Provincies schenden eigen gedragscode integriteit

Michiel Scheffer (D66) is naast gedeputeerde voor de provincie Gelderland ook vijftig dagdelen per jaar voorzitter van de commissie kwaliteitsafspraken mbo. Hiermee verdient hij circa 16.000 euro, maar geen kiezer die dat weet, want de provincie Gelderland houdt haar website niet bij. Dat geldt ook voor de provincie Utrecht. De Utrechtse gedeputeerde Mariëtte Pennarts-Pouw (GroenLinks) strijkt 7.200 euro per jaar op als voorzitter van een arbeidsmarkt- en opleidingsfonds. Maar ook van haar weten de kiezers dat niet. 

Dat is opvallend, want volgens de gedragscodes integriteit van de provincies moet deze informatie op de website vermeld worden. In aanloop naar de Provinciale Statenverkiezingen van vandaag verzamelde Trouw alle informatie over ­nevenfuncties van de commissaris van de koning en gedeputeerden die op de provinciewebsites publiek is gemaakt. 

Hieruit blijkt dat de provincies Flevoland, Gelderland, Groningen, Utrecht en Zuid-Holland hun eigen gedragscode integriteit schenden.

Op de websites van de provincies ontbreekt verplichte informatie over de nevenfuncties van de commissaris van de koning of leden van de ­Gedeputeerde Staten. Het provincie­bestuur valt onder de Ambtenarenwet, die een gedragscode verplicht. Iedere provincie heeft een eigen ­gedragscode.

Stom en slordig

Bij de Zuid-Hollandse gedeputeerde Adri Bom-Lemstra (CDA) staan nevenfuncties die ze helemaal niet meer vervult. Van commissaris van de koning Jaap Smit (CDA) ontbreken gegevens over zijn bezoldiging. Volgens een woordvoerder van de provincie Zuid-Holland is het ‘stom’ en ‘slordig’ dat de site niet niet is bijgehouden. Provinciewoordvoerders uit Gelderland en Utrecht erkennen ook dat er info mist; zij hebben de websites inmiddels aangepast.

Van commissaris van de koning René Paas (CDA) in Groningen ontbreekt op de site de hoogte van zijn neveninkomen. Hij is lid van de raad van advies van de Sociale Verzekeringsbank. Een woordvoerder zegt dat Paas al zijn inkomsten stort in de provinciekas, maar volgens Groningse gedragscode integriteit is dit geen reden om het inkomen niet op de ­site te zetten. 

Provincies moeten zich houden aan de eigen gedragscodes, stelt ­integriteitsdeskundige Hans Groot. ­“Registers zijn er om te vullen, een gedragscode heb je niet voor de sier”, zegt hij. “Transparantie helpt bij het laten zien dat bestuurders niets te verbergen hebben en draagt bij aan de geloofwaardigheid van iemand. Het is goed dat er zicht is op wat een bestuurder doet, deze mensen ­hebben namelijk al een fulltime baan.”

Groot is de drijvende kracht achter het Steunpunt Integriteitsonderzoek Politieke Ambtsdragers, opgezet in 2015 door het ministerie van binnenlandse zaken. Datzelfde jaar kreeg integriteit na diverse affaires een vaste plek in de Provinciewet. Bekend is de kwestie rond de Noord-Hollandse oud-gedeputeerde Ton Hooijmaijers (VVD), die werd veroordeeld voor fraude. Van zijn college­genoot Albert Moens (GroenLinks) bleek, na zijn overlijden, dat hij als gedeputeerde betaald werd door een energiebedrijf.

Onafhankelijk 

Volgens Groot is er in de provincie meer aandacht voor integriteit. “In het verleden werden gedragscodes nog slecht nageleefd, maar de laatste jaren gaat het beter”, zegt hij. Toch zijn er volgens Groot altijd mensen die het onnodig vinden om alle informatie met iedereen te delen. “Veelgehoord argument is: ‘Ik weet toch zelf wel of ik onafhankelijk ben’.”

Groot adviseert onder anderen commissarissen van de koning en burgemeesters. Hij benadrukt dat het hebben van nevenfuncties geen probleem is: “Het is goed dat dergelijke vertegenwoordigers vol in het leven staan en weten wat in de maatschappij speelt.”

In Flevoland schort het bij de commissaris van de koning en alle gedeputeerden aan informatie over de tijd die iemand aan een nevenfunctie kwijt is, hoewel de gedragscode hier expliciet om vraagt. Woordvoerder Daniël de Wit vindt dat het opgeven van een tijdsbeslag niet nodig is. “Ik vraag me af of de ­eisen die zijn opgenomen realistisch zijn”, aldus De Wit. “Misschien moeten we de gedragscode vereenvoudigen.”

Periodiek beoordelen provincies de gedragscode en passen deze zo nodig aan. Dat gebeurt bijvoorbeeld op dit moment in Drenthe, waar de nieuwe gedragscode ­vorige week werd goedgekeurd door de Provin­ciale Staten.

Van drie gedeputeerden in Drenthe is nu nog onduidelijk hoeveel ze verdienen met hun bezoldigde nevenfuncties. Volgens de nieuwe Drentse afspraken moet deze informatie openbaar zijn.

Mochten deze gedeputeerden vandaag worden herkozen, dan heeft de provincie tot donderdag 28 maart om te voldoen aan de nieuwe gedragscode.

Lees ook:

‘Nieuwe gedragscode voor wetenschappelijke integriteit rammelt’

Ook in de wetenschap kent zijn eigen gedragscode integriteit.  Die code rammelt, zegt jurist en socioloog Kees Schuyt, en opent de deur voor willekeur.