OM pakt te weinig geld af van criminelen, dus moet het roer om

Het Openbaar Ministerie (OM) slaagt er nauwelijks in om criminelen geld afhandig te maken. De grootste boeven ontspringen de dans door zwart geld op complexe wijze weg te sluizen en wit te wassen, slechts een fractie van het criminele geld wordt daadwerkelijk afgepakt.

Vorig jaar ging het om 171 miljoen euro, een lager bedrag dan de twee voorgaande jaren. Bovendien komt het grootste deel van de opbrengst, 100 miljoen euro, voor rekening van een schikking met ING, vanwege het faciliteren van witwaspraktijken bij de bank. (De overige 675 miljoen die ING moest betalen betrof een boete, dat geld is niet onderdeel van criminele geldstromen). Volgens onderzoek van onder meer het WODC gaan er in Nederland miljarden euro’s om in het criminele circuit. 

Afpakken gebeurt onvoldoende vindt officier van justitie Janneke de Smet–Dierckx, die hiervoor verantwoordelijk is bij het OM. “We zijn nog te veel afhankelijk van grote klappers zoals afgelopen jaar ING”, zegt ze. Dat moet anders. Opsporingsdiensten gaan zich daarom meer bezighouden met het opsporen van criminele geldstromen. 

Dat wil niet zeggen dat afpakken helemaal niet lukt: sinds 2011 is er een stijgende lijn zichtbaar. Dat succes heeft een keerzijde stelt De Smet-Dierckx. “We hebben een slimmere tegenstander gecreëerd”, zegt ze.  Waar in 2011 criminelen nog geld op een eigen bankrekening hadden staan en een woning op eigen naam stond, is dat volgens de officier van justitie nu een zeldzaamheid. Door geld via vennootschappen naar het buitenland te sluizen maken criminelen het moeilijk voor het OM. “De open wereld biedt veel kansen voor criminelen, terwijl landsgrenzen bij de opsporing voor barrières kunnen zorgen”, zegt De Smet-Dierckx. Er moet dan ook meer geïnvesteerd worden in internationale samenwerking. 

Hans Nelen bekijkt de oproep van het OM met een kritische blik. Hij is hoogleraar criminologie aan de Universiteit Maastricht en doet onderzoek naar georganiseerde misdaad. “Twintig jaar geleden wilde men al meer geld afpakken, in dat opzicht is deze strategie niet nieuw.” Zijn tip is om te durven investeren in hoogwaardige financiële expertise om geldstromen bloot te leggen, maar dat is volgens Nelen moeilijk. “De organisatie en cultuur van de politie en het OM zijn onvoldoende ingericht om hoogwaardige financiële expertise binnen te halen en vast te houden.

Administratief en financieel onderzoek wordt gezien als weinig avontuurlijk en wordt in de organisatie onvoldoende op waarde geschat.” 

Volgens De Smet-Dierckx is er wel degelijk voldoende financiële expertise in huis, bijvoorbeeld de afdeling financieel-economische criminaliteit en de fiscale opsporingsdienst Fiod. Haar ambitie is dat het speuren naar geldstromen juist onderdeel van het werk van iedere agent wordt. Bij het opsporen van een hennepkwekerij moet meteen bedacht worden: Waar komt de financiering van deze kwekerij vandaan? En waar gaan de opbrengsten naartoe? 

Lees ook:

Nog altijd wassen criminelen in Nederland miljarden euro’s wit

Vorig jaar bleek dat In Nederland jaarlijks 16 miljard euro wordt witgewassen. Onderzoekers waarschuwen dat fraude en de verstrengeling van onder- en bovenwereld toenemen.