Nabestaanden wachten in Christchurch na 3 dagen nog op lichamen dierbaren

Al drie dagen wacht Tuhedul Islam uit Bangladesh op het lichaam van zijn vriend en huisgenoot. Islam staat tegen het hek geleund, zijn door verdriet gezwollen ogen op de school gericht waar nabestaanden sinds vrijdagavond worden opgevangen door de gemeente. ‘De politie heeft hem nog niet kunnen identificeren, maar de imam heeft me verteld dat hij zijn lichaam op de grond zag liggen.’

Zijn vriend, Zakaria Bhuiya, had eigenlijk niet in de Al Noor-moskee moeten zijn voor het vrijdaggebed. Hij had op de bouwplaats moeten zijn, zoals op elke doordeweekse dag. Maar vrijdagochtend moest hij bij uitzondering naar het ziekenhuis voor een medische test. Daarna kreeg hij de rest van de dag vrij. ‘Mijn vrouw en dochter hebben hem aan het eind van de ochtend nog gezien. Hij zei dat hij ging bidden in de moskee. Daarna hebben we niks meer van hem gehoord.’

Drie dagen nadat de 28-jarige Australiër Brenton Tarrant in twee moskeeën vijftig mensen doodschoot, wachten de nabestaanden nog altijd op de lichamen van hun dierbaren. De politie heeft tijd nodig om alle slachtoffers te identificeren en het onderzoek op de lichamen af te ronden. De zorgvuldige procedure wringt met de islamitische praktijk om de doden zo snel mogelijk te begraven.

40 duizend migranten

Veel nabestaanden komen maandag opnieuw naar het gemeentelijk steunpunt, een middelbare school niet ver van de Al Noor-moskee, waar de meeste doden vielen. Het schoolplein is een bonte verzameling van nationaliteiten en kledingstijlen: Syriërs in witte gewaden, Afghanen met lange zwarte baarden, Bengalen in spijkerbroek en strakke jasjes; en de vele autochtone vrijwilligers.

Met al die verschillen staat het schoolplein model voor de multiculturele hotspot die Christchurch vooral na de aardbeving van 2011 is geworden. Na de ramp moest de stad herbouwd worden en daarvoor waren veel arbeidskrachten nodig: 40 duizend migranten kwamen er in de nasleep van de aardbeving naar de stad.

‘Na de aardbeving hebben we de deur opengezet voor migranten en zij hebben deze stad weer opgebouwd. Daarom zijn wij nu een doelwit geworden’, zegt Deon Swiggs, met 31 jaar het jongste raadslid van de gemeente Christchurch. Hij is vandaag ook bij het steunpunt om de nabestaanden moed in te praten.

De aanslagpleger schreef in zijn manifest dat zijn daad gericht was tegen alle ‘indringers’, die de westerse samenleving zouden willen ondermijnen. Volgens Swiggs staat Nieuw-Zeeland, en Christchurch in het bijzonder, juist voor het tegenovergestelde. ‘We hebben hier 180 verschillende etnische groepen en die leven hier echt niet alleen op hun eigen eilandje. Hier is de multiculturele samenleving ontzettend goed gelukt. Dat moeten we ook uitdragen.’

Wapenwet

Toch zijn alleen woorden niet genoeg om het multiculturele project te beschermen. Zo kondigde premier Jacinda Ardern aan dat haar kabinet de wapenwetten gaat inperken. Wellicht dat semi-automatische wapens in de ban worden gedaan. ‘Mensen vragen zich terecht af hoe het mogelijk is dat iemand over zo’n wapen kan beschikken’, aldus premier Ardern, die over een week bekendmaakt wat er concreet gaat gebeuren.

De eigenaar van wapenhandel Gun City in Christchurch verklaarde maandag dat Tarrant tussen december 2017 en maart 2018 op legale wijze vier zware wapens en munitie bij hem had gekocht, maar dat het semi-automatische wapen dat werd gebruikt bij de aanslag daar niet bij zat.

Volgens raadslid Swiggs is verscherping van de wapenwet alleen niet voldoende. Hij gaat in de gemeenteraad aandringen op meer blauw op straat, onder meer om moskeeën te beveiligen. En de nationale regering moet volgens hem fors investeren in het vergaren van informatie over extreemrechtse activiteiten op internet. ‘We moeten beter op de hoogte te zijn waar dit soort extreme ideeën vandaan komen.’

De vraag blijft of de aanslagen de multiculturele samenleving op enige manier onder druk kunnen zetten, zoals de aanslagpleger zo vurig hoopte. Dat er wraakacties volgen, of dat het extreemrechtse gedachtegoed meer voet aan de grond krijgt.

Kaarsenwake

De massale steunbetuigingen van de lokale bevolking wijzen vooralsnog op het tegendeel. Ook maandag ging de schier eindeloze stroom aan bloemenbrengers in het centrum van de stad door. Middelbare scholieren organiseerden een kaarsenwake in het stadspark. ‘Hij probeerde ons uit elkaar te spelen, maar hij heeft verloren’, zegt de 54-jarige Mohammed Mallouk, een geboren Syriër, over de aanslagpleger. ‘De premier, de politie, de inwoners, iedereen helpt ons. Wij zijn dit gevecht aan het winnen.’

Ook de 32-jarige Bengaal John Islam (geen familie van Tuhedul) is optimistisch, ondanks het leed dat ook hem heeft geraakt. Hij kende drie van de vijf Bengalen die bij de aanslag om het leven kwamen, onder wie zijn koranleraar. Zelf ontsnapte hij aan de aanslag doordat hij verlaat was voor het middaggebed. Hij was in zijn auto op weg naar de moskee toen het gebeurde.

De in een colbertje gestoken Islam is een voorbeeld van de groep hogeropgeleide migranten waar in Nieuw-Zeeland ook veel vraag naar is. Hij begon hier als manager bij een visfabriek en werkte zich gestaag omhoog. Hij studeerde immigratierecht aan de lokale universiteit, werkt voor een nationale bank en nu streeft hij naar een eigen kantoor voor immigratie-advies. Eind dit jaar mag hij zelf zijn Nieuw-Zeelandse paspoort ophalen. ‘Ik ken deze samenleving en één man kan dat niet veranderen. Dit is nog altijd het beste land van de wereld.’

Ook Tuhedul Islam kijkt vooruit. Hij zegt te hopen dat de overheid hem en zijn gezin nu, na de aanslag, sneller een permanente verblijfsvergunning zal geven.

Maar dat is voor later. Eerst moet het bericht van de politie komen, waarna hij zijn vriend zal wassen en begraven, zoals de regels voorschrijven. Ook zal hij de ouders van Zakaria Bhuiya dan nog een keer bellen met de mededeling dat hun zoon echt is overleden.