Alles over de Provinciale Statenverkiezingen 2019
In dit liveblog volg je alles over de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de waterschappen.
10:28 dinsdag 2 april 2019
De kans is zeer klein dat verkiezingswinnaar Forum voor Democratie onderdeel zal uitmaken van het nieuwe provinciebestuur. Dat concludeert informateur Hans Smits.
18:25 dinsdag 26 maart 2019
Annabel Nanninga neemt namens Forum voor Democratie plaats in de Provinciale Staten van Noord-Holland. Dat heeft de voorzitter van de Amsterdamse fractie van de partij dinsdag op Twitter geschreven.
Nanninga zit sinds maart vorig jaar in de gemeenteraad van Amsterdam, en gaat die functie combineren met het Statenlidmaatschap. Tijdens de Provinciale Statenverkiezingen van vorige week woensdag kreeg ze in zowel de provincie Utrecht als Noord-Holland voldoende stemmen voor een voorkeurszetel.
Als de leden van de nieuwe Provinciale Staten na hun installatie Nanninga ook nog kiezen als lid van de Eerste Kamer, en dat is aannemelijk, belooft ze ook van die zetel gebruik te zullen maken. Nanninga stond op plaats twee van de lijst van haar partij voor de Eerste Kamer, achter mede-oprichter Henk Otten.
16:15 maandag 25 maart 2019
Hans Smits, oud-directeur van Schiphol gaat het formatieproces van Noord-Holland leiden.
Dat zegt lijsttrekker Johan Dessing vam Forum voor Democratie vanmiddag tijdens een openbaar overleg met de nieuwe fractievoorzitters.
Smits was voormalig topbestuurder bij onder meer Schiphol, Rabobank en KLM.
14:12 maandag 25 maart 2019
Tweede Kamerlid Theo Hiddema van Forum voor Democratie wordt geen lid van de Provinciale Staten. Hij werd vorige week zowel in Friesland als in Limburg met voorkeursstemmen gekozen, maar hij heeft besloten om af te zien van beide zetels.
Hiddema, geboren in Friesland en woonachtig in Maastricht, was lijstduwer voor de partij in beide provincies. "Ik stond voor een dilemma van hier tot gunter, het was een heksentoer om een keuze te maken. Ik ben aan beide provincies verslingerd. Mijn Friese genen zijn springlevend, maar anderzijds heb ik mijn kloppende menselijke hart en mijn vrolijke inborst te danken aan de beeldschone stad Maastricht," liet de advocaat en politicus weten.
Van kiezersbedrog is volgens hem geen sprake: "Ik heb tijdens de campagne veel kiezers gesproken. Ik heb ze toen verteld wat het lijstduwerschap voor mij inhield en dat de kans klein was dat ik een zetel zou innemen."
In Drenthe werd Forum-lijstduwer Henk Otten met voorkeursstemmen verkozen. Bij de Eerste Kamerverkiezingen is de Drent de landelijke lijsttrekker voor de partij.
13:28 maandag 25 maart 2019
In de provincie Zuid-Holland zijn Thierry Baudet (Forum voor Democratie) en Tunahan Kuzu (Denk) met voorkeursstemmen gekozen in de Provinciale Staten. Het is nog niet bekend of de beide fractievoorzitters uit de Tweede Kamer hun provinciale zetels innemen.
Baudet zou ervoor moeten verhuizen naar Zuid-Holland, omdat hij nu in Amsterdam woont. Kuzu komt uit Rotterdam.
Baudet stond twintigste en laatste op de FVD-lijst. Hij kreeg 77.035 stemmen. Zijn partij werd vanuit het niets de grootste in Zuid-Holland, met elf zetels.
Kuzu was de vijftigste en laatste kandidaat voor Denk, dat één zetel won in Zuid-Holland. Kuzu ontving 9789 stemmen, meer dan zijn provinciale lijsttrekker.
13:27 maandag 25 maart 2019
Marjolein Faber wordt de lijsttrekker van de PVV voor de Eerste Kamerverkiezingen eind mei. Ze is als sinds 2014 de voorzitter van de PVV-fractie in de senaat.
Marcel de Graaff blijft de nummer 1 bij de PVV in het Europees Parlement. Hij wordt de lijsttrekker bij de Europese verkiezingen in mei, zoals hij vijf jaar geleden ook al was.
De PVV heeft negen zetels in de senaat, maar lijkt er vier te gaan verliezen, afgaande op het voorlopige resultaat bij de Provinciale Statenverkiezingen afgelopen woensdag. De Provinciale Staten bepalen de samenstelling van de Eerste Kamer.
In het Europees Parlement heeft de PVV vier afgevaardigden. "Ik ben vereerd dat ik opnieuw de kar mag trekken," aldus De Graaff. Olaf Stuger, Auke Zijlstra en André Elissen, die al Europarlementariër zijn, staan op de plaatsen 2 tot en met 4. Geert Wilders staat bij de Europese verkiezingen als lijstduwer op nummer 10.
09:40 maandag 25 maart 2019
De gemeente heeft in kaart gebracht hoe er tijdens de Provinciale Statenverkiezingen van vorige week gestemd is in Amsterdam. Welke partij werd de grootste bij jou in de buurt? De verschillen tussen Amsterdam en de rest van Nederland blijken alleen maar gegroeid.
09:13 zaterdag 23 maart 2019
De persoonlijke stijl van Baudet en Fortuyn kent veel overeenkomsten. En net als bij Fortuyn is een van Baudets speerpunten de invoering van een referendum. En natuurlijk migratie. Is de nieuwe Fortuyn opgestaan?
13:32 vrijdag 22 maart 2019
Forum voor Democratie is de grootste partij in Noord-Holland. De partij van Thierry Baudet heeft in de provincie met 1300 stemmen verschil gewonnen van GroenLinks.
Wat betreft het aantal zetels is er geen verschil. Forum voor Democratie én GroenLinks krijgen allebei 9 zetels in Noord-Holland. Net als VVD, de nummer 3 in Noord-Holland.
Nieuwkomer Forum voor Democratie haalde in Noord-Holland 178.739 stemmen (15,3 procent) binnen, waarmee de partij een nipte zege behaalde op GroenLinks. De partij die in Amsterdam veruit de grootste werd, bleef steken op 177.416 (15,1 procent) stemmen. De VVD volgt met 169.036 stemmen (14,4 procent).
De grootste verliezers in Noord-Holland zijn D66, PVV en de SP, die stuk voor stuk drie zetels moesten inleveren. Ondanks de tegenslag is D66 de op drie na grootste partij van de provincie met 6 zetels. PVV en de SP moeten met 3 zetels genoegen nemen.
Forum voor Democratie is met de overwinning in Noord-Holland de grote winnaar in de randstedelijke provincies. Ook in de provincie Zuid-Holland en Flevoland kreeg de partij, die dit keer voor het eerst meedeed in de Statenverkiezingen, de meeste stemmen.
Lees ook: Forum verovert wel randgemeenten Amsterdam
13:10 vrijdag 22 maart 2019
De enorme winst van Forum voor Democratie in Noord-Holland is ook voor de partij zelf een verrassing. 'Ik ga geen uitspraken doen of wij verantwoordelijkheid nemen.' Lees verder:
- Is Forum voor Democratie klaar voor het bestuur?
- Coalitie heeft onvrede over klimaatbeleid onderschat
- Forum rukt op met leger onbekenden
13:08 vrijdag 22 maart 2019
Thierry Baudet trok in zijn overwinningsspeech alle registers open. Hij refereerde aan de oudheid, de evolutie en de renaissance en liet bovendien een flinke scheut Trump doorklinken in zijn woorden.
Voor wie het niet helemaal kon volgen: hier een nadere uitleg.
11:53 vrijdag 22 maart 2019
Amsterdammer Maxim Grotworst van Forum voor Democratie gaat plaatsnemen op de achtste zetel van Forum voor Democratie in Flevoland. Dat meldt Omroep Flevoland.
De partij haalde acht zetels bij de verkiezingen in de buurprovincie, maar had maar zeven kandidaten die daadwerkelijk in de provincie wonen. Drie kandidaten wonen in Noord-Holland. Gortworst stond op de lijst van FvD in zowel Flevoland als Noord-Holland en heeft nu voor Flevoland gekozen. Om in de Staten van Flevoland plaats te nemen, moet hij op korte termijn verhuizen.
19:14 donderdag 21 maart 2019
Paul Scheffer wordt naar eigen zeggen helemaal geen informateur voor de samenstelling van het college in Noord-Holland. "Ik zou niet eens weten hoe dat moet", zegt Scheffer tegen NRC, de krant waar hij een column voor verzorgt.
Scheffer sprak na de verkiezingswinst van Forum voor Democratie woensdag inderdaad met partijleider Thierry Baudet, maar dacht zelf dat de enige uitkomst uit dat gesprek was dat hij "in volstrekte onafhankelijkheid" verder zou praten met de Noord-Hollandse lijsttrekker Johan Dessing. "Dat wilde ik best doen. Het is helemaal niet de bedoeling dat ik meer ga doen."
17:41 donderdag 21 maart 2019
De voorlopige opkomst bij de waterschapsverkiezingen is een stuk hoger dan de opkomst bij de waterschapsverkiezingen vier jaar geleden: 50,5 procent. Dat blijkt een dag na de verkiezingen uit de gegevens van 20 van de 21 waterschappen. In 2015 was de opkomst 43,5 procent.
De waterschapsverkiezingen werden woensdag gelijk met de Provinciale Statenverkiezingen gehouden. Dat was de tweede keer dat dat samenviel. Eerder werden waterschapsbesturen nog per brief gekozen.
Uit de tellingen blijkt dat Water Natuurlijk als landelijke waterspecifieke partij opnieuw de grootste is geworden: in negen waterschappen is het de grootste partij.
17:04 donderdag 21 maart 2019
De partij Groen, Water en Land is bij de voorlopige uitslag met zeven zetels de grote winnaar in waterschap Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Dat zijn er drie meer dan bij de vorige verkiezingen. VVD, Water Natuurlijk en de PvdA moeten het allen doen met drie zetels.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is samen met de waterschappen Amstel, Gooi en Vecht en Hoogheemraadschap Rijnland een van de drie waterschappen die het grondgebied van Amsterdam besturen. Maandag 25 maart worden de officiële uitslagen van de waterschapsverkiezingen bekendgemaakt, dan weten we ook wie er met voorkeursstemmen alsnog in de waterschappen gekozen zijn.
15:20 donderdag 21 maart 2019
PvdA'er Paul Scheffer is bereid om namens Forum voor Democratie verkennende gesprekken te voeren om tot een provinciaal bestuur te komen in Noord-Holland. Een verzoek van Thierry Baudet heeft hij hiervoor geaccepteerd, laat de partijleider van Forum voor Democratie via twitter weten. Naast actief lid van de PvdA is Scheffer ook hoogleraar Europese Studies aan de Universiteit van Tilburg.
In Noord-Holland is er nog geen definitieve uitslag vastgesteld. Elf procent van de stemmen uit Amsterdam moet nog worden opgeteld bij de uitslag. Momenteel gaan FvD, GroenLinks en VVD gelijk op met negen zetels.
14:41 donderdag 21 maart 2019
Forum voor Democratie is bereid om compromissen te sluiten om zoveel mogelijk van haar doelen te halen. "We snappen dat we water bij de wijn moeten doen," zei FVD-leider Thierry Baudet.
De partij gaat zich eerst richten op de provincies. "We gaan proberen tot stabiele besturen in de provincies te komen."
Volgens Baudet heeft zijn partij voldoende mensen om alle zetels in de Provinciale Staten te vullen. Ook als Forum gaat besturen heeft ze genoeg kandidaten. "We hebben veel mensen achter de hand. We zijn nu echt klaar voor een besturende rol."
Hij denkt dat regeringspartijen VVD en CDA 'enorm zijn geschrokken' van het succes van Forum voor Democratie bij de provinciale verkiezingen. Ze zullen mogelijk gaan nadenken over hun koers, aldus Baudet. Hij is bereid met iedereen te praten in de Eerste Kamer. "Wij zitten hier zakelijk in."
