Sla en bonen staan er al knap bij in de indoorvolkstuin
Rijnsburg
‘Kijk, de paksoi die ik in het najaar heb gezaaid, is doorgeschoten.’ In plaats van stevige kroppen staan er iele gele bloemetjes in het perkje dat Toon Doesburg netjes met wat latjes heeft afgezet. Doesburg is al druk in de weer in de overdekte volkstuin die hij huurt in de kas van voormalig anjerkweker Gerardo van Egmond in Rijnsburg.
Hij heeft het geweldig naar zijn zin in de overkapte volkstuin: ‘Dit is mijn vijfde, nee, alweer het zesde seizoen. Vorige week goot het pijpenstelen en stonden de mensen buiten tot hun enkels in de modder. Wij waren hier binnen al lekker aan het rommelen.’ Doesburg, sinds vier jaar gepensioneerd, woont zo’n vijfhonderd meter verderop en komt dagelijks. In de zomer als het kwik 35 graden bereikt, alleen vroeg in de ochtend of ’s avonds. Samen met twee kameraden heeft hij vier perceeltjes, waar ze met elkaar allerlei groente en fruit telen. ‘Hier staan sla en andijvie. Daar de courgettes, die zijn wat te vroeg geplant en hebben wel een tik gehad van de kou’, peinst hij. ‘De boontjes daarentegen doen het nu al boven verwachting goed.’
(De tekst loopt door onder de afbeelding) 
De overdekte volkstuin maakt het mogelijk om veel eerder in het seizoen te beginnen met tuinieren dan buiten, al is het er voor boerenkool, witlof of champignons weer te warm. De perceeltjes die Van Egmond verhuurt – zo’n veertig vierkante meter – zijn kleiner dan die in gangbare volkstuinen in de buitenlucht. ‘Je haalt er net zoveel vanaf als van tweehonderd meter op de koude grond’, zegt de voormalige kweker wervend. De amateurtuinders worden niet blootgesteld aan striemende regen of een gure wind. Bovendien hoeven ze nauwelijks onkruid te wieden, omdat er minder zaad ronddwarrelt dan buiten.
De indoorvolkstuin is uit nood geboren. ‘Wij teelden grootbloemige anjers, van het soort dat prins Bernhard altijd droeg’, vertelt Van Egmond. ‘Maar in 2004 wilde de gemeente hier villa’s bouwen.’ Het overleg over de aankoop van de grond vlotte niet erg en toen de economische crisis in 2008 uitbrak, gingen de plannen de ijskast in. Pas in 2012 werd er verder gepraat, maar er werden geen knopen doorgehakt. Van Egmond zat klem: ‘Ik kreeg geen vergunning om nieuwe kassen te bouwen en raakte achterop bij collega’s die wel konden investeren.’ Omdat hij op tv had gezien dat er wachtlijsten waren voor volkstuinen, besloot hij eens te kijken of hij een deel van zijn kassen kon verhuren als volkstuin.
half tuintje
De eerste belangstellenden konden zich moeilijk voorstellen hoe zo’n tuin eruit zou zien. ‘Er stonden nog overal anjers’, grinnikt hij. Maar het demonstratietuintje dat hij had aangelegd, deed zijn werk en trok de eerste zeven huurders over de streep. Daarna ging het snel en nu verhuurt hij de helft van zijn kas, zo’n zeventig tuintjes van veertig vierkante meter. ‘De mensen huren ze voor een jaar en na die tijd geldt een opzegtermijn van drie maanden, dus niemand zit eraan vast.’ De huurders vormen een gemêleerd gezelschap van autochtonen en allochtonen, mannen en vrouwen, de jongsten ongeveer dertig, de oudsten tachtig jaar, ervaren volkstuinders en beginners. ‘Die beginnen soms met een half tuintje van twintig vierkante meter en willen na drie weken al meer.’
