Bannons school in de achtertuin van de paus

Het klooster van Trisulti is een plaatje. Het ligt imposant op een van de flanken van de Monti Ernici, een berggebied op zo’n 100 kilometer ten zuidoosten van Rome. De berg is vernoemd naar het volk van de Hernici, in de vijfde eeuw voor Christus tijdgenoten van de opkomende Romeinen en de gecultiveerde Etrusken. Historische grond dus.

De abdij heeft ook een lange geschiedenis. Ze werd in opdracht van een paus in de 13e eeuw gebouwd voor de kartuizers, een strenge contemplatieve orde. Hun motto is best wel toepasselijk: „Terwijl de wereld draait, staat het kruis.” Het klooster, waar alleen nog maar de abt woont, is een plek van historie, traditie en afzondering van de buitenwereld.

Een prima locatie dus voor het tien jaar geleden opgerichte Instituut voor Menselijke Waardigheid (Dignitatis Humanae Instituut), een rooms-katholieke organisatie die als doel heeft de joods-christelijke waarden in de westerse beschaving te bevorderen. In de praktijk betekent het dat christenen in het openbare leven worden geholpen effectief en coherent te argumenteren. Tegenstanders zeggen dat het gaat om een ultranationalistisch opleidingscentrum om een nieuwe generatie rechtse populisten op te leiden.

Dat is enigszins te begrijpen omdat de grote man achter het instituut Steve Bannon is. Niet dat de voormalige spindoctor van de Amerikaanse president Donald Trump nu zomaar ineens in dit Italiaans klooster woont, of er vaak zijn neus laat zien. Maar hij heeft zijn naam en zijn menselijk kapitaal erachter gesteld. „Aanvankelijk hadden we het idee om het instituut de Breitbart Academy te noemen”, vertelt Benjamin Harnwell (43 jaar), de directeur van het instituut. Breitbart is een Amerikaanse nieuwsorganisatie, „het platform voor alt-right”, naar de woorden van Bannon. Dezelfde Bannon bedacht ook nog een mooie oneliner voor het instituut: „De gladiatorenschool voor culturele strijders.”

Cursussen

De bedoeling is dat er vanaf komende zomer cursussen worden gegeven in theologie, filosofie, geschiedenis en economie. In alle colleges staan de joods-christelijke waarden centraal die fundamenteel zijn voor de westerse beschaving. Maar wat houdt dat in de praktijk in? „In de economische sector zullen we ons concentreren op elementen die horen tot de christelijk-westerse traditie. Je kunt denken aan zaken zoals eigendomsrecht, de rechtsstaat, het recht als hoogste gezag, het gelijkheidsdenken en economische praktijken zoals het kapitalisme, waarin trouwens Nederlanders een hoofdrol spelen. En meer van zulk soort dingen”, vertelt Harnwell.

Dat lijkt nou geen revolutionaire aanpak. Maar het is ook wel heel vaag. Over een paar maanden kan hij meer zeggen, geeft Harnwell aan. De directeur zegt dat ze deze zomer in Rome van start gaan met een zomercursus van een paar weken. Volgend jaar moet er een voltijds programma klaar zijn dat in Trisulti wordt uitgevoerd. Van studenten wordt een –bescheiden– bijdrage gevraagd. Het is dus geen winstgevende organisatie. Maar er zijn tal van privépersonen die financieel garant staan, hoewel er geen Nederlander bij is.

Over aanmeldingen maakt Harnwell zich geen zorgen. „We hebben nog niets formeels naar buiten gebracht, maar mijn mailbox is al volgelopen met berichten van mensen die willen deelnemen. We hebben nu al tien keer meer aanmeldingen dan beschikbare plaatsen.”

Een voorbeeld van Harnwells ‘gladiatorenschool’ is het initiatief van Marion Maréchal, de nicht van de Franse politica Marine Le Pen, die afgelopen jaar een school voor toekomstige politiek rechtse leiders heeft geopend. Op Maréchals school wordt onder meer onderwezen in politiek, management, spreken in het openbaar, klassiek dansen, etiquette en survivaltraining. Ook noemt Harnwell de School voor Politieke Vorming van de Milaanse senator Giuseppe Siri (Lega) als een goed voorbeeld.

Maar voordat de eerste studenten hun intrek nemen in Trisulti, moet het klooster worden omgebouwd tot studiecentrum en campus. Dat kan nog even duren, de Italiaanse bureaucratie kennende. Vooralsnog heeft de Brit Benjamin Harnwell er –als een „voorpost”– zijn intrek genomen. Het enorme complex (15.000 vierkante meter) bewoont hij vrijwel in zijn eentje – en dat al ruim een jaar.