13:52 donderdag 21 maart 2019
Forum voor Democratie lijkt toch de grootste te gaan woorden in Noord-Holland. Op dit moment is ruim 96 procent van de stemmen geteld. De partij blijft GroenLinks voorlopig met zo'n duizend stemmen voor. Op de derde plek staat de VVD.
De uitslagen in Amsterdam en Bloemendaal zijn nog niet volledig, en die van Hollands Kroon en Schagen nog helemaal niet meegeteld.
Forum voor Democratie: 15,3% (167.600 stemmen)
GroenLinks: 15,2% (166.416 stemmen)
VVD: 14,5% (157.985 stemmen)
D66: 9,9% (108.134 stemmen)
PvdA: 9,6% (105.437 stemmen)
CDA: 6,6% (72.429 stemmen)
Partij voor de Dieren: 6,1% (66.340 stemmen)
PVV: 5,6% (61.437 stemmen)
SP: 5,0% (54.511 stemmen)
13:46 donderdag 21 maart 2019
In Hoogheemraadschap Noorderkwartier en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht zijn de voorlopige uitslagen van de waterschapsverkiezingen bekend.
De VVD lijkt te winnen in waterschap Amstel, Gooi en Vecht. In de voorlopige uitslag staan de partij op vijf zetels. De PvdA en Water Natuurlijk staan beide op vier zetels.
In Hoogheemraadschap Noorderkwartier is Groen, Water & Land de grote winnaar. In de voorlopige prognose staan zij op bijna dertig procent van de stemmen. PvdA staat tweede met bijna vijftien procent en VVD derde met bijna twaalf procent.
Amsterdam valt in drie verschillende waterschappen: Hoogheemraadschap van Rijnland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. De Unie van Waterschappen komt vanmiddag om vier uur met de voorlopige uitslagen van de waterschapsverkiezingen.
Maandag worden pas de officiële uitslagen bekendgemaakt. Dan weten we ook wie er met voorkeursstemmen zijn gekozen.
13:44 donderdag 21 maart 2019
De PvdA is weer in een positie om resultaten te bereiken, vindt voorman Lodewijk Asscher. Zijn partij raakte weliswaar een zetel kwijt in de Eerste Kamer, maar een verpletterende nederlaag zoals in 2017 was het niet. Met de overgebleven zetels kan de partij de coalitie aan een meerderheid helpen.
"Precies genoeg zetels om toch veel invloed te hebben," aldus Asscher. Omdat de coalitie haar meerderheid 'terecht' is kwijtgeraakt, komt de PvdA weer in een positie waardoor ze resultaten kan bereiken.
Asscher haalt uit naar de grote winnaar van de verkiezingen, Thierry Baudet van Forum voor Democratie. De PvdA zal de vrijheid van journalisten, onderzoekers en architecten beschermen, verzekerde de PvdA'er na kritiek van Baudet op deze groepen in zijn overwinningsspeech. "Niemand moet zich ook maar enigszins laten intimideren.''
13:30 donderdag 21 maart 2019
Het kabinet zal ook kijken of Forum voor Democratie (FVD) wil samenwerken met het kabinet in de Eerste Kamer. Er zal volgens premier Mark Rutte per onderwerp worden gekeken naar meerderheden.
"Ik zou er ook op rekenen dat de partij die de grootste is geworden daartoe bereid is," zei Rutte in Brussel waar hij is voor een Europese top.
Hij feliciteerde FVD-leider Thierry Baudet met het feit dat diens partij de grootste is geworden in de Eerste Kamer. Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie verloor daar zijn meerderheid. De coalitie moet op zoek naar zeven zetels in de senaat. Rutte vindt dat zijn VVD een 'fatsoenlijke uitslag heeft behaald'. De partij verloor een zetel.
Rutte zei dat hij uitziet naar het contact met Baudet en zijn partij 'om te kijken hoe wij tot verstandige meerderheden kunnen komen'. Hij hoopt dat Forum bereid is 'de basis onder het bestuur van Nederland te versterken'. Rutte heeft nog geen contact gehad met Baudet sinds de uitslag van de verkiezingen bekend werd.
12:59 donderdag 21 maart 2019
De VVD is bereid met iedere partij samen te werken in de Eerste Kamer, waar de coalitie haar meerderheid heeft verloren. Dat benadrukt VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff na de Provinciale Statenverkiezingen, waarbij Forum voor Democratie in één klap de meeste stemmen trok.
De VVD kan samenwerken met iedere partij die zich constructief opstelt. Het zal vooral over de inhoud gaan, aldus Dijkhoff, die met zijn partij licht verloor en tweede is geworden.
De VVD bekijkt per wetsvoorstel welke partij wil meepraten of niet. Dijkhoff zet niet in op een vaste gedoogpartner uit de oppositie, waarmee permanent zaken wordt gedaan. Hij noemde het "niet zo prettig'' dat de VVD slechts tweede is geworden.
12:47 donderdag 21 maart 2019
Forum voor Democratie wordt ook in aantal zetels de grootste partij in de Eerste Kamer. FVD krijgt er 13. Dat blijkt uit een prognose van het ANP, na het tellen van 98,5 procent van de stemmen.
De VVD haalt net als in de eerdere prognose 12 zetels. Denk komt volgens deze prognose niet in de senaat. De OSF (Onafhankelijke SenaatsFractie) verdwijnt uit de Eerste Kamer. Het CDA behaalt 9 zetels, D66 6, PVV 5, SP 4, PvdA 7, GroenLinks 9, ChristenUnie 4, 50PLUS 2, Partij voor de Dieren 3 en SGP 1.
De Eerste Kamer wordt op 27 mei gekozen door de nieuw geïnstalleerde Statenleden. Als die een afwijkende stem uitbrengen, kan de samenstelling van de Eerste Kamer veranderen.
Amsterdam
Het beeld in Amsterdam is anders. GroenLinks is daar met afstand de grootste partij met bijna 24 procent van de stemmen. D66 werd tweede met 13,5 procent. De PvdA staat derde met 11,3 procent.
Nieuwkomer Forum voor Democratie bleef steken op 8,6 procent van de stemmen in de hoofdstad. Daarmee is het de zesde partij van Amsterdam.
12:41 donderdag 21 maart 2019
De groeispurt van Forum voor Democratie lijkt voor de jonge partij ook problemen met zich mee te brengen.
In Flevoland heeft de partij acht zetels gehaald, maar staan er drie Noord-Hollanders op de kandidatenlijst, die in totaal tien kandidaten telt. Een Noord-Hollander zal dus in Flevoland plaats moeten gaan nemen. Johan Dessing, lijsttrekker van FvD in Noord-Holland, weet nog niet hoe de partij dit gaat oplossen. “Daar gaan we ons op beraden dit moment, dus daar ga ik nu geen uitspraken over doen,” laat hij aan NH Nieuws weten.
Naast Dessing staan ook Ilpendammer J. Vastenhouw en Amsterdammer Maxim Gortworst op de lijst in Flevoland. Dessing heeft al laten weten niet naar Flevoland te zullen gaan, maar alleen in Noord-Holland en de Eerste Kamer plaats te gaan nemen, waar hij ook verkozen is. Mocht een van de andere kandidaten de plek in Flevoland gaan opvullen, dan moet die ook naar Flevoland verhuizen.
12:08 donderdag 21 maart 2019
De coalitie zal in de Eerste Kamer samenwerking zoeken op links én rechts. Dat zei partijleider Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. "De uitgestoken hand geldt ook voor Forum voor Democratie."
Maar samenwerking met deze partij zal rond het klimaatakkoord 'heel moeilijk' worden.
Het kabinet verloor zijn meerderheid in de senaat. Segers verwacht niet dat het kabinet naar een vaste gedoogpartner op zoek gaat, zoals onder het vorige kabinet gebeurde. Toen steunden ChristenUnie, SGP en D66 het kabinet van VVD en PvdA vrij consequent, in ruil voor concessies. "Per onderwerp, per wetsvoorstel zullen we gaan kijken naar een meerderheid."
12:06 donderdag 21 maart 2019
De coalitie moet na de verkiezingen op een transparante manier de samenwerking met de oppositie zoeken. Dat zei CDA-leider Sybrand Buma, die niet achter gesloten deuren een akkoord voor gedoogsteun wil sluiten.
Buma verwees terug naar de vorige kabinetsperiode, toen zijn partij in de oppositiebankjes zat. "We hebben de vorige periode altijd gezegd als oppositie dat we goede plannen steunen. Geen gedoogconstructies in achterkamers. En dat is nu niet anders," aldus Buma. "Deze verkiezingen vragen om transparantie.''
Het is volgens Buma van belang dat de oppositie daarbij niet van tevoren een eisenpakket op tafel legt. "Als coalitie hebben we een grote verantwoordelijkheid om Nederland verder te helpen. De coalitie kan dat niet alleen, ze kan dat alleen met een verantwoordelijke oppositie, die niet eerst met eisen komt die moeten worden ingewilligd.''
11:48 donderdag 21 maart 2019
Forum voor Democratie mag enorm gewonnen hebben, voor het provinciebestuur zijn de kemphanen VVD en GroenLinks in Noord-Holland tot elkaar veroordeeld. Dat is gunstig voor Amsterdam.
10:54 donderdag 21 maart 2019
De vier regeringspartijen raken met de huidige uitslag hun krappe meerderheid van 38 van de 75 zetels kwijt. Ze hebben er nog maar 31 en zijn aangewezen op steun van andere partijen.
Wat is er mogelijk? GroenLinks kan daar soelaas bieden, want deze partij ging van vier naar negen zetels. Ook PvdA kan de coalitie aan een meerderheid helpen, ondanks verlies van acht naar zeven zetels. Check in de tool hieronder welke opties er nog meer zijn.
10:38 donderdag 21 maart 2019
Jesse Klaver van GroenLinks gaat ervan uit dat het kabinet in de nieuwe Eerste Kamer gaat kiezen voor samenwerking met de linkse oppositie. "Het kabinet moet kiezen: gaat het over rechts of over links. Ik ga ervan uit dat het kiest voor de klimaatdoelen van Parijs. Dat betekent dat samenwerking op rechts geen optie is."
Hij kan zich ook niet voorstellen dat regeringspartijen D66 en ChristenUnie 'staan te popelen' om samen te werken met Forum voor Democratie.
10:33 donderdag 21 maart 2019
Volgens D66-voorman Rob Jetten heeft Forum voor Democratie met zijn eisen zichzelf al uitgesloten van samenwerking met het kabinet in de Eerste Kamer.
"Er is natuurlijk wel een partij die tegen het klimaatbeleid is, die grenzen wil sluiten, die wil dat bewindspersonen aftreden en Nederland uit de Europese Unie gaat. Dus die partij heeft zichzelf al uitgesloten van samenwerking met de coalitie. Maar we gaan kijken of dat ze dat enorme zetelaantal ook gaan omzetten in verantwoordelijkheid."
De Eerste Kamer is versplinterd, aldus Jetten. Zijn partij behaalde naar het zich laat aanzien zes zetels, een verlies van vier. De coalitie gaat in de senaat samenwerking zoeken van links tot rechts, zei hij.
08:45 donderdag 21 maart 2019
Forum voor Democratie komt bij de Statenverkiezingen in Amsterdam niet verder dan een zesde plek, maar pakt in veel gemeenten rondom de hoofdstad wel de winst. Hier vind je een overzicht van de grootste partijen per gemeente.
08:43 donderdag 21 maart 2019
Het kabinet verliest zijn meerderheid in de Eerste Kamer. Rutte heeft vaker met dat bijltje gehakt. Maar het wordt wel een heel stuk lastiger dan voorheen. Lees deze analyse van de uitslag: Rutte zal moeten bellen, bellen, bellen.
07:34 donderdag 21 maart 2019
Hoe stemden Amsterdammers woensdag in vergelijking met de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar? GroenLinks, toen ook al de winnaar, deed het dit keer nog beter, net als Forum voor Democratie. Regeringspartijen D66 en VVD leveren in, net als de SP.
