Onderzoek naar grafietregens van Tata Steel

Het geduld met staalfabrikant Tata Steel en bijbehorend bedrijf Harsco raakt op. Al maandenlang protesteren omwonenden tegen de aanhoudende ‘grafietregens’ uit de fabriek, de wolken zwarte deeltjes die neerslaan op de dorpen. Maar nu wordt ook de toon van het bevoegd gezag harder.

In een brief aan staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat, D66) schrijft gedeputeerde Adnan Tekin (PvdA) van Noord-Holland dat er een „strafrechtelijk onderzoek” is gestart naar overtredingen van de vergunningsvoorschriften door Harsco en dat hierover „overleg is geweest met de officier van Justitie”. Zo bleek uit de Volkskrant dat Harsco al twee jaar voordat het een vergunning kreeg, was begonnen met de werkwijze die nu de overlast veroorzaakt. Tata laat weten dat het „nog niet op de hoogte is gesteld” van zo’n onderzoek. 

Sinds november vorig jaar legt de Omgevingsdienst, belast met handhaving, ook lasten onder dwangsom op aan Harsco à vijfduizend euro per grafietregen. Omdat het maximale aantal van dertig dwangsommen nu is bereikt, verhoogt de provincie het bedrag naar 25.000 per keer, met een maximum van twaalf keer, laat een woordvoerder weten. Ook kijkt de provincie naar andere mogelijkheden om de vieze neerslag te stoppen, zoals het voorschrijven van een andere werkwijze.

Slak

Sinds afgelopen zomer valt er regelmatig een laag zwarte stof neer op plaatsen rond de staalfabrikant zoals Beverwijk, Velsen en Wijk aan Zee. De ‘grafietregens’ komen van Harsco, een bedrijf op het terrein van Tata. Harsco maakt van slak grondstoffen voor onder meer cement. Slak is een restproduct uit de hoogovens en de oxystaalfabriek van Tata.

Bij het leegkiepen van pannen hete slak in een open slakput ontstaan soms zwarte wolken met daarin onder meer grafietdeeltjes, ijzer, zwavel en zink. Dat gebeurt sinds Harsco een nieuwe procedure invoerde en de grondstoffensamenstelling wijzigde. Tata en Harsco hebben beloofd dat er in april 2020 een hal over de slakputten staat. De provincie wil proberen de bouw te versnellen.

Lees ook: ‘Was handen en groente, maar er is geen accuut gevaar’

De bewoners van de omliggende dorpen willen helemaal niet meer wachten. In een aantal goedbezochte, rumoerige bijeenkomsten eind vorig jaar eisten ze dat de uitstoot zou stoppen. Ook wilden ze weten wat er precies in de zwarte neerslag zit, en of die schadelijk is voor de gezondheid. De gedeputeerde schrijft in zijn brief dat het RIVM de bewonersvragen gaat inventariseren.

Linda Valent van de kritische ‘dorpsraad’ van Wijk aan Zee denkt dat de provincie wakker is geschud door alle aandacht van de pers en de bijeenkomsten . „Als de gedeputeerde waarmaakt wat hij in de brief belooft, kunnen we daar alleen maar blij mee zijn. Ik hoop dat de hele machtsverhouding tussen de grote industrie en de overheid verandert.”

Valent wijst nog wel op een andere onopgeloste kwestie. Noord-Holland gaf Tata een vergunning voor een bepaald verbrandingsproces, zonder dat het bedrijf extra maatregelen hoefde te nemen om de uitstoot van schadelijke stikstofoxiden tegen te gaan. Tegen die beslissing is de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in beroep gegaan, omdat bij dit proces de Europese stikstofnormen worden overschreden. De vraag is of de provincie nu zal draaien in deze kwestie.