder Marggraff stierf. Of het misschien moord was geweest. Over de kunstcollectie van wel 500 schilderijen die hij bezat, over de 700 hectare land, die maakten dat hij over zijn eigen land gewoon naar België kon lopen. Over zijn vermogen, dat volgens de een niet meer dan een tientje en volgens de ander 160 miljoen zou bedragen. En over Ewald Marggraff zelf, die zijn huizen liet verkrotten. Die met een jachtgeweer achter je aan kwam als je ongevraagd op het landgoed kwam. Die in de supermarkt kwam voor de gratis koffie en blikjes fris op de grond liet stuiteren om vervolgens bij de kassa korting te eisen. Een excentriekeling, waarvan zelfs Diny niet kan zeggen of ze hem ooit zelf zag, maar die in haar hoofd wel duidelijke contouren heeft. Daarin ziet hij eruit als een Engelsman, met een geruite pet en een tweedjasje.

Door de slimme spanningsopbouw, de stukje-bij-beetje onthullingen en het meeslepende verteltalent van Heijmans werd de serie een succes: in de eerste weken had ‘De Brand in het landhuis’ al 100.000 luisteraars, inmiddels staat de teller op ruim 620.000. En nadat ik zelf had geluisterd wilde ik de plek waar het in de serie om draait graag zien, voor het ‘in situ’-gevoel. Vooral Zionsburg zelf natuurlijk, een landgoed van 16 hectare dat zomaar bij het centrum van Vught ligt en waar je niet op mag, verwaarloosd, met een uitgebrande ruïne erop. Die ontoegankelijkheid maakt het natuurlijk sowieso een enorme Projektionsfläche voor verhalen. Ik moet denken aan het duingebied dat grensde aan de wijk waar ik als kind in Zandvoort woonde. Daar waren oude Duitse oorlogsbunkers tot vakantiehuisjes omgebouwd en daar mocht je niet komen. Niets spannender dan met een groepje kinderen uit de straat het gebied in te trekken, en de kans te lopen door een boswachter weggestuurd te worden.

Pitbull

Op nog geen tien minuten lopen van het NS-station ben ik al bij de Heikantstraat die aan het landgoed grenst. Een hek, veel doorgeschoten scheuten, omgevallen bomen. Een jungle. Ik sla linksaf om mijn rondje te beginnen. Van het huis zie ik nog niets. Aan het eind van de straat blijkt hier de toerit naar de A65: ik kan niet om het landgoed heen wandelen. Als ik foto’s maak van het gele hek met ‘Zionsburg’ (alle Marggraff-landgoederen hebben deze gele hekken) beukt achter mij ineens een reusachtig brede pitbull tegen een hek en begint woest naar me te blaffen. Ik spring van schrik zowat een meter de lucht in. Wel passend bij deze spannende podcast, die ik al wandelend opnieuw afluister. (Milde spoileralert: Simon Heijmans zegt ontdekt te hebben hoe het écht zat met de dood van Ewald Marggraff.)

Ik loop terug, ga langs de Helvoirtse weg en zie contouren van het huis opdoemen tussen met klimop omwoekerde bomen. Dichterbij dan pak ’m beet 150 meter kom ik niet. Graag had ik willen kijken of het bad nog aan een paar leidingen in de lucht hing, zoals Simon op een dag vaststelt. Een huiveringwekkende passage. Het huis staat sinds februari in de steigers voor renovatie (zie kader). Een beetje jammer, als deze spannende wildernis straks wellicht aangeharkt en uitgedund is.

Er is nog tijd voor een klein rondje Vught, koffie in ‘De Petrus’, de grote kerk die werd omgebouwd tot bibliotheek, museum, café en biljarthoek. Magnifiek. Daarna aarzelen bij patisserie De Rouw. Gebak meenemen? Het schijnt het beste van Brabant te zijn. Inderdaad, het wemelt hier van de geruchten.

Herbouw Zionsburg

In februari is de Stichting Marggraff begonnen met de renovatie van het landhuis, dat uit 1882 stamt. Beoogde bestemming is een opvanghuis voor ernstig zieke kinderen.

Het bestuur van de stichting kwam er in de podcast niet al te best van af. Er zouden sluwe statuutswijzigingen zijn doorgevoerd om de familie buitenspel te zetten. Ook deed men geheimzinnig over 80 miljoen euro die aan de stichting ten deel zou zijn gevallen.

Het bestuur vond deze beeldvorming ‘suggestief’ en ‘onzorgvuldig’. Maar daar bleef het verder bij.

‘De brand in het landhuis’ werd voor de NTR gemaakt door Simon Heijmans en Marion Oskamp (eindredactie) en is te beluisteren via www.nporadio1.nl/podcasts en info over de stichting: marggraffstichting.nl

Voor ‘Het mooiste Nederland’ probeert de redactie van Trouw de mooiste fiets- en wandelroutes door Nederland uit. Lees meer in ons dossier.