Let op: het gaat hier nog wel om de voorlopige uitslag van de Statenverkiezingen in Amsterdam.
07:16 donderdag 21 maart 2019
De uitslag van de verkiezingen in Amsterdam is donderdagochtend nog niet definitief, maar GroenLinks lijkt af te steven op een ruime overwinning. Weten wat er elders in Nederland is gestemd? Hier vind je alle uitslagen van de verkiezingen voor de Provinciale Staten en het waterschap, uitgesplitst per provincie en per gemeente, op de kaart.
Twitter bericht wordt geladen...
02:40 donderdag 21 maart 2019
Forum voor Democratie heeft bij de statenverkiezingen de meeste stemmen gekregen. De VVD werd tweede. Voor beide partijen betekent dat twaalf zetels in de Eerste Kamer. Nieuwkomer Forum evenaart daarmee in één klap de VVD, die een zetel moet inleveren, aldus een voorlopige prognose van het ANP.
Behalve de VVD moeten ook andere regeringspartijen verlies incasseren. Het CDA daalt van twaalf naar negen zetels, D66 van tien naar zes. De ChristenUnie is de enige coalitiepartner die winst boekt: van drie naar vier.
Samen raken de vier partijen hun krappe meerderheid van 38 van de 75 zetels kwijt. Ze hebben er nog maar 31 en zijn aangewezen op steun van andere partijen. GroenLinks kan daar soelaas bieden, want deze partij ging van vier naar negen zetels. Ook PvdA kan de coalitie aan een meerderheid helpen, ondanks verlies van acht naar zeven zetels.
De PVV raakt vier van haar negen zetels kwijt. Het verlies van de SP is nog groter: van negen naar vier.
Denk kon lang hopen op één zetel, maar volgens de prognose zit die er niet in. Partij voor de Dieren, 50PLUS en SGP behouden hun twee zetels, de fractie van provinciale partijen OSF blijft op één zetel steken.
24:45 donderdag 21 maart 2019
De stupiditeit van "onbenul" Mark Rutte is afgestraft nu Forum voor Democratie (FVD) in één klap bijna "de grootste partij van het land is geworden". Dat is net op tijd om de bedreigde beschaving in Nederland te redden, zegt FVD-leider Thierry Baudet.
FVD verzamelt volgens exitpolls zoveel zetels in de Provinciale Staten dat de nieuwkomer tien senatoren naar de Eerste Kamer mag sturen. Alleen de VVD heeft er meer. "Wij sturen een boodschap aan Mark Rutte: FVD langer negeren, dat lukt je nooit," jubelt Baudet.
Die overwinning was hard nodig om "het land weer van ons te maken en een eind te maken aan het tijdperk van morele, politieke en culturele capitulatie", aldus Baudet. "Wij gaan de trots van dit land herstellen. Vandaag is de eerste grootste veldslag gewonnen."
Volgens Baudet is het land jarenlang "ondermijnd, door universiteiten, journalisten, mensen die kunstsubsidies ontvangen, die onze gebouwen ontwerpen. Maar bovenal worden we ondermijnd door bestuurders, onze bestuurders".
De FVD-leider opende zijn overwinningsrede met door de oude Romeinen ingegeven beeldspraak over de ogen die, blijkens de opmars van zijn partij, in Nederland zijn opengegaan. "De uil van Minerva is neergedaald", sprak hij. Die moet volgens hem "de afgod die Transitie heet", verdrijven.
Daarmee doelt hij op de overgang naar een economie die minder schadelijk is voor het klimaat. Hij wil dat die niet zo veel geld kost.
24:04 donderdag 21 maart 2019
GroenLinks is met afstand de grootste partij geworden in Amsterdam. Dat bleek na het tellen van 89 procent van de stemmen. De partij kreeg bijna 24 procent van de stemmen.
D66 werd tweede met 13,5 procent, blijkt uit gegevens van de ANP Verkiezingsdienst. De PvdA staat derde met 11,3 procent.
Nieuwkomer Forum voor Democratie bleef steken op 8,6 procent van de stemmen in de hoofdstad. Daarmee is het de zesde partij van Amsterdam. De opkomst was 53 procent tegen 43,6 procent vier jaar geleden.
23:51 woensdag 20 maart 2019
GroenLinks heeft in de voorlopige uitslag bijna een kwart van de Amsterdamse stemmen binnengehaald. Lees de tussenuitslag hier.
23:44 woensdag 20 maart 2019
De vermoedelijke uitslag van de provinciale verkiezingen betekent werk aan de winkel voor de regeringscoalitie, die volgens de exitpolls haar meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakt. Dat zegt VVD-premier Mark Rutte.
Om haar plannen te kunnen blijven uitvoeren zal de coalitie moeten aankloppen bij andere partijen voor steun in de senaat. "Dat betekent veel koffie drinken, nog meer bellen, maar uiteindelijk wonen we in een land waarin het toch altijd mogelijk is om verstandige mensen tot verstandige besluiten te brengen,'' aldus Rutte.
De premier wees erop dat de VVD vaker met dit bijltje heeft gehakt. Rutte regeerde, afgezien van de afgelopen twee jaar, nooit met een meerderheid in de Eerste Kamer.
23:26 woensdag 20 maart 2019
GroenLinks heeft in de tweede gemeente van Noord-Holland, Hilversum, een grote slag geslagen. De partij kreeg 15,2 procent van de stemmen, tegen 6 procent vier jaar geleden. Dat blijkt uit gegevens van de ANP Verkiezingsdienst.
De VVD bleef de grootste partij, met 16,5 procent. Maar dat was eerder 19 procent. D66 heeft 12,7 procent, dat was 16,9 procent. Nieuwkomer Forum voor Democratie (FVD) kreeg 12,6 procent van de kiezers achter zich.
De PVV zakte naar 5,3 procent, van 9,6 procent. De Partij van de Arbeid kwam uit op 8,5 procent, van 10 procent.
De opkomst in Hilversum was 59,1 procent, tegen 50,6 procent in 2015.
23:17 woensdag 20 maart 2019
Groenlinks komt voorlopig als grootste partij uit de bus. Dat blijkt uit de uitslag van 253 stembureaus in de stad. In totaal zijn er 470 stembureaus.
De opkomst is met 48,27 procent iets hoger dan vier jaar geleden (43,6 procent).
23:14 woensdag 20 maart 2019
SGP-voorman Kees van der Staaij houdt hoop op handhaving van zijn twee zetels in de Eerste Kamer. Volgens de exitpolls moet de SGP een senator inleveren, maar Van der Staaij benadrukt in een eerste reactie dat hij er waarschijnlijk nog dichtbij zit. Het beeld is daarmee "behoorlijk stabiel'', aldus de partijleider.
De SGP had er deze verkiezingen in de ogen van Van der Staaij last van dat er meer mensen naar de stembus zijn gegaan. Die hogere opkomst lijkt nadelig uit te pakken voor de Staatkundig Gereformeerden.
Over het zetelverlies van de coalitiepartijen is de SGP'er nuchter. Premier Mark Rutte is volgens hem "wel gewend'' dat hij steun moet zoeken bij meerdere partijen buiten de eigen kabinetspartners. De SGP zal zich hierdoor in ieder geval niet anders gaan opstellen, benadrukt Van der Staaij.
De opmars van Forum voor Democratie zou verder wijzen op een behoefte aan rechtse politiek. "Complimenten", aldus Van der Staaij, die hier aan toevoegt dat de zege van Forum hem tevens doet denken aan die van de LPF bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2002.
23:13 woensdag 20 maart 2019
Henk Otten, de lijsttrekker voor de Eerste Kamerverkiezingen van Forum voor Democratie, beloofde woensdag op de verkiezingsbijeenkomst in Zeist dat FVD ("een jonge, serieuze partij met solide mensen'') verandering gaat brengen in Nederland.
"De stem van de kiezer zal nog duidelijker en harder te horen zijn in Den Haag. Dat kan ik u verzekeren."
Hij zei bereid te zijn verantwoordelijkheid te nemen. "Er gaan nu echt zaken veranderen." Hij noemde onderwerpen als immigratie en integratie. Ook de koopkracht van de werkenden en gepensioneerden moet drastisch omhoog, stelt hij.
"De fouten van Rutte moeten worden hersteld. U gaat heel veel van ons horen. Wij zijn er klaar voor." De mensen in de zaal klapten en scandeerde zijn naam: "Henkie, Henkie, Henkie."
23:08 woensdag 20 maart 2019
De gemeente Uitgeest kon om 22.44 uur als eerste in Noord-Holland een uitslag van de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen bekend maken. Forum voor Democratie is de grootste: 17,2 procent van de stemmen. Daarachter:
VVD 15,2 procent
GroenLinks 12,7 procent
CDA 10,2 procent
D66 9,9 procent
PvdA 9,4 procent
PVV 6,3 procent
SP 5,5 procent
PvdD 4,5 procent
50plus 2,4 procent
Ouderenpartij 2,0 procent
CU 1,9 procent,
Denk 0,2 procent,
NIDA 0,2 procent
23:03 woensdag 20 maart 2019
Henk Krol van 50Plus was woensdag blij met de kleine winst die zijn partij haalde bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Op basis van de exitpoll gaat de ouderenpartij van 2 naar 3 zetels in de senaat.
"50Plus bestaat nu tien jaar en we kunnen nu op eigen benen staan'', aldus Krol. "Ik ben heel blij met een niet te harde groei. In het begin groeiden we in verhouding heel snel. Dan krijg je veel problemen in je partij. Ik ben blij dat de rust is weergekeerd.''
Krol denkt niet dat 50Plus mensen is kwijtgeraakt aan Forum voor Democratie. "Ik denk dat dat vooral geldt voor partijen als de VVD en de PVV.''
De partijleider van 50Plus feliciteerde Baudet maar waarschuwde hem ook. "Het is echt heel moeilijk om in zoveel provincies mensen neer te zetten. Het is bijna een garantie dat dingen fout gaan. Ik gun het hem oprecht, echt van harte.''
23:02 woensdag 20 maart 2019
De VVD is "weer de grootste gebleven". Dat concludeerde fractievoorzitter in de Tweede Kamer Klaas Dijkhoff in reactie op de eerste exitpolls van de Provinciale Statenverkiezingen.
Hieruit blijkt dat de liberalen in de senaat, die in mei door de nieuwe Statenleden wordt gekozen, de nummer 1-positie blijven bezetten. Volgens Dijkhoff hebben de liberalen die prestatie te danken aan het feit dat ze zijn "blijven doorknokken. "We hebben ons niet gek laten maken."
Dijkhoff feliciteerde de verkiezingswinnaars GroenLinks en FVD. Over die laatste partij zei hij dat hij hoopt "dat we nu zien wie het zijn".
Bij een grote verkiezingsoverwinning hoort volgens hem ook verantwoordelijkheid nemen. Dijkhoff onderstreepte dat de VVD in het verleden steeds heeft laten zien daartoe bereid te zijn.
23:01 woensdag 20 maart 2019
Marianne Thieme is blij dat haar Partij voor de Dieren "een gestage groei'' laat zien bij de provinciale verkiezingen, ook gezien "het politieke slagveld'' dat de stembusgang teweeg heeft gebracht.
De PvdD, die voor het eerst in alle provincies meedeed, gaat op basis van de exitpolls van twee naar drie zetels in de Eerste Kamer.
"Ik vind het geweldig dat de groene politiek heeft gewonnen'', zei Thieme, ook verwijzend naar de flinke winst van GroenLinks. Dat de klimaatsceptici van Forum voor Democratie de grootste winnaars lijken te worden, schrijft ze toe aan proteststemmen van mensen die "slachtoffer zijn geworden van het beleid van dit kabinet''.
23:00 woensdag 20 maart 2019
De regeringscoalitie staat voor de opgave om "van links tot rechts'' de samenwerking te zoeken. En het verliezende D66 om "compromissen die je sluit als je in een kabinet stapt, beter uit te leggen'', zegt D66-voorman Rob Jetten. "Je merkt dat we daarmee moeite hebben gehad.''
