Direct naar artikelinhoud
Michael Jackson

Directeur Bundeskunsthalle over Michael Jackson- expo: “Ik wil die cultuurgeschiedenis niet censureren”

Rein Wolfs: “Voorheen dacht je: dit zijn de ogen van een onschuldige man. Nu denk je: wat hebben ze te verbergen?”Beeld Henning Kaiser/dpa

Vrijdag opent de expositie Michael Jackson: On the Wall in Bonn. Kan men in het licht van de recente onthullingen de expositie in zijn huidige staat tonen? De Nederlandse directeur van de Bundeskunsthalle, Rein Wolfs, besloot de documentaire Leaving Neverland  eerst maar eens zelf te bekijken, om niet op zaken vooruit te lopen.

Een échte thriller: toen Rein Wolfs, de Nederlandse directeur van de Bundeskunsthalle in Bonn een week of zes geleden kennisnam van Leaving Neverland, de vier uur durende documentaire waarin twee voormalige oogappels van Michael Jackson vertellen hoe de popster hen als kind jarenlang manipuleerde en seksueel misbruikte, voorzag hij een hachelijke situatie. Zijn kunsthal was na de National Portrait Gallery in Londen en het Grand Palais in Parijs namelijk de eerstvolgende bestemming voor Michael Jackson: On the Wall, de reizende kunsttentoonstelling over Michael Jackson als pop-cultureel fenomeen.

Wat vond u van Michael Jackson voordat u Leaving Neverland zag?

“Een interessante figuur – interessant genoeg in ieder geval om een expositie aan hem te wijden. Hij is een van de eerste grote fenomenen in het mediatijdperk; het grootste misschien wel. Zijn dansen, zijn clips: visueel heeft hij een enorme impact gehad op de moderne popcultuur. Op een meer persoonlijk niveau: ik ben opgegroeid met zijn muziek.”

Wat was uw indruk van Leaving Neverland?

“Ik vond het schokkend. De film bevat aantijgingen die het waard zijn om serieus te nemen. Echter, het zijn aantijgingen. We moeten waakzaam zijn voor te vroege veroordelingen.”

Heeft u overwogen om de expositie te annuleren?

“Nee. On the Wall is een kunsttentoonstelling. Meer dan over Jacksons persoonlijke leven en zijn muziek gaat het over hoe beeldend kunstenaars op hem hebben gereageerd – zijn persona komen tot ons door het filter van de beeldende kunst. Bovendien: Jackson maakt ontegenzeggelijk deel uit van onze moderne cultuurgeschiedenis. Ik wil die cultuurgeschiedenis niet censureren.”

‘De expositie is niet enkel hommage, hè’

Bent u niet bang dat de tentoonstelling wordt gezien als de glorificatie van een verdachte van kindermisbruik?

“De expositie is niet enkel hommage, hè. De kunstenaars erin nemen allerlei posities in ten opzichte van Jackson: hagiografisch, ironisch, kritisch. Er zit bijvoorbeeld werk in dat scherp is op Michaels verwijdering van zijn Afro-Amerikaanse wortels. Ook zijn er verscheidene werken die de cultus van aanbidding rond Jackson tegen het licht houden.”

Hebben jullie aanpassingen aan de expositie gedaan?

“We hebben aan het begin van de expositie een verklaring geplaatst waarin we melden dat we de inhoud van Leaving Neverland kennen en als schokkend hebben ervaren. Verder zullen er op zaal straks museummedewerkers rondlopen die speciaal zijn aangesteld om met het publiek in gesprek te gaan over Jacksons daden, en organiseren we rond de tentoonstelling een uitgebreid randprogramma met debatten over zaken als machtsmisbruik en #MeToo.”

Jullie hebben geen specifieke stukken uit de tentoonstelling verwijderd?

“Nee. Ik had dat misschien gedaan bij kunst die expliciet refereert aan Jacksons vermeende kindermisbruik. In de huidige selectie treft men dergelijke werken niet of nauwelijks aan. We kregen ook geen telefoontjes van kunstenaars of bruikleengevers die ons vroegen hun werken uit de expositie terug te trekken.”

Is de betekenis van de geëxposeerde werken in het licht van de documentaire veranderd?

“Van sommige wel ja. David LaChapelles foto van Jackson als de aartsengel Michaël hebben een wrange bijbetekenis gekregen (aartsengel Michaël treedt in de Bijbel vaak op als redder in nood; Jackson bespeelde zijn vermeende slachtoffers door ze met cadeaus, leningen en carrièresteun afhankelijk van hem te maken, red.). En bij Dexter Dalwoods schilderij van een van z’n sokkel gevallen zuil van de ranch Neverland is het moeilijk om niet aan de documentaire te denken. Ook naar Jordan Wolfsons film Neverland kijk ik nu anders.”

‘Voorheen dacht je: dit zijn de ogen van een onschuldige man. Nu denk je: wat kun je afleiden uit iemands ogen?’

Het laatste werk toont slechts Michael Jacksons ogen, geïsoleerd weergegeven tegen een witte achtergrond, knipperend op het ritme van lopend water. Het beeld van de ogen is ontleend aan een televisie-interview dat Jackson gaf op de Neverland ranch en waarin hij beschuldigingen van seksueel misbruik ontkende. Wolfs: “Voorheen dacht je: dit zijn de ogen van een onschuldige man. Nu denk je: wat kun je afleiden uit iemands ogen? Wat hebben ze te verbergen?”

Op sociale media verschenen agressieve reacties. Heeft u extra veiligheidsmaatregelen genomen?

“We zijn waakzaam. Er zal meer beveiliging op de been zijn dan normaal en ons personeel is grondig geïnstrueerd over hoe bepaalde vragen te beantwoorden. De meeste reacties op sociale media zijn overigens positief. Men vindt het goed dat we de tentoonstelling door laten gaan.”

Michael Jackson: On the Wall, Bundeskunsthalle, Bonn, opent op 22 maart