Nieuws als oploskoffie

Een opvallende beslissing van De Correspondent dinsdag naar aanleiding van de gebeurtenissen in Utrecht. Het journalistieke platform laste een nieuwspauze in, want, zo kon men op de site lezen, „een gebeurtenis als deze plaatst ons, zelfverklaard medicijn tegen de waan van de dag, voor een terugkerend dilemma: hoe te reageren?” Er liggen nog te veel vragen open, vindt De Correspondent, en „aan speculeren doen we liever niet”. Dus even geen nieuwe verhalen, „en zeker geen instant-analyses”.

Schuilt hier de angst voor de sensatiezucht en het ongeduld van de moderne nieuwsconsument? Die wil alles weten en wel meteen, die snakt naar actuele informatie die naar zijn gevoel te langzaam binnendruppelt, de nieuwspagina’s kunnen wat hem betreft niet snel genoeg ververst worden. Nieuws als oploskoffie, met een oneindig aantal refills.

Feitelijk en snel nieuws brengen is een lastige en soms verraderlijke combinatie, maar feitelijk en langzaam lijkt in het sociale mediatijdperk al heel gauw nieuws van eergister. Maar kan het niet allebei tegelijk? Zo hield NRC maandag een liveblog bij waarin de laatste ontwikkelingen op de voet werden gevolgd en gedeeld (feitelijk en snel), en kon je de volgende dag in de papieren krant degelijke reportages en analyses lezen (feitelijk en relatief langzaam). Dat ging voortreffelijk, en om de schijn van WC-eend te vermijden citeer ik een lezersreactie op de site: „Nieuws kwam even snel als elders, maar alles werd feitelijk gehouden, geruchten kregen pas een plaats als ze zeer hardnekkig waren en zelfs dan nog als gerucht en niet als feit.”

Er ligt trouwens ook een eigen verantwoordelijkheid bij de nieuwsconsument, die allang niet meer slechts een passieve toeschouwer is, maar een actieve deelnemer. Zo circuleert er al jaren een handleiding ‘hoe om te gaan met breaking news’, speciaal opgesteld voor de moderne nieuwsconsument, met negen vaak voorkomende valkuilen, zoals: vertrouw geen anonieme bronnen; vertrouw geen media die andere media als bron gebruiken; er is zelden een tweede schutter (blijkt vaak echt zo te zijn!); let op de taal die media gebruiken (‘we krijgen berichten binnen’ – kan van alles zijn; ‘we zoeken bevestiging’ – onbevestigde berichten dus); volg media die dichtbij de gebeurtenis staan (in Utrecht bleek AD-verslaggever Yelle Tieleman, die vanaf het begin ter plekke was, de meest betrouwbare bron); vergelijk meerdere bronnen met elkaar; pas op nepnieuwsverspreiders en photoshoppers; en wees voorzichtig met het lukraak delen van berichten – dat is geheel op eigen risico.

De kritische nieuwsconsument wil elke dag zijn verse kopje koffie. Media kunnen die hem gerust blijven aanbieden. Hij proeft wel het verschil tussen goede koffie en slootwater.

Lotfi El Hamidi (L.elHamidi@nrc.nl@Lotfi_Hamid) schrijft op deze plek een wisselcolumn met Tom-Jan Meeus.