De regeringspartijen verliezen vrijwel zeker hun meerderheid in de Eerste Kamer. "We hebben een nog versplinterder landschap dan we al hadden'', constateert Jetten.
"We zullen komende weken moeten kijken hoe we voorstellen van het kabinet in beide Kamers aan een meerderheid gaan helpen.''
D66 verliest volgens exitpolls drie van de tien zetels in de senaat. "Eerlijk is eerlijk, we zetten een stapje terug.''
Maar de schade is volgens Jetten minder dan gevreesd.
Jetten richt meteen het vizier op de Europese verkiezingen, die al over twee maanden volgen. Dan wil hij de strijd aan met het stormachtig opgekomen Forum voor Democratie, die uit de EU wil stappen.
22:58 woensdag 20 maart 2019
Theo Hiddema kon zijn geluk na de exitpoll van de verkiezingen voor de Provinciale Staten niet op. "Mensen, wat een dag, Wat een dag. Een nieuwe lente is aangebroken, een nieuw geluid te horen'', zei het Kamerlid van Forum voor Democratie in Zeist.
"Het kan niet mooier. Ik word er stil van'', vervolgde Hiddema. "Morgen zullen tientallen duiders en journalisten uitleggen hoe dit spektakelstuk tot stand is gekomen. Het is heel simpel. We hebben het hele land 'platgelegd. We hebben duizenden kiezers uitgedaagd om ons te ondervragen. Puur op basis van de inhoud zijn we gekozen.''
22:58 woensdag 20 maart 2019
Het CDA heeft het bij de provinciale verkiezingen op basis van de eerste exitpolls beter gedaan dan de peilingen vooraf voorspelden. Dat zegt fractievoorzitter Sybrand Buma.
"We kunnen zien dat het politieke landschap in Nederland verschuift, en dat het ook verder versplintert'', zei Buma.
Hij feliciteerde én waarschuwde de grote winnaars van de verkiezingen, Forum voor Democratie en GroenLinks: "op hun rust een hele zware verantwoordelijkheid de komende vier jaar''.
22:56 woensdag 20 maart 2019
De PVV heeft bij de Provinciale Statenverkiezingen volgens partijleider Geert Wilders "een beperkt verlies" geleden. De partij gaat in de eerste exitpoll voor de Eerste Kamer van negen naar zes zetels. Volgens Wilders komt dat verlies deels door het succes van FVD, dat van niets naar tien zetels stijgt.
Wilders feliciteerde FVD-leider Thierry Baudet met dit resultaat. "Een dikke pluim."
FVD laat volgens hem een geluid horen dat lijkt op dat van de PVV. Niettemin vindt hij niet dat de PVV nu zijn glans verliest. Zijn partij zal doorgaan en Wilders verwacht in de toekomst weer betere resultaten. "Ik heb alles al meegemaakt. Politiek is een zaak van vallen en opstaan."
22:55 woensdag 20 maart 2019
De PvdA is "dankbaar'' met het beperkte verlies dat de partij lijkt te lijden in de Provinciale Statenverkiezingen. Partijvoorzitter Nelleke Vedelaar ziet daarin dat het vertrouwen in de sociaaldemocraten "weer groeiende is''.
De partij zou "weer herkenbaar'' zijn. De PvdA maakte in de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 een doodsmak, maar "liet bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar herstel zien. En dat herstel wordt groter'', is de indruk van Vedelaar. "Het enthousiasme bij deze uitslag is echt heel groot.''
De oppositiepartij verliest volgens een exitpoll één van haar acht zetels in de Eerste Kamer. De resterende zeven zijn eventueel genoeg om de regeringscoalitie, die haar meerderheid vrijwel zeker kwijtraakt, te hulp te kunnen schieten.
22:54 woensdag 20 maart 2019
Opnieuw een oorverdovend gejuich, bij aanhangers van FVD op een bijeenkomst in Zeist, na de exitpoll van de NOS over de samenstelling van de Eerste Kamer. Daaruit blijkt dat Forum voor Democratie vanuit het niets met 10 personen in de senaat komt met zijn 75 zetels. In het theater Figi in Zeist, waar ongeveer 400 mensen bij elkaar zijn, heerste een sfeer van onoverwinnelijkheid.
De stemming is opperbest. Verliezen kan volgens de aanwezigen niet meer. De voorman van de partij, Thierry Baudet, is in het theater aanwezig, maar heeft zich nog niet laten zien.
"We zijn niet te stoppen." De tekst op zijn shirt vat de avond goed samen. Marco de Haas, actief lid van het eerste uur, trekt elke dag de buurt in om te strijden voor zijn FVD. "Ik had eigenlijk de hoop in de politiek opgegeven. Ik had geen vertrouwen meer in de gevestigde partijen. Zij durven elkaar niet meer kritisch aan te spreken. Het zijn allemaal vriendjes. De mensen om wie het gaat, worden niet gehoord. Totdat ik Thierry ontmoette twee jaar geleden. Sindsdien ben ik een trouwe bezoeker van bijeenkomsten en sponsor van de partij. Wat Thierry zegt, is mijn hart."
Dat gevoel had de ondernemer uit Reeuwijk niet meer sinds Pim Fortuyn. Maar hoe de LPF en de Leefbaren nu andere partijen uitsluiten, bevalt hem niet.
Veel leden vinden het vervelend dat zij in de rechts-populistische hoek worden geduwd. Zij noemen FVD eerder realistisch of menselijk. Een partij waarbij een keer een fout maken mag. Een vrouw met een brede lach op haar gezicht grapt: "Ik heb gewoon pijn in mijn mondhoeken van het lachen."
De paar honderd aanhangers, die vanuit het hele land komen, moesten bij binnenkomst door beveiligingspoortjes. Ook tassen werden grondig nagekeken.
22:42 woensdag 20 maart 2019
Het resultaat van de Provinciale Statenverkiezingen is teleurstellend voor de VVD, maar valt toch mee. Lijsttrekker Annemarie Jorritsma in de Eerste Kamer zei dat in reactie op de eerste exitpoll van de nieuwe samenstelling van de senaat. Volgens deze exitpoll zou de VVD de grootste partij blijven, al belandt FVD vanuit het niets op de tweede plaats.
Jorritsma noemde dit "knap werk" van FVD en stelde vast dat ze ze partij blijkbaar een goede campagne heeft gevoerd. Over eventuele samenwerking met Forum wilde zij zich nog niet uitlaten. Daarvoor is het volgens haar "veel te vroeg".
Ze wil wachten op de definitieve uitslag. Jorritsma, nu ook al senator, onderstreepte dat de Eerste Kamer vooral kijkt naar wetgeving. Wie daar de grootste is is volgens haar van "beperkt belang''.
22:22 woensdag 20 maart 2019
Annabel Nanninga, de nummer drie op de kieslijst van Forum voor Democratie voor de Eerste Kamer, is "ongelofelijk trots'' op het resultaat van haar partij bij de provinciale verkiezingen.
"Het ziet er naar uit dat ik u ook landelijk mag vertegenwoordigen namens onze partij," zei fractievoorzitter Annabel Nanninga van de Amsterdamse Forum voor Democratie. Nanninga staat derde op de lijst.
22:12 woensdag 20 maart 2019
D66 stevent af op een gevoelige nederlaag bij de Provinciale Statenverkiezingen. Toch lijkt na de eerste exitpolls bij de regeringspartij opluchting te overheersen. Veel leden hielden rekening met een nog zwaarder verlies, denkt campagneleider en Tweede Kamerlid Jan Paternotte.
"Je zag de laatste tijd dat best een stevig verlies voorspeld was'', aldus Paternotte. "Als dat dan meevalt, zijn mensen tevreden.''
D66 kreeg ook al een flinke knauw bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar. "We snappen dat het kan gebeuren als je in de regering zit, dat je dit allemaal voor je kiezen krijgt'', zei Paternotte.
22:10 woensdag 20 maart 2019
DENK houdt na de exitpolls in de eerste drie provincies hoop op een entree in de Eerste Kamer. De partij lijkt voorlopig alleen zetels te halen in Zuid-Holland, maar "daar ben ik tevreden mee'', zegt voorman Tunahan Kuzu.
DENK verwachtte drie zetels te veroveren in de Provinciale Staten van Zuid-Holland, de geboortegrond van de partij. Maar dat lijken er tot dusver twee te worden. "Ik denk dat die derde zetel er nog aan zit te komen'', aldus Kuzu. "Maar als het bij twee blijft, dan ziet dat er leuk uit voor een beginnende, relatief jonge partij''.
Kuzu heeft nu zijn hoop gevestigd op winst in Noord-Holland en Utrecht. "Dan gaat de Eerste Kamer lukken.''
DENK deed voor het eerst mee aan de Provinciale Statenverkiezingen. Tweede Kamerlid Selçuk Öztürk hoopt de allereerste senator voor de partij te worden.
22:00 woensdag 20 maart 2019
De regeringscoalitie verliest haar meerderheid in de Eerste Kamer. Nieuwkomer Forum voor Democratie is de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen, die ook de samenstelling van de senaat bepalen. De partij wordt meteen de op-een-na grootste.
Volgens een exitpoll van Ipsos in opdracht van de NOS daalt het aantal zetels van de vier regeringspartijen van 38 naar 31. Zij zullen op zoek moeten naar steun van andere partijen. Forum voor Democratie komt vanuit het niets met 10 personen in de senaat met zijn 75 zetels.
Ook bij GroenLinks is het feest. De partij van Jesse Klaver stijgt van 4 naar 8 senatoren. Die zouden de coalitie op bepaalde terreinen aan een meerderheid kunnen helpen, net zoals de PvdA die wel van 8 naar 7 zetels daalde. Een samenwerking met GroenLinks of PvdA zou voor het kabinet net voldoende zijn voor een meerderheid in de Eerste Kamer.
Bijna alle coalitiepartners moesten inleveren. De VVD ging er 1 zetel op achteruit, van 13 naar 12. CDA zakte 4 zetels en komt op 8. D66 verloor er 3 en staat op 7.
Alleen de kleinste coalitiepartij ChristenUnie boekte winst, van 3 naar 4.
De opmars van Thierry Baudets Forum gaat overigens ook ten koste van de PVV van Geert Wilders. Zijn partij kreeg een derde minder zetels en moet het doen met 6 plekken.
Grootste verliezer in de senaat is de SP, die 5 zetels achteruit gaat en op 4 komt. De andere nieuwkomer is DENK, die 1 zetel wist te bemachtigen.
Partij voor de Dieren en 50Plus mogen zich eveneens tot de winnaars rekenen. Zij hadden elk 2 zetels en ze krijgen er allebei 1 bij. De SGP halveerde daarentegen naar 1 zetel. De Onafhankelijke Senaatsfractie (OSF) bleef op 1 senator staan. Deze partij vertegenwoordigt de onafhankelijke provinciale partijen in de landelijke senaat.
21:47 woensdag 20 maart 2019
De VVD en Forum voor Democratie komen bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten allebei uit op twaalf zetels in de Senaat. Dat is de prognose van opiniepeiler Maurice de Hond.
De VVD verliest daarmee in vergelijking met de vorige verkiezingen in 2015 één zetel, Forum deed toen nog niet mee.
Het CDA zou uitkomen op acht zetels, dat is een verlies van vier. GroenLinks boekt juist winst en stijgt volgens de prognose van De Hond van vier naar zeven.
D66 levert ook net als het CDA flink in. Van de tien zetels uit 2015 blijven er naar verwachting nog zes over.
21:44 woensdag 20 maart 2019
"Je wint altijd liever met wind in de rug dan te verliezen, maar deze verkiezingen gingen nietover onze thema's, zoals zorg en salarissen." SP-fractievoorzitter in de Eerste Kamer Tiny Kox zei dat in reactie op de eerste exitpolls. De partij verloor in Zuid-Holland en Noord-Brabant fors.
In Zuid-Holland gaat ze van 9,3 naar 4,3 procent van de stemmen, in bakermat Noord-Brabant van 16 naar 9,4 procent.