In de zomer van 2017 won het Dignitatis Humanae Instituut de ministeriële aanbesteding van het verwaarloosde klooster. Het instituut beschikt nu voor een periode van negentien jaar over het klooster en is verplicht er jaarlijks een ton aan restauratiekosten in te steken.

Er is ook een kok. We ontmoeten hem vluchtig als Harnwell een snelle rondleiding door het complex geeft. En ergens in het klooster moet ook nog die laatste monnik (een tachtiger van de cisterciënzer orde) wonen. Maar Harnwell laat blijken dat de abt en hij een andere levensvisie hebben. Het enige wat hen mogelijk verbindt is de winterse kou. Harnwell draagt een dubbele jas, maar zegt de kou wel te kunnen trotseren. Het irriteert hem meer dat er geen internet is.

Anglicaan

Harnwell komt uit een anglicaans gezin. Op 28-jarige leeftijd nam zijn leven een wending. „Ik kwam toen tot het begrip dat de Rooms-Katholieke Kerk de enige kerk is die Jezus heeft gewild. Chronologisch gezien komt de Rooms-Katholieke Kerk rechtstreeks voort uit de Bijbel.” Harnwells bekering wil niet zeggen dat hij de deur naar het verleden heeft dichtgegooid. „Ik heb een groot respect voor protestanten, met name de evangelicals, omdat ze trouw zijn aan de heilige Schrift. Je ziet dat ze bijvoorbeeld in de Verenigde Staten het terrein van de rooms-katholieken hebben ingenomen, zoals blijkt uit hun ferme tegenstand tegen abortus. In Latijns-Amerika heeft de Rooms-Katholieke Kerk zich meer geïnteresseerd in de bevrijdingstheologie dan in de zorg voor gelovigen en je ziet dat de pinksterbeweging het daar aan het overnemen is.”

Het is duidelijk: Harnwell mag wel rooms-katholiek zijn, hij heeft weinig op met de huidige politiek van het Vaticaan. Ook Bannon, een rooms-katholiek, heeft de paus niet hoog zitten. En dat geldt eveneens voor de Amerikaanse kardinaal Raymond Burke, de voorzitter van de adviesraad van het instituut. De kardinaal is een verklaard tegenstander van paus Franciscus, en mede daardoor op een zijspoor in het Vaticaan beland.

Burke en Harnwell vormen de operatieve hand van de organisatie. De kardinaal in Rome, de bekeerde anglicaan in het klooster van Trisulti. „Ik heb voortdurend contact met kardinaal Burke en ik zie hem geregeld in Rome. Hij is een zeer wijs en geduldig man.” Burke liet zich in 2016 kennen als degene die de paus vroeg om opheldering op het punt van hergetrouwde mensen die ter communie gaan. „Wij houden vast aan de traditionele positie van de kerk.” Paus Franciscus zou zijn oor te veel naar de moderne samenleving laten hangen en het gevecht om ethische vraagstukken, zoals abortus, hebben opgegeven.

Harnwell bagatelliseert dan ook de rol van de paus. „We volgen de paus alleen in zijn leergezag. Maar het pauselijk ambt staat niet in het middelpunt van onze religie. Als dat zo zou zijn, zou de roomse kerk een godslasterlijke sekte zijn. We kennen ook geen persoonlijkheidscultus.” Dat zal menige roomse gelovige niet onderschrijven.

Antipauselijke academie

De reden waarom de Breitbart Academy precies in de achtertuin van de paus moet staan, kan Harnwell niet duidelijk maken. Toch kan het geen toeval zijn dat Rome zo dichtbij is. Het instituut van Bannon, Burke en Harnwell geldt toch als een soort antipauselijke academie. Het kan bijna geen toeval zijn dat het complex in de Monti Ernici ligt. Iets verderop in deze bergen, in Anagni, vond een gebeurtenis plaats die de geschiedenis is ingegaan als de Klap van Anagni. Op 7 september 1303 wordt paus Bonifatius VIII verrast door een groep gewapende mannen onder leiding van een gezant van de Franse koning. Deze heeft nog een appeltje met de paus te schillen en hij geeft hem met een ijzeren handschoen een klap in het gezicht. Dat was ongehoord. Niet eerder was een paus zo vernederd.

Voordat we afscheid nemen, houdt Benjamin Harnwell halt. „Je hebt me niets gevraagd over Geert Wilders.” De opnameapparatuur gaat weer aan. „Wilders is fantastisch. Uit hoe hij zich opstelt tegen de islamisering van de samenleving blijkt zijn profetische stem. Hij geeft ook nog eens blijk van een grote opofferingsgezindheid. De man heeft geen persoonlijke vrijheid, hij ziet zijn vrouw misschien één keer per week. Het is een man die ik graag zou willen ontmoeten.”

Bannons school in de achtertuin van de paus

Buitenland

RD.nl in uw mailbox?