Sjaak Lens heeft zo’n stukje, hoewel hij allerminst een beginner is en samen met zijn vader vele jaren een volkstuin had. Hij is net als Doesburg gepensioneerd en teelt aardbeien, tomaten, aubergines, kouseband en pepers waar hij sambal van maakt van het soort waar iedereen wel een potje van wil. Dat heeft hij opgepikt van een collega-tuinder met een Indonesische achtergrond. ‘Ik kan zo een winkeltje beginnen.’ Stilletjes hoopt hij dat een van de buren de handdoek in de ring gooit, zodat hij kan uitbreiden. Verhuizen naar een ander deel van de kas wil hij niet. ‘Mijn plekje bevalt me, daar wil ik blijven.’
aardbeienplanten
Erg druk is het nog niet, zo vroeg in het voorjaar, maar er zijn genoeg sporen van activiteit. Keurig aangelegde perkjes met daartussen paadjes van houtsnippers of tegels. Ingezaaide bedjes waar wat groene sprietjes uitsteken en kaartjes waarop staat wat het is. Bonen die al zo’n vijftien centimeter hoog zijn en klaar om in de touwtjes te klimmen die daarvoor zijn gespannen.
‘Buiten gebruiken mensen staken, hier volstaat een touwtje’, verklaart Van Egmond, die niet alleen huurbaas is, maar ook een vraagbaak voor iedereen. ‘Ik raad mensen altijd aan om gebruik te maken van de hoogte.’ Dat is niet aan dovemansoren gezegd: overal hangen bakken met aardbeienplanten aan touwen en kettingen.
(De tekst loopt door onder de afbeelding)
Elk perceeltje heeft een eigen kraan, de leiding is aangesloten op het reservoir met ruim 700 kubieke meter regenwater. Doesburg gebruikt gewoon een tuinslang, maar veel mensen hebben met buizen die nog voor de anjers zijn gebruikt, complete beregeningsinstallaties aangelegd. ‘Kijk, deze man heeft er zelfs een tijdklok op aangesloten zodat zijn aardbeien drie keer per dag volautomatisch water krijgen’, vertelt Van Egmond op waarderende toon.
boompjes
Halverwege de kas staan boompjes vol roze bloesem: perziken. ‘Vooraan in de kas bloeien ze net wat eerder dan achterin, waar wat minder zon is’, weet Doesburg. Een eindje verderop staat een keur aan cactussen, pal naast een tuin met fris groen. ‘De eigenaar had een kasje achter zijn huis, is voor de liefde hierheen getrokken en heeft zijn collectie hier neergezet. Nee, hij hoeft nooit te beregenen.’
Van Egmond koopt begin april op verzoek pootgoed in voor iedereen. ‘Zes weken later kun je de eerste komkommers eten.’ Ook regelt hij in maart en mei hommels om de gewassen te bestuiven, koemest, bloed- en beenmeel om de grond te bemesten en hij haalt koffieprut op bij lokale ondernemers. Dat houdt naaktslakken op afstand en bevat bovendien stikstof, fosfor en kalium dat jonge planten een goede start geeft. Groen afval gaat naar de kippen in de ren naast de kas of in de containers om te worden gecomposteerd.
aardappels en cannabis
Centraal staat een campingtafel met een koffiezetapparaat, een kraan met drinkwater, een koelkast en een kastje met tuinboeken. Hier wordt kennis en ervaring uitgewisseld en met de verhuurder overlegd over collectieve wensen. De sfeer in de kas is uitstekend, iedereen helpt elkaar en leent elkaars gereedschap, al moet Van Egmond weleens een mailtje rondsturen om te vragen een schop terug te brengen naar de eigenaar.
Toch zijn er ook regels. Zo mogen er geen aardappels worden geteeld, vanwege de kans op fytoftora, een ziekte die ook de tomaten kan infecteren. In de huurovereenkomst staat dat men zich aan de wet moet houden. ‘Geen cannabis dus.’ Verder is kunstmest taboe, net als chemische bestrijdingsmiddelen. Als een van de eerste bedrijven voert de indoorvolkstuin het gemeentelijke 3 G-Label – Goed, Groen, Groei Katwijk – als bewijs dat het bijdraagt aan duurzame sociaal-maatschappelijke én economische groei.
Een huurder heeft met pvc-buizen en vitrage een tentje opgezet over zijn koolplantjes om te voorkomen dat koolwitjes er hun eitjes afzetten. Achter in de kas hangen vetbollen en nestkastjes voor de mezen die in het voorjaar en de zomer helpen de rupsen te bestrijden. Elke twee weken laat Van Egmond biologische bestrijders los: roofmijten, sluipwespen, lieveheersbeestjes tegen de luizen en galmuggen tegen de mijten. Poes Nova houdt de muizen uit de kas.