Volgens Kox vinden veel kiezers de SP-thema's wel belangrijk, maar gingen deze verkiezingen vooral over klimaat en migratie. Die onderwerpen zijn volgens Kox meer het domein van andere partijen. "Kan gebeuren", aldus Kox, ook lijsttrekker bij de Senaatsverkiezingen.
21:44 woensdag 20 maart 2019
Opkomstpercentage gemeente Utrecht 60,6, dat is hoger dan de 48,8 procent in 2015.
21:33 woensdag 20 maart 2019
De gemeente Schiermonnikoog heeft woensdag om 21.22 uur als eerste de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
De opkomst was 69 procent, vier jaar geleden was dat nog 56,7 procent.
De PvdA is er de grootste partij geworden. De partij kreeg 18,2 procent van de stemmen. De VVD werd de tweede partij met 13,1 procent. Forum voor Democratie (FVD) kreeg 11,6 procent van de kiezers achter zich.
De strijd om het melden van de eerste eindstand gaat meestal tussen Schiermonnikoog, Vlieland en het Gelderse Rozendaal. Dat zijn de kleinste gemeenten van het land, met elk ongeveer duizend kiezers.
Bij de recentste verkiezingen, de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar, was het Schiermonnikoog die om 21.13 uur als eerste de uitslag doorgaf aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 won Schiermonnikoog ook. Bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2015 ging die eer ook naar Schiermonnikoog. Toen gaf de gemeente om 21.18 uur de cijfers door aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
Na de Provinciale Statenverkiezingen in 2011 streek Vlieland met de eer.
21:31 woensdag 20 maart 2019
In Zeist, waar Forum voor Democratie (FVD), de verkiezingsuitkomst afwacht, klonk een enorm gejuich bij de bekendmaking van de eerste exitpolls van Zuid-Holland.
Hoe meer traditionele partijen zetels moesten inleveren, des te harder werd er in het theater Figi in Zeist geklapt. Bij de winst van GroenLinks klonk een hard 'boe' uit de zaal. Bij de daling van de PVV en andere partijen in de provincie werd steeds luider geklapt.
Het theater is afgeladen vol. De aanwezigen zien de avond rooskleurig tegemoet. De voorman van de partij, Thierry Baudet, heeft zich nog niet laten zien.
Op de bijeenkomst zijn ongeveer 400 mensen aanwezig.
Tweede Kamerlid Kathalijne Buitenweg van GroenLinks is blij met het resultaat van haar partij in Zuid-Holland. GroenLinks gaat daar volgens een exitpoll in opdracht van de NOS van drie naar vijf Statenzetels.
"Wij kunnen erg tevreden zijn," aldus de vicefractievoorzitter. Buitenweg hield zich wel op de vlakte. "De avond is nog jong. We hebben nog heel veel provincies niet gezien."
21:28 woensdag 20 maart 2019
De exitpoll van Noord-Brabant is ook binnen. Nieuwkomer Forum voor Democratie is de tweede partij geworden, en moest alleen de VVD voor zich laten. Forum kreeg 14,1 procent van de stemmen.
De VVD leverde 1,4 procentpunt in tot 15,9 procent. In de bakermat van de SP daalde die partij met 6,6 procentpunt naar 9,4 procent. Het is daarmee de grootste verliezer in Noord-Brabant, aldus de exitpoll van de NOS.
VVD: 10 (was 10)
CDA: 8 (was 9)
SP: 5 (was 9)
PVV: 7 (was 4)
D66: 5 (was 7)
PvdA: 4 (was 4)
GroenLinks: 5 (was 3)
50Plus: 2 (was 2)
FvD: 8 (was 0)
Lokaal Brabant 1 (was 1)
CU/SGP: 1 (was 1)
PvdD: 2 (was 2)
21:09 woensdag 20 maart 2019
Forum voor Democratie is bij de exitpoll meteen de grootste partij van Zuid-Holland geworden. De partij van Thierry Baudet vergaarde 16,1 procent van de stemmen.
Tweede werd de VVD van premier Mark Rutte, die 1,9 procentpunt verloor en op 15,6 procent uitkomt.
Uit de exitpoll van de NOS blijkt dat de PVV de grootste verliezer is. De partij verloor 7,4 procentpunt en komt nu op 6,8 procent.
VVD: 9 (was 10)
PVV: 4 (was 8)
D66: 4 (was 7)
CDA: 4 (was 7)
PvdA: 5 (was 5)
SP: 2 (was 5)
SGP: 2 (was 3)
GroenLinks: 5 (was 3)
CU: 3 (was 3)
PvdD: 2 (was 2)
50Plus: 3 (was 2)
FvD: 10 (was 0)
Denk: (was 0)
20:54 woensdag 20 maart 2019
In stembureaus in Oost-Souburg, Ritthem en Vlissingen zijn stembiljetten uit Zuid-Holland aangetroffen. Of er, voordat dit werd ontdekt, stemmen via een verkeerd biljet zijn uitgebracht, is niet bekend. Dat zal pas worden ontdekt als de stembussen om 21.00 uur worden geopend. De verkeerde biljetten worden ongeldig verklaard.
20:53 woensdag 20 maart 2019
De landelijke opkomst was rond 19.45 uur 46 procent: 4 procentpunt meer dan in 2015.
20:51 woensdag 20 maart 2019
De voorraad stembiljetten is op bij een aantal stembureaus in Rotterdam. Een woordvoerder van de gemeente laat weten dat nieuwe voorraden worden uitgereden.
Iedereen die bij het sluiten van de stembureaus om 21.00 uur in de rij staat kan nog stemmen. Wie na 21.00 uur aansluit, mag dus niet stemmen.
20:33 woensdag 20 maart 2019
Mensen die willen dat hun stem nog meetelt voor de Provinciale Statenverkiezingen en de Waterschappen, moeten snel zijn.
Ze hebben nog een half uur de tijd, dan gaan de stembureaus dicht. De komende uren wordt dan druk stemmen geteld.
In de avond moet een eerste beeld duidelijk worden wat de uitslag is van de Provinciale Statenverkiezingen. Ook konden kiezers hun stem uitbrengen voor de Waterschapsverkiezingen.
De ogen in politiek Den Haag zijn nu gericht op de vertaling van de uitslag in zetels voor de Eerste Kamer. Die wordt op 27 mei via zogeheten getrapte verkiezingen gekozen door de leden van de Provinciale Staten.
Het kabinet heeft nog tot in juni te maken met de Eerste Kamer in de huidige samenstelling. Op 4 juni nemen de oude Eerste Kamerleden afscheid. Op 11 juni worden de nieuwe leden van de Eerste Kamer geïnstalleerd.
19:50 woensdag 20 maart 2019
Het laatste uur voor kiezers om hun stem uit te brengen is ingegaan. Ook vanavond hebben nog veel Amsterdammers hun weg naar het stemhokje gevonden, zoals bij het stembureau bij de tramremise in de Lekstraat.
19:45 woensdag 20 maart 2019
Bij het stembureau IKC Noordrijk in de Bongerd is de aanloop sinds een uur of 17.00 uur echt op gang gekomen. Daarvoor was het nog erg rustig, aldus de dames van het stembureau die er al vanaf half 8 vanochtend zitten.
18:52 woensdag 20 maart 2019
Op Bonaire hebben tot 12.00 uur (17.00 uur Nederlandse tijd) 12 procent van de stemgerechtigden een stem uitgebracht voor de Eerste Kamer. Het percentage is vooralsnog hoger dan tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2017. Toen had rond het middaguur minder dan 10 procent op Bonaire gestemd.
Bewoners kunnen nog tot 21.00 uur (02.00 uur Nederlandse tijd) stemmen.
Op Saba stonden mensen al voor het openen van de stembureaus om 07.30 uur in de rij. Traditiegetrouw gaat zo'n 90 procent van de ruim 1100 stemgerechtigden op dat eiland stemmen. Om 12.30 uur had meer dan 30 procent gestemd.
Op Sint Eustatius wordt een veel lager aantal verwacht omdat er geen verkiezingen zijn voor de Eilandsraad, die is daar vorig jaar door Nederland opgeheven vanwege slecht bestuur.
Sinds een grondwetswijziging in 2018 stemmen ook de inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba over de samenstelling van de Eerste Kamer. Omdat deze zogenoemde bijzondere gemeenten geen Provinciale Staten hebben, gaat dit via een Kiescollege.
Op Bonaire en Saba kan woensdag ook voor de Eilandsraad worden gestemd. De meeste mensen brengen een stem uit voor beide verkiezingen.
18:46 woensdag 20 maart 2019
De opkomst bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten lijkt hoger te gaan worden dan vier jaar geleden. Van de tot nu toe bekende cijfers van deze verkiezingen en de vorige Statenverkiezingen van 2015 blijkt dat bijna overal meer mensen de stembureaus weten te vinden. Alleen in Amsterdam is de opkomst nagenoeg gelijk met 24,5 procent (24,6 in 2015).
18:38 woensdag 20 maart 2019
Zodra de stembureaus dicht zijn, begint het tellen van de stemmen. In 279 gemeenten gaat dat op de ouderwetse manier: de tellers kijken woensdagavond hoeveel stemmen de partijen hebben gekregen en hoeveel stemmen elke kandidaat heeft gekregen. Er zijn 76 gemeenten die het anders aanpakken, met een experiment dat centraal tellen wordt genoemd.
Bij centraal tellen wordt op de verkiezingsavond alleen geteld hoeveel stemmen elke partij heeft gekregen. Dan ligt er een voorlopige uitslag. Op donderdag telt een nieuwe, frisse ploeg in alle rust hoeveel voorkeursstemmen er zijn uitgebracht. Dat moet fouten helpen voorkomen.
Onder de 76 deelnemende gemeenten zijn Rotterdam, Den Haag, Zwolle, Groningen, Enschede, Maastricht, Zoetermeer, Leeuwarden, Zaanstad, Heerlen, Deventer, Breda en Assen.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar deden 22 gemeenten mee aan het experiment. Vier jaar eerder telden vijf gemeenten centraal bij de lokale verkiezingen.
18:37 woensdag 20 maart 2019
Van de vijf grootste gemeenten in Nederland is de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen het hoogst in Utrecht. Van de kiesgerechtigden daar heeft om 18.00 uur 38,7 procent een stembiljet ingeleverd.
Den Haag ligt op de tweede plaats met 34,5 procent, gevolgd door Eindhoven (33,6 procent). In Rotterdam en Amsterdam ligt het opkomstpercentage tot nu toe op respectievelijk 30,7 en 24,5.
De gemeente Den Haag heeft enkele bijzondere locaties uitgekozen waar kiezers hun stem kunnen uitbrengen. Ze hoopt zo de opkomst te verhogen.
Sinds de vorige Statenverkiezingen van 2015 wordt tegelijkertijd ook gekozen voor de waterschappen in Nederland. De opkomst voor die verkiezingen is iets lager dan die voor de provinciale staten.
18:30 woensdag 20 maart 2019
"Ik ben lid van GroenLinks, dus daar ga ik op stemmen. Voor de waterschappen kies ik voor Water Natuurlijk. Met name om het klimaat, dat vind ik het allerbelangrijkst. Ook vind ik dat het allemaal wat socialer mag in Noord-Holland."
18:27 woensdag 20 maart 2019
"Ik heb vandaag op de SP gestemd. Dat doe ik al heel erg lang, al sinds ze bestaan. Ze zijn de meest sociaal bewogen partij. Bijvoorbeeld voor mensen met een uitkering of mensen die ziek zijn."
18:25 woensdag 20 maart 2019
"Ik heb op D66 gestemd. Ik heb een kieswijzer gedaan en daar kwam dat uit. Het is een liberale partij, wat ik belangrijk vind omdat ze zich hardmaken voor ondernemersschap. Dus mijn keuze zou sowieso VVD of D66 zijn. Ik vind duurzaamheid ook belangrijk, dus daarom D66."
