Trillingen brachten scheuren in zijn huis, maar ook in het vertrouwen van Gerben Blaauw

Strijdbaar, maar in ademnood. Zo vat Gerben Blaauw (48) uit het Groningse dorp Overschild zijn geestesgesteldheid samen. Door de jarenlange onzekerheid over zijn woning in het aardbevingsgebied veranderde de van nature actieve en ondernemende man in een teruggetrokken persoon die zich vaak lamlendig voelt. "Als iemand me bijvoorbeeld op verjaarsvisite vraagt zie ik daar tegenop. Vaak bel ik af. Bij tijd en wijle lijd ik aan slapeloosheid. Maar ik heb vooral weinig energie. Ja, misschien noemen anderen dit een burn-out. Het voelt alsof je een chronische ziekte hebt."

Blaauw twijfelde sterk of hij een interview zou geven. Hij woont in een kleine gemeenschap, waar iedereen elkaar kent. Maar iemand moet zich uitspreken, vindt hij. "Veel mensen in het aardbevingsgebied kampen met lichamelijke of geestelijke klachten. Door de onzekerheid. En het gevoel van onveiligheid: wanneer komt er weer een nieuwe schok? En wanneer is mijn huis weer veilig? Maar ze houden zich groot. Uit schaamte. Maar ik treed nu naar buiten." In 2009 verhuisde Blaauw, universitair docent bedrijfskunde, naar Overschild, een dorp met zo'n 250 inwoners. 

Hij kocht er een negentiende-eeuwse gereformeerde kerk en ging in de consistorie wonen. Als fervent klusser had hij zijn woning grondig opgeknapt. "Een nieuwe keuken, nieuwe badkamer, alle elektra had ik nieuw aangelegd." De badkamer had hij net betegeld, toen de eerste aardbeving zich in 2013 aandiende. Er ontstonden scheuren, een muur brak doormidden en de vloer was ontzet. "Al het werk was in feite voor niets geweest."

Vast in probleemgebied

Blaauw had willen verhuizen naar zijn werk in Enschede. Of misschien naar Amsterdam, waar zijn vader en zus wonen. "Maar ik realiseerde me dat ik letterlijk vast zat in een probleemgebied. Ik voelde daardoor een grote onmacht. Ik wil niet in de slachtofferrol kruipen, maar ik besefte: ik woon in een krakkemikkig huis dat niks meer waard is en onverkoopbaar."

Het was in die tijd dat hij de eerste klachten kreeg. "Eerst ging mijn rug op slot en kreeg ik een hernia. Ik stond stijf van de spanning." Ook mentaal kreeg hij een knauw. Concentratiestoornissen, trillende handen, uitvalverschijnselen. Steeds vaker zat hij te malen.

Hij liep bij diverse psychiaters, maar het meeste heeft hij aan de wekelijkse ondersteuning van een psychiatrisch verpleegkundige. "Die krijg ik vanuit de WMO. Zij helpt me behalve met gesprekken ook met praktische zaken, zoals de administratie."

De laatste tijd gaat het iets beter. Wat helpt zijn lange wandelingen met zijn hond Bella, een Weimaraner van vier jaar. "Ze is trouw en lief en altijd blij als ze me ziet. Dat beessie heeft meer voor me betekend dan alle psychiaters."

Zijn woning werd vorig jaar gestut, vanwege acuut instortingsgevaar door grote scheurvorming. Het buizenwerk voor zijn raam herinnert hem dagelijks aan de situatie waarin hij verkeert. Blaauw is een van de gelukkigen, zoals hij stelt, die in het versterkingsprogramma zit. Dit houdt in dat zijn woning deels zal worden versterkt en deels gesloopt. Er komt nieuwbouw voor in de plaats.

De bouwbegeleider, een vaste persoon die hem begeleidt tijdens het hele proces, is enorm welwillend, onderstreept Blaauw. "Dat helpt ook om weer wat perspectief te krijgen, want het is een proces dat wel vijf jaar kan duren. Dat betekent verhuizen naar een tijdelijke woning, een deel van je spullen opslaan en weer terug naar je nieuwe huis. In mijn achterhoofd denk ik soms: eerst zien, dan geloven."

En daarna? Kan hij dan zijn woning te koop zetten en alsnog verhuizen? Blaauw: "Dat zou kunnen, maar het is nu nog onduidelijk of de NAM in dat geval een deel van het verkoopbedrag gaat claimen."

Mentale hulp nodig voor Groningers

Gemeenten in Groningen moeten beter zorgen voor hun inwoners die psychisch lijden onder de aardbevingen. Want volgens de directeur Publieke Gezondheid Groningen Jos Rietveld hebben de aardbevingen ‘veel kenmerken van een langzame ramp’.

Morgen komt een rapport uit dat de Nationaal Coördinator Groningen heeft opgesteld in opdracht van de GGD. Vooruitlopend op de publicatie zei Rietveld tegen de regionale tv-zender RTV Noord dat inwoners emotioneel ondersteund moeten worden. Eerder onderzoek liet al zien dat de inwoners van het aardbevingsgebied last hebben van stress, iets dat ook nog eens toeneemt.

De GGD adviseert gemeenten niet alleen oog te hebben voor de mentale noden van de bevolking, maar ook voor praktische zaken als afhandeling van schademeldingen. Dat is een gemeentetaak omdat zij de meest nabije overheid zijn en volgens Rietveld bovendien de ‘overheidslaag waar mensen nog wel vertrouwen in hebben’.

Makkelijk wordt het volgens hem niet om te achterhalen wie hulp nodig heeft. Volgens Rietveld stappen de Groningers in het aardbevingsgebied niet snel naar de huisarts met mentale problemen. “Dat betekent dat we ook langs deuren moeten gaan”, zegt hij.

Lees ook:

Wiebes wil meer capaciteit voor Groningse dossiers

Minister Eric Wiebes wil dat er meer capaciteit gaat naar het beoordelen van inspectierapporten van huizen in het Groningse aardbevingsgebied. “We hebben het afgelopen jaar vooral afspraken gemaakt. Dit jaar moet het jaar van de uitvoering worden.”