Witkijker: De lynx overleeft steeds vaker in het wild
Wie geluk heeft, kan in Spanje een glimp opvangen van een Iberische lynx, ’s werelds meest bedreigde kat en Europa’s meest bedreigde roofdier. Het dier was in de twintigste eeuw vooral prooi van stropers en jagers. Sinds de komst van snelwegen kent de lynx een nieuwe doodsoorzaak: het verkeer. Vooral in Spanje en in Portugal komen lynxen om in het verkeer. In de afgelopen vijf jaar zijn er bijna honderd omgekomen door verkeersongevallen, schrijft de Irish Times. De Iberische lynx stond op het punt van uitsterven.
Om dit tegen te gaan kregen natuurbeschermers van de Europese Unie zeventig miljoen euro om zich hard te maken voor de bedreigde diersoort. Het Life-programma van de EU beschermt de natuur, biodiversiteit en wilde dieren in Europese landen. Naast de Iberische lynx is ook de bescherming van onder andere de bruine beer en de zwarte ooievaar gefinancierd. Eind december werd bekend dat het Life-programma na 2020 wordt verlengd: er komt een nieuw programma van 2021-2027. Binnenkort worden er ecoducten geplaatst over snelwegen die lynxen gebruiken. Maar de grootste slag is geslagen door de oprichting van vijf fokcentra in 2011. Eén in Portugal, vier in Spanje. Daarvan is het Andujar-natuurpark in Andalusië de grootste. Begin 2018 zijn er 39 grootgebrachte welpen vrijgelaten. Daarvan overleeft zo’n 75 procent het in het eerste jaar. In de afgelopen tien jaar zijn er 185 jonge lynxen vrijgelaten in het wild. In 2002 leefden er minder dan honderd lynxen in het wild, meldt het Wereldnatuurfonds. Dat zijn er nu zeker meer dan driehonderd, als gevolg van het succesvolle herintroductieprogramma.
epilepsie
Het grootbrengen van welpen in gevangenschap is een behoorlijke uitdaging. Een deel van de lynxen overleeft het tijdens de geboorte niet. Tien procent van deze dieren heeft te maken met epilepsie. Sommige welpen moeten ook van elkaar worden gescheiden. In de lynxenfamilie is er namelijk sprake van fikse ruzies. De Iberische lynx staat ook nog eens bekend als meest agressieve ras van de in totaal vier soorten. Jonge welpjes vliegen elkaar soms op zo’n gewelddadige manier in de haren, dat het tot hun eigen of andermans dood leidt. Maar werken met volwassen lynxen is ook niet makkelijk. Bij ieder medisch wissewasje moet het dier weer onder narcose.
Naast het fokprogramma bestaat er ook nog een uitgebreide jachtoefening voor de lynxen, voordat hun zelfstandige leven in het wild begint. Die oefening gaat als volgt: levende konijnen, favoriete prooien van lynxen, worden in nagemaakte konijnenholen losgelaten. Omdat camera’s het handelen van welpen vastleggen, kunnen hun vaardigheden worden beoordeeld. Op basis daarvan wordt duidelijk welke jonge lynx klaar is voor vrijlating.
gps-halsbanden
Wetenschappers van het Wereldnatuurfonds gebruiken ook halsbanden om lynxen te volgen. Hiermee proberen ze de routes van de dieren te traceren. Daardoor is te zien welke wegen gevaarlijk zijn. Soms wordt er ook gebruikgemaakt van gps-halsbanden voor het verzamelen van gedetailleerde gegevens. Hierdoor zijn deskundigen erachter gekomen dat een lynx met de naam Kentaro wel duizend kilometer aflegde voordat hij zijn eigen territorium vond.
Angel Simon, die eerder betrokken was bij een conserveringsprogramma voor gieren, stelt dat herintroductiezones van minstens 15.000 hectare met veel konijnen, erg belangrijk zijn voor de lynx om te overleven.
Nu het herintroductieprogramma zich heeft bewezen en zich goed ontwikkelt, kan de focus verlegd worden naar het beveiligen van toegang tot land.