18:23 woensdag 20 maart 2019
"Ik heb op PvdA en GroenLinks gestemd. Dit zijn beide groene partijen en dat vind ik belangrijk. Ik heb bijna mijn hele leven PvdA gestemd."
18:20 woensdag 20 maart 2019
"Ik heb gestemd op 50plus voor de provincie en voor de waterschappen PvdD. 50plus is interessant voor mij als AOWer en Henk Krol heeft goede standpunten over de zorg. Verder vind ik het ook een sympathieke man. PvdD omdat ik zelf een dierenmens ben en het milieu erg belangrijk vind."
17:49 woensdag 20 maart 2019
Tot nu toe heeft 24,5 procent van de kiezers gestemd, zo meldt de gemeente Amsterdam. De opkomst lag om 13.00 op 9,3 procent.
De landelijke opkomst ligt volgens Ipsos tot nu toe hoger dan vier jaar geleden. De NOS meldt op basis van het onderzoeksbureau dat tot 17.45 uur 33 procent van de kiesgerechtigden had gestemd. Dat is 2 procent meer dan vier jaar geleden op dit tijdstip.
Vier jaar geleden was de uiteindelijke opkomst voor de Statenverkiezingen 47,5 procent en voor de waterschapsverkiezingen 44 procent.
Twitter bericht wordt geladen...
17:30 woensdag 20 maart 2019
Vanaf 1 januari geldt de regel dat alle stemlocaties in het land toegankelijk moeten zijn voor kiezers met een lichamelijke beperking. Voorheen was dat 25 procent.
De gemeente Amsterdam zegt alleen niet aan de eis te kunnen voldoen, omdat in de stad geen locaties beschikbaar zouden zijn, waar mensen met een lichamelijke beperking kunnen stemmen.
Zo was ook het stembureau bij basisschool De Schakel in Zuidoost niet 'rolstoelproof'. Voor sommige rolstoelgebruikers voor de ingang van het gebouw een flinke domper.
17:13 woensdag 20 maart 2019
Bij Museumwerf 't Kromhout is het drukker dan gemiddeld, zeggen de vrijwilligers achter de tafel. Vermoedelijk omdat ze door Het Parool zijn getipt als een van de leukste plekken om te stemmen.
16:59 woensdag 20 maart 2019
Medewerkers van het Amsterdam UMC hoeven niet van hun werkplek af om hun stem uit te brengen.
Volgens een woordvoerder is op de locatie AMC voortdurend een rij met vooral medewerkers die willen stemmen, maar ook patiënten weten de weg naar de stembureaus in het ziekenhuis te vinden.
16:46 woensdag 20 maart 2019
Met nog vier uur voor de sluiting van de stembureaus roepen organisatoren van sommige locaties via sociale media nog Amsterdammers op om hun stem uit te brengen.
Twitter bericht wordt geladen...
Twitter bericht wordt geladen...
14:08 woensdag 20 maart 2019
De landelijke opkomst bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten en waterschappen ligt volgens onderzoeksbureau Ipsos tot nu toe rond hetzelfde percentage als vier jaar geleden.
De NOS meldt dat landelijk 18 procent van de kiesgerechtigden om 13.45 uur een stem had uitgebracht. Vier jaar geleden was de opkomst voor de Statenverkiezingen 47,5 procent en voor de waterschapsverkiezingen 44 procent.
Het opkomstpercentage in Amsterdam blijft vooralsnog achter, zowel op het landelijke percentage als op het Amsterdamse percentage van vier jaar geleden. Om 13.00 uur was nog slechts 9,3 procent van de Amsterdamse kiesgerechtigden naar de stembus getogen; bij de Statenverkiezingen van 2015 had op hetzelfde tijdstip 9,7 procent gestemd.
Meer dan 13 miljoen mensen mogen dit jaar stemmen bij de Staten- en waterschapsverkiezingen. De stembureaus sluiten om 21.00 uur.
14:08 woensdag 20 maart 2019
"Ik ga D66 stemmen, zoals altijd. Ik ben normaal meer bezig met de landelijke verkiezingen. Het belangrijkste vind ik onderwijs en milieu."
"Ik vind het lastig om te zeggen wat me in de provincie bezighoudt, dus ik kijk vooral wat er in Den Haag gebeurt. Voor mij is de Eerste Kamer belangrijker dan de provincie. Wat ik voor de waterschappen stem, ga ik pas bepalen als ik in het stemhokje op Centraal Station sta, denk ik."
14:06 woensdag 20 maart 2019
"Ik ga zo in Noord op de VVD stemmen. Zowel voor de Provinciale Staten als de waterschappen, ja."
"Rutte hè, die trekt ten minste zijn smoel open. Hij kan alles goed verwoorden, vind ik, en praat beter dan andere politici. De rest zegt maar wat. Rutte maakt waar wat hij zegt. Ik heb het meeste vertrouwen in hem."
14:04 woensdag 20 maart 2019
"Ik ben in Oost naar het stembureau gegaan, en het is D66 geworden. De partij kijkt goed naar het milieu en is niet alleen maar bezig met economische groei. Ook de standpunten over euthanasie spreken me aan."
"Maar ik heb ook echt gekeken naar wat er in de provincie speelt. De kieswijzer gaf de doorslag. Het zou jammer zijn als D66 wordt afgestraft vanwege dit slechte kabinet met de VVD."
14:02 woensdag 20 maart 2019
"Ik wil liever niet vertellen wat ik heb gestemd. Wel vind ik de verkiezingen heel belangrijk. Ik woon in Oost en Noord-Holland is nu mijn provincie. Oorspronkelijk kom ik uit Turkije."
"Het is belangrijk dat ik mijn stem kan uitbrengen, ook als iemand die hier niet vandaan komt. Doorslaggevende punten waren voor mij onder andere belastingen en de kwaliteit van het water."
13:58 woensdag 20 maart 2019
"Ik ben actief lid van GroenLinks en heb hier op Centraal zelfs geflyerd, dus de keuze was makkelijk. Het klimaat is doorslaggevend voor mij, maar de maatregelen moeten wel op een sociale manier worden ingevoerd."
"Ook mensen die minder kansen hebben, moeten mee kunnen doen in de samenleving. Huizenprijzen moeten bijvoorbeeld omlaag. Ook ben ik voor de bouw van windmolens. De VVD blokkeert die dingen."
13:54 woensdag 20 maart 2019
"Ik heb vandaag in Noord GroenLinks gestemd. Aan de verkiezing voor de waterschappen heb ik niet meegedaan, dat vind ik stom. Wat voor mij de doorslag geeft, is het klimaatbeleid."
"Normaal gesproken stem ik D66, maar voor de Provinciale Staten zijn de plannen net even anders. Daarom mijn keuze voor GroenLinks. Ik vind dat die partij goede standpunten heeft als het gaat om milieu en klimaat."
13:30 woensdag 20 maart 2019
De opkomst bij de verkiezingen in Amsterdam lag om 13.00 uur op 9,3 procent. Dat is iets lager dan de opkomst van 9,7 procent vier jaar geleden rond dit tijdstip.
Van de grote Nederlandse gemeenten was de opkomst tot nu toe het hoogste in Utrecht met 18 procent.
In Eindhoven ligt het opkomstpercentage voor de Statenverkiezingen op 15,9 procent. In Den Haag heeft 15,8 procent van de stemgerechtigden al hun keuze gemaakt en in Rotterdam is de opkomst tot nu toe 14,3 procent.
De animo voor de waterschapsverkiezingen lag in alle gemeenten iets lager, is te zien op de website opkomstenuitslag.nl.
De stemlokalen gaan om 21.00 uur dicht.
Twitter bericht wordt geladen...
11:46 woensdag 20 maart 2019
Bij Kinderboerderij De Werf in de Watergraafsmeer wordt de kiezer onthaald met een rode loper.
11:01 woensdag 20 maart 2019
Van de kiesgerechtigden had om 10.30 uur 7 procent al gestemd voor de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen. Dat is net zoveel als bij de verkiezingen van 2015 op datzelfde tijdstip, dat meldt NOS op basis van een prognose van onderzoeksbureau Ipsos.
Bij de vorige verkiezingen voor de Provinciale Staten was de opkomst uiteindelijk bijna 48 procent. Ruim 13 miljoen mensen mogen vandaag stemmen.
10:10 woensdag 20 maart 2019
De gezichten van de (landelijke) partijen hebben al gestemd. Minister-president Mark Rutte bracht zijn stem voor de Provinciale Statenverkiezingen en Waterschappen uit in Basisschool Wolters en Geert Wilders deed dat bij basisschool De Meerpaal en Sybrand Buma op de St. Maartenschool. Lilian Marijnissen (SP) ging stemmen in haar woonplaats Oss.
Elsa van de Loo (Nida) en Thierry Baudet (FvD) brachten hun stem uit in Amsterdam en fractievoorzitter Jesse Klaver van GroenLinks ging samen met zijn vrouw Jolein naar de stembus.
09:41 woensdag 20 maart 2019
Iedereen die wil stemmen moet zijn of haar stempas én identiteitsbewijs, rijbewijs of paspoort meenemen. Daarop attendeert voormalig wethouder van Amsterdam en huidig minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren haar volgers op Twitter.
Dat er geen uitzonderingen worden gemaakt, ondervond zij namelijk zelf nog deze ochtend. Zij kon haar stem bij de AD Ochtendshow niet uitbrengen omdat ze haar paspoort niet mee had.
Twitter bericht wordt geladen...
Twitter bericht wordt geladen...
09:17 woensdag 20 maart 2019
Even voordat je op de trein stapt stemmen? Ga dan vooral een half uurtje eerder. Op de treinstations is het bijzonder druk met mensen die hun stem uitbrengen voor de Provinciale Statenverkiezingen. "Van de vier grote steden is het in Utrecht het drukst. Daar staan sinds het begin van de ochtendspits rijen met mensen voor de twee stembureaus," zegt een woordvoerder van de NS. "Maar het lijkt allemaal soepel te verlopen."
Op 68 treinstations in het land kunnen mensen hun stem uitbrengen. Reizigers kunnen stemmen op het station in de gemeente waar ze wonen, met een geldige stempas en een identiteitsbewijs.
08:41 woensdag 20 maart 2019
Een woordvoerder van stadsdeel Zuid bevestigt dat inderdaad bij een aantal stemkantoren in het stadsdeel de benodigde documenten ontbraken om te kunnen stemmen.
Maar het probleem is in elk geval voor 9.00 uur opgelost, bezweert hij. "De documenten worden binnen 15 minuten langs gebracht bij de kantoren. Dan kan gewoon gestemd worden."
08:28 woensdag 20 maart 2019
Bij meerdere stembureaus in Zuid zou op dit moment niet gestemd kunnen worden. Volgens AT5 is de gemeente vergeten om het register ongeldige stempassen voor de waterschappen te leveren.
Twitter bericht wordt geladen...
08:22 woensdag 20 maart 2019
In welk stemlokaal kun je stemmen? Bekijk het op deze kaart:
08:20 woensdag 20 maart 2019
PvdA-leider Lodewijk Asscher heeft vanochtend rond 07.30 uur zijn stem uitgebracht. Hij deed dat in het Ouder- en Kindteam Centrum in Amsterdam. Hij werd vergezeld door een aantal jongeren die voor het eerst hun stem uitbrachten. Dat deed hij om meer jongeren te bewegen om naar de stembus te gaan.
08:19 woensdag 20 maart 2019
D66-leider Rob Jetten heeft vanochtend rond 07.30 uur zijn stem uitgebracht. Hij deed dat in de plaats Ubbergen (Gelderland).
08:17 woensdag 20 maart 2019
Het CDA heeft de meeste kandidaten bij de Provinciale Statenverkiezingen. D66 en GroenLinks delen de tweede plaats. De SP was bij de vorige verkiezingen tweede, maar is nu naar een zesde plaats gezakt.
Het CDA heeft in totaal 549 kandidaten. Dat zijn er drie minder dan vier jaar geleden. D66 en GroenLinks hebben beide 529 kandidaten. Vier jaar geleden had D66 er 469 en GroenLinks 448. PvdA heeft 480 kandidaten. Vier jaar geleden waren dat er 419.
Forum voor Democratie en Denk doen voor het eerst mee aan de provinciale verkiezingen. De partij van Thierry Baudet heeft 159 mensen op de stembiljetten staan. Voor Denk zijn 144 mensen kandidaat, van wie vijftig op de lijst staan in Zuid-Holland.
Aan de provinciale verkiezingen doen ook partijen mee die zich op hun eigen provincie richten, zoals de Fryske Nasjonale Partij, de Onafhankelijke Partij Drenthe en de Partij voor Zeeland. Die partijen hebben bij elkaar 422 kandidaten. Daarnaast zijn er vijf regionale partijen die opkomen voor ouderen, zoals Senioren Brabant, de Ouderenpartij Noord-Holland en OPA in Flevoland. Die hebben bij elkaar tachtig kandidaten.
Als alle niet-landelijke partijen bij elkaar worden opgeteld, hebben zij 617 kandidaten. Daarmee zouden zij de grootste van Nederland zijn.
In totaal zijn er ruim 5000 kandidaten. Vier jaar geleden waren dat er 4600.
08:15 woensdag 20 maart 2019
Kiezers kunnen vandaag ook weer op stations terecht om hun stem uit te brengen voor de Provinciale Statenverkiezingen. In Amsterdam kan gestemd worden op Amsterdam Centraal. Bekijk hier alle stations waar je kan stemmen.
De meeste stationsstembureaus zijn geopend tussen 07.30 uur en 21.00 uur. Daarna sluiten ze en begint het tellen van de stemmen.
Op en rond 69 stations kunnen stemgerechtigden terecht, aldus de Nederlandse Spoorwegen. Mensen kunnen stemmen op het station in de gemeente waar ze wonen, met een geldige stempas en een identiteitsbewijs.
De NS waarschuwt overigens dat de waterschapsgrenzen afwijkend kunnen zijn van de provinciegrenzen. Het advies is dan ook vooraf te controleren of voor beide verkiezingen op hetzelfde station gestemd kan worden.
Stemmen op het station kan sinds de verkiezingen in 2006. Het is traditioneel erg druk bij deze stembureaus.
08:06 woensdag 20 maart 2019
Het blijft vandaag rustig weer tijdens de Provinciale Statenverkiezingen. Er is in de ochtend veel bewolking, in de provincies Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel kan een beetje motregen vallen. Volgens Weeronline blijft het in de rest van het land waarschijnlijk droog.
In de middag is het overwegend bewolkt en breekt hier en daar de zon door. Het kwik stijgt naar 11 graden in de kustgebieden tot 13 graden in het zuiden, zuidoosten en oosten. In Limburg kan het lokaal 14 graden worden. Er waait een matige wind uit het zuidwesten. In de avond zijn er opklaringen en wolkenvelden. Rond 21.00 uur, als de stembureaus sluiten, is het 8 graden.
De invloed van het weer op de verkiezingsopkomst is beperkt, maar wel aanwezig, is gebleken uit onderzoeken van Weeronline en de Radboud Universiteit. Op een flink zonnige dag ligt de opkomst een fractie hoger, bij zware regenval iets lager.
07:44 woensdag 20 maart 2019
Wat mag wel en wat mag niet in het stemlokaal?
- Een kiezer mag een foto van zichzelf maken in het stemhokje. De Kiesraad is kritisch over zulke 'stemfies', omdat de reden voor het maken van zo'n foto zou kunnen zijn dat iemand zijn stem voor geld heeft verkocht en daar bewijs van moet laten zien. Aan de andere kant is het maken van stemfies aantrekkelijk voor jongeren, die juist van harte welkom zijn bij verkiezingen. Na wat discussies sinds de stemfie in 2014 opdook, is besloten dat de stemfie mag.
- Bij elke verkiezing zijn er stemlokalen waar partijposters blijken te hangen, of vlaggen van buitenlandse politieke partijen, of kranten met duidelijk zichtbare advertenties van partijen. Dat mag niet; een stembureau moet neutraal zijn ingericht. Ook in de directe omgeving van het stembureau mag niemand op wat voor manier ook reclame maken voor een partij noch om volmachten vragen. Dat laatste heet ronselen en is strafbaar.
- Een stemgerechtigde moet zijn stempas meenemen naar het bureau en moet zich kunnen legitimeren met paspoort, identiteitskaart of rijbewijs. Omdat waterschappen zich uitstrekken over gemeente- en provinciegrenzen, kan het zijn dat een stemmer bij een bepaald bureau niet kan stemmen voor het waterschap waar hij bij hoort.
Gemeenten als Amsterdam, Rotterdam en Arnhem vallen zelfs onder het werkgebied van drie waterschappen. De kiezer wordt doorverwezen naar het juiste lokaal.
- Een stemmer moet vanwege het stemgeheim alleen het stemhokje in. Hiermee wordt ook voorkomen dat iemand wordt gedwongen ergens op te stemmen. Alleen mensen met een lichamelijke beperking en blinden en slechtzienden mogen worden geholpen.
- Een kind mag niet mee het stemhokje in. Alleen als iemand een baby of een kindje tot drie jaar bij zich heeft kan hij of zij wel toestemming vragen aan de voorzitter van het stembureau, omdat kinderen op deze leeftijd geen invloed op het stemgedrag kunnen hebben.
- Wie zich heeft vergist en een verkeerd hokje heeft roodgekleurd, mag éénmaal een nieuw stembiljet vragen. Het 'verkeerde' stembiljet wordt ingenomen en onbruikbaar gemaakt, maar wel bewaard. Deze biljetten gaan 's avonds terug naar het centrale stembureau. Een kiezer mag ook helemaal geen hokje inkleuren. Dat geldt als een blanco stem.
- Er mogen geen gordijnen hangen voor het stemhokje, omdat zichtbaar moet zijn wat een kiezer in het hokje doet.
- In het stemlokaal moet een tafel en een aantal stoelen staan voor de stembureauleden, een stembus en een of meerdere stemhokjes. De tafel moet op voldoende afstand van de hokjes worden gezet, zodat een kiezer voldoende privacy heeft. De kiezers mogen niet achter de tafel komen, maar ze moeten wel kunnen zien wat de stembureauleden doen.
07:36 woensdag 20 maart 2019
In het hele land zijn om 07.30 uur de stembureaus opengegaan voor de verkiezing van de leden van de Provinciale Staten en de waterschappen. 13,1 miljoen kiesgerechtigden mogen naar de stembus.
Op enkele plaatsen konden kiezers al de afgelopen nacht of woensdagochtend heel vroeg hun stem uitbrengen. De stemlokalen gaan om 21.00 uur woensdagavond dicht.
De gekozen leden van de Provinciale Staten kiezen op 27 mei via zogeheten getrapte verkiezingen de leden van de Eerste Kamer.
Het kabinet heeft nog tot in juni te maken met de Eerste Kamer in de huidige samenstelling. Op 4 juni nemen de oude Eerste Kamerleden afscheid. Op 11 juni worden de nieuwe leden van de Eerste Kamer geïnstalleerd. Ook benoemen de Provinciale Statenleden het dagelijks bestuur van de volksvertegenwoordiging op provinciaal niveau: Gedeputeerde Staten.
Woensdag zijn ook de waterschapsverkiezingen. Het algemeen bestuur van een waterschap is vergelijkbaar met de gemeenteraad bij een gemeente. Dit algemeen bestuur stelt het beleid van het waterschap vast en controleert of het dagelijks bestuur dat beleid goed uitvoert.
In 2015 bracht voor de Provinciale Staten in totaal 47,5 procent van de stemgerechtigden zijn of haar stem uit. Voor de waterschappen brachten dat jaar voor het eerst in tijden veel meer mensen hun stem uit. Toen was het voor het eerst dat deze verkiezingen tegelijk met de Provinciale Statenverkiezingen werden gehouden.
De hoop was dat dat meer kiezers zou bewegen hun stem uit te brengen; eerder werden waterschapsbesturen nog per brief gekozen. Uit de gegevens van 17 van de 22 waterschappen bleek in 2015 dat bijna 44 procent (43,99) van de kiezers had gestemd.
22:41 dinsdag 19 maart 2019
Bij het laatste verkiezingsdebat op tv vanavond vocht iedereen voor de laatste stem. Lees hier een verslag van het slotdebat.
21:43 dinsdag 19 maart 2019
GroenLinks-leider Jesse Klaver heeft zijn hand uitgestoken naar regeringspartij D66. In het NOS-slotdebat sprak hij zich uit voor samenwerking.
"Ik zoek de overeenkomst met D66," zei hij. Volgens hem zit Nederland op progressieve samenwerking te wachten.
GroenLinks wordt gezien als een oppositiepartij die het kabinet na de verkiezingen aan een meerderheid kan helpen. Iedereen verwacht dat de regeringscoalitie haar meerderheid in de Eerste Kamer kwijtraakt door de verkiezingen van woensdag. De nieuwe Statenleden bepalen in mei de samenstelling van de Eerste Kamer.
Klaver maakte zijn opmerking over samenwerking in een debatje met D66-leider Rob Jetten over internationale samenwerking. Jetten deed zijn best de verschillen op dit terrein te benadrukken.
Maar volgens Klaver zijn er weinig partijen die op dit gebied zo dicht bij elkaar staan als D66 en de zijne. Alleen op het gebied van de vorming van een Europees leger ziet hij verschillen.
21:01 dinsdag 19 maart 2019
Het NOS-slotdebat aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen is met harde uitlatingen van start gegaan.
Wilders haalde aan het begin van dit debat opnieuw uit naar de traditionele regeringspartijen. Die zouden door hun immigratiebeleid verantwoordelijk zijn voor het drama in Utrecht. Baudet viel hem daarin bij.
Premier Rutte noemde de uitlatingen 'niet aanvaardbaar'. De VVD-leider onderstreepte - net als enkele andere partijleiders - zijn respect voor het 'professionele optreden' van de hulpverleners in Utrecht.
GroenLinks-leider Jesse Klaver noemde het 'goed dat we hier staan' na de gebeurtenissen van maandag. Volgens SP-leider Lilian Marijnissen laat dat zien dat 'democratie niet buigt voor terreur'.
19:10 dinsdag 19 maart 2019
Als het aan de leerlingen in het voortgezet onderwijs en het mbo ligt, wordt GroenLinks woensdag de grootste partij bij de Provinciale Statenverkiezingen. In de scholierenverkiezingen kreeg GroenLinks 20,6 procent van de stemmen. De VVD eindigde als tweede met een score van 14,2 procent.
Vier jaar geleden was de PVV nog de grootste bij de scholierenverkiezingen voor Provinciale Staten. De partij van Geert Wilders kreeg toen bijna 20 procent van de stemmen. Dit keer blijft de PVV steken op 12,1 procent.
D66 krijgt de steun van 11 procent van de scholieren. Forum voor Democratie (FVD) en DENK waren bij de vorige Statenverkiezingen nog niet van de partij. 6,6 procent van de scholieren kiest nu voor FVD en 3,7 procent voor Denk.
De scholierenverkiezingen zijn georganiseerd door voorlichtingsinstituut ProDemos. In totaal stemden 12.292 jongeren van 58 scholen in het voortgezet onderwijs en het mbo. De leerlingen brachten tussen woensdag 13 maart en dinsdag 19 maart hun stem uit.
17:56 dinsdag 19 maart 2019
Het Parool maakte voor de Provinciale Verkiezingen een Noord-Hollandse Kieswijzer met een Amsterdams tintje, om zoveel mogelijk aan te sluiten bij lezers uit Amsterdam en omstreken. De provinciale politiek is voor veel Amsterdammers abstract en voelt ver weg, maar de provincie heeft wel degelijk invloed op Amsterdamse onderwerpen.
Doe hier de Kieswijzer.
16:37 dinsdag 19 maart 2019
Het NOS Slotdebat dinsdag aan de vooravond van de Provinciale Statenverkiezingen gaat door. In het debat gaan landelijke partijleiders met elkaar in debat onder leiding van presentatrice Annechien Steenhuizen. De uitzending is rechtstreeks te zien op NPO 1 en begint om 20.30 uur.
14:24 dinsdag 19 maart 2019
Tijdens de Waterschaps- en Provinciale Statenverkiezingen mogen woensdag ongeveer 13 miljoen Nederlanders stemmen. In de gemeente Amsterdam kan dat in 146 stembureau's. De Open State Foundation bracht samen met LocalFocus de locaties in Amsteram en de rest van de provincie Noord-Holland in kaart.
Lees ook: Dit zijn de leukste plekken om te stemmen in Amsterdam
11:36 dinsdag 19 maart 2019
De gemeente ziet af van het eenmalig terugbrengen van de beroemde letters I amsterdam op het Museumplein voor de Provinciale Statenverkiezingen. Aanleiding is de schietpartij in Utrecht, laat een woordvoerster weten. De letters Amsterdam zouden voorzien van een stempotlood in plaats van de I samen met een stemhokje een dagje terugkeren om meer mensen naar de stembus te trekken.
De manshoge rood-witte letters verdwenen in december van het Museumplein, op initiatief van GroenLinks. Die vond de bij toeristen populaire letters een symbool van doorgeslagen individualisme. Het voorstel kreeg veel kritiek, maar een meerderheid van de raad stemde er toch mee in.
10:34 dinsdag 19 maart 2019
De provincie Noord-Holland, bestaat die wel? In het noorden hebben we de Kop, het eiland Texel en het kermis vierend volk van West-Friesland. In het westen de natuur van Zuid-Kennemerland, het strand en de havens en industrie van IJmond en de Zaanstreek. In het midden de stad Amsterdam die zichzelf het liefst tot republiek zou willen uitroepen en in het oosten de villadorpen van de Gooi- en Vechtstreek en het mediacircus in Hilversum. Los zand, schrijft Marcel Wiegman.
10:06 dinsdag 19 maart 2019
De campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen wordt dinsdag hervat, zij het ingetogen. Dat hebben de leiders van de politieke partijen in overleg besloten. Of het slotdebat bij de NOS, dat dinsdag in Arnhem wordt gevoerd, doorgaat is nog niet zeker.
Twitter bericht wordt geladen...
09:52 dinsdag 19 maart 2019
De campagne werd maandag stilgelegd vanwege de schietpartij in Utrecht.
Op de laatste campagnedag zijn de partijen doorgaans nog druk met allerhande campagne-activiteiten. 's Avonds zouden de Haagse kopstukken in Arnhem aantreden voor het laatste grote verkiezingsdebat van de NOS. Ingewijden verwachten dat de campagne dinsdag weer wordt hervat, maar op een lager pitje en met een wat ingetogener karakter.
De PVV wil dinsdagmiddag of -avond het kabinet nog in de Tweede Kamer aan de tand voelen over de gebeurtenissen in Utrecht van maandag. Als de andere partijen daarmee instemmen, komt het slotdebat van de NOS waarschijnlijk in de knel. De campagneleiders komen om 09.00 uur bijeen om over het restant van de campagne te overleggen.
07:41 dinsdag 19 maart 2019
Ruim tien procent van de kandidaten die tijdens de Provinciale Statenverkiezingen woensdag op een stembiljet in Noord-Holland staat, is ook kandidaat-lid voor een Waterschap.
Datajournalistiek platform LocalFocus en de Open State Foundation legden de kandidatenlijsten voor de Provinciale Statenverkiezingen legde samen met Open State de kandidatenlijsten voor beide verkiezingen naast elkaar, en kwam zo in heel Nederland tot 528 aspirant-politici die hun kansen spreiden.
Dat werpt een probleem op, mocht een kandidaat bij beide verkiezingen succesvol zijn. In de Waterschapswet staat namelijk dat het lidmaatschap van het bestuursorgaan niet gecombineerd mag worden met een zetel in de Provinciale Staten. Dat wordt mogelijk dus kiezen, voor sommigen.
5,6 procent van de kandidaat-leden van de Provinciale Staten in Noord-Holland neemt helemaal het zekere voor het onzekere, en blijkt in maart vorig jaar ook kandidaat te zijn geweest bij de gemeenteraadsverkiezingen.
Dat gebeurt het meest in de provincie Zeeland. 10,2 procent van de kandidaten daar staat woensdag op twee stembiljetten, en probeerde vorig jaar ook al in een gemeenteraad te komen.
13:56 maandag 18 maart 2019
Het debat met de provincielijsttrekkers, dat vanavond zou plaatsvinden in Pakhuis De Zwijger, is afgelast naar aanleiding van de schietpartij in Utrecht.
12:50 maandag 18 maart 2019
Vanwege de schietpartij in Utrecht hebben verscheidene politieke partijen besloten om hun campagne voor de Statenverkiezingen op te schorten. Onder meer VVD, CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, PvdA en Denk hebben dat aangekondigd.
Ook een verkiezingsdebat van EenVandaag is afgelast. Aan het Erasmusdebat zouden VVD, CDA, D66, PVV, SP en PvdA meedoen. Een lijsttrekkersdebat in Zuid-Holland wordt niet uitgezonden. Omroep West en RTV Rijnmond hadden het provinciale debat zaterdag opgenomen in het provinciehuis en zouden het maandag uitzenden.
Twitter bericht wordt geladen...
Twitter bericht wordt geladen...
09:28 maandag 18 maart 2019
Wat is de rol van de provincie? Drie gedeputeerden van de provincie Noord-Holland leggen het uit aan de hand van hun belangrijkste wapenfeiten.
Lees het artikel: Dit heeft de provincie voor Amsterdam gedaan
09:16 maandag 18 maart 2019
Als lijsttrekker van Forum voor Democratie bij de komende verkiezingen voor de Eerste Kamer stapt Henk Otten uit de schaduw van Thierry Baudet. Achter de schermen had hij de touwtjes al lang vast. Baudet is gek zijn mentaliteit van doorpakken: "Henk is van onschatbare waarde voor de partij." Wie is Henk Otten?
09:14 maandag 18 maart 2019
De waterschappen en de Provinciale Staten zijn niet bepaald de meest sexy bestuurslagen. Hoe gaan tv-makers om met de lokale en vaak saaie onderwerpen? De media in een spagaat over lokale verkiezingen.
09:09 maandag 18 maart 2019
Waterschappen hebben hun inkomsten door heffingen de afgelopen vier jaar met ruim 9 procent zien stijgen. De verwachte opbrengsten van de heffingen zijn dit jaar 2,9 miljard euro. De 21 waterschappen die Nederland kent denken de komende vier jaar samen 5,8 miljard euro te moeten investeren.
Dat meldt het CBS op basis van een analyse van heffingen en investeringen van de waterschappen, twee dagen voordat de verkiezingen plaatsvinden.
De hoogte van de heffingen verschillen per waterschap. Dat heeft te maken met onder meer de hoeveelheid water in een gebied, of het aan zee of aan een grote rivier ligt, de bodemsoort, mate van verstedelijking en ligging ten opzichte van de zeespiegel.
Het CBS rekent voor dat een gezin met een koophuis van 300.000 euro in waterschap de Dommel (Noord-Brabant) dit jaar 252 euro per jaar aan heffingen betaalt. Een gezin in hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (Noord-Holland) betaalt in totaal 475 euro.
13:25 zondag 17 maart 2019
Nu de Statenverkiezingen naderen, zijn het drukke dagen voor de belangrijkste stemhulpen in Nederland. Honderdduizenden mensen hebben in de afgelopen weken antwoord gegeven op de stellingen die aan ze worden voorgelegd over de twaalf provincies.
MijnStem, dat is gemaakt door het bureau Citisens, is bijna 500.000 keer ingevuld. Het is in alle twaalf provincies beschikbaar. Met de stemhulpen voor de waterschappen erbij zit MijnStem op meer dan 900.000 'invullers'. Dat is meer dan bij de verkiezingen vier jaar geleden.
Volgens MijnStem zal het vooral druk zijn in de laatste twee dagen voor de verkiezingen en op de verkiezingsdag zelf. Op de avond voor de verkiezingen zijn duizenden mensen tegelijk de stellingenlijsten aan het invullen.
De StemWijzer verwacht zelfs een persoonlijk record te breken. In zeven provincies is die wijzer beschikbaar. Die zeven stellingenlijsten zijn bij elkaar meer dan 800.000 keer ingevuld. "Dat is al meer dan we bij de verkiezingen in 2015 met tien StemWijzers op de dag voor de verkiezingen hadden. En dat terwijl het de laatste twee, drie dagen altijd nog erg druk wordt," aldus de maker van de StemWijzer, het instituut ProDemos.
De meeste gebruikers komen uit Zuid-Holland (ruim 200.000) en Noord-Holland (ruim 171.000), maar vergeleken met het aantal inwoners leiden Flevoland en Overijssel.
Doe ook de Kieswijzer van Het Parool.
10:31 zaterdag 16 maart 2019
Een klein deel van de kiezers laat het tripje naar de stembus afhangen van de weersomstandigheden. Het meest van invloed is de neerslagduur op een verkiezingsdag: hoe langer het regent, hoe lager de opkomst.
Dat meldt Weeronline, dat de opkomst bij de Provinciale Statenverkiezingen sinds 1966 onder de loep heeft genomen. Omgekeerd brengt de zon juist iets meer mensen op de been.
Eenzelfde conclusie trokken onderzoekers van de Radboud Universiteit in 2011. Bij heel slecht weer ligt de opkomst gemiddeld 1 procent lager, zo ontdekten drie sociologen na een analyse van de Tweede Kamerverkiezingen tussen 1971 en 2010. Wordt het heel warm, dan valt de opkomst 1 procent hoger uit.
Opvallend genoeg constateerden de onderzoekers verschillende effecten voor de politieke partijen. De PvdA verliest bij slecht weer gemiddeld een zetel, terwijl het CDA een halve wint. "Maar dan moet het wel heel hard regenen, hoor'', benadrukte een van de onderzoekers in 2012.
Komende woensdag verwacht Weeronline zon, stapelwolken en weinig wind. De kans op een bui is erg klein en de temperatuur ligt tussen 11 en 13 graden.
10:25 dinsdag 12 maart 2019
De kiezers in Noord-Holland lijken een ander provinciebestuur te willen. De Haarlemse coalitiepartijen, VVD, D66, CDA en PvdA staan allemaal op verlies, GroenLinks en Forum voor Democratie zullen veel zetels winnen, blijkt uit kiezersonderzoek van Peil.nl, dat is uitgevoerd in opdracht van GroenLinks.
De peiling heeft een foutmarge van plus of min één zetel. Uit de peiling komt naar voren dat coalitiepartij D66 het grootste verlies te verwerken krijgt.
15:24 vrijdag 8 maart 2019
Waterschappen zijn er voor schoon water en droge voeten. Maar verder? Journalist Chris Aalberts ging op onderzoek uit en zag hoe technisch en taai hun werk is. Hij vertelde erover in Het Parool van woensdag. In theorie kloppen de waterschapsverkiezingen, vindt hij. "Alleen blijkt het in de praktijk lastig om helder te krijgen waar je op stemt."
15:17 vrijdag 8 maart 2019
De fractievoorzitters van de grootste partijen in de Tweede kamer reisden donderdagavond af naar de Rode Hoed, om in het eerste televsiedebat het verkiezingsbal voor 2019 te openen.
In Amsterdam trokken met name D66-fractieleider Rob Jetten en Thierry Baudet (Forum voor Democratie) het intiatief naar zich toe.
15:09 vrijdag 8 maart 2019
Moeten er nieuwe windmolens in de provincie komen, en waar dan? Hoe moet de verhouding tussen Amsterdam en de provincie Noord-Holland er uitzien? Mag Schiphol groeien?
Het Parool maakte voor de Provinciale Verkiezingen op 20 maart een Noord-Hollandse Kieswijzer met een Amsterdams tintje, om zoveel mogelijk aan te sluiten bij lezers uit Amsterdam en omstreken.
Ga naar de Kieswijzer.