Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Politiek landelijk

Reportage

Bij de PvdA wordt weer gelachen

De PvdA staat er niet goed voor. Maar debat bleef uit op het congres in Den Bosch. Het past in een trend van vervlakking van partijcongressen.

Politiek leider Lodewijk Asscher in het Congrescentrum tijdens het partijcongres van de Partij van de Arbeid. Het congres stond vooral in het teken van de verkiezingen voor Provinciale Staten, Waterschappen, Europees Parlement en Eerste Kamer.
Politiek leider Lodewijk Asscher in het Congrescentrum tijdens het partijcongres van de Partij van de Arbeid. Het congres stond vooral in het teken van de verkiezingen voor Provinciale Staten, Waterschappen, Europees Parlement en Eerste Kamer. Foto Remko de Waal/ANP

De congressen van politieke partijen moeten leuk zijn en de PvdA wil een leuke partij zijn, dus hadden ze bedacht dat ook het congres voortaan leuk moet. Geen ellenlange discussies over moties en amendementen. Geen verhoogd podium met sprekers, met daar tegenover een zaal die moet luisteren. Niet enkel centrale debatten en discussies.

Dus wat je zaterdag in congrescentrum 1931 in Den Bosch ziet: standjes waar groepen binnen de PvdA zich presenteren, zoals het diversiteitsnetwerk en de linkse beweging Linksom. Er zijn ruim tien workshops, van ‘diversiteit in de partij’ tot het wellicht toekomstige EU-lidmaatschap van Albanië. Een ‘boekenclub’ waar onder meer Europarlementariër Paul Tang en Julia Wouters, oud-assistent van Lodewijk Asscher, met leden in gesprek gaan over hun recent verschenen boeken.

In de grote zaal spreekt ondertussen de Duitse sociaaldemocratische leider Andrea Nahles een lofzang op Europees lijsttrekker Frans Timmermans uit. Ze staat met haar rug naar de helft van de zaal: de stoelen staan tegenover elkaar, met in het midden een podium. Ook nieuw. De spreker staat dan tússen de leden, in plaats van ervoor, is het idee.

Het is een trend onder politieke partijen. In een poging de tanende aantrekkelijkheid – minder leden, minder banden met de samenleving – te keren, moeten congressen meer zijn dan een praatpaleis waar over de vierkante millimeter wordt gediscussieerd. Er moet gelachen worden, geproost – de PvdA sluit de dag af met een ‘Eurovisie Karaoke’.

Het congres depolitiseert

Het moet leuk zijn om naar een partijcongres te gaan, geen verplichte bijeenkomst die uit loyaliteit wordt bezocht. De VVD noemde haar congres daarom een ‘festival’, bij de PvdA heet het nog wel een congres, maar het idee is hetzelfde. Hier is het voorbeeld niet zozeer een andere Nederlandse partij, maar vooral het Britse Labour. Daar speelt de centrale zaal een kleinere rol en zijn vooral de vele zaaltjes van belang – en de bar.

Het gevolg is dat grote discussies over de partijkoers uitblijven. Het partijcongres depolitiseert. Welke richting de partij op onderwerpen als wonen en klimaat op moet, wordt in kleinere zaaltjes besproken – niet centraal. Wat de PvdA met Europa wil, wordt door Tweede Kamerlid Lilianne Ploumen en Europarlementariër Kati Piri uitgelegd. Verbetervoorstellen zijn er niet veel, en digitaal is er van tevoren al over gestemd.

Nóg een belangrijk verschil met eerdere congressen: de PvdA kijkt vooral vooruit. Over de historische verkiezingsnederlaag bij de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017 (29 zetels verlies) praat niemand meer. Dalende ledentallen – tienduizend leden minder dan tien jaar geleden – het gaat er niet over. In terugkijken heeft niemand meer zin.

Duurzaamheid als nieuw thema

Sommige dingen blijven wel hetzelfde. Congrestijgers als Gerard Bosman uit Ridderkerk debatteren met partijvoorzitter Nelleke Vedelaar over „de interpretaties van moties” – komt er nou wel of niet meer ledendemocratie? Ook hetzelfde: het applaus. Als Frans Timmermans bij acclamatie tot Europees lijsttrekker wordt verkozen, staat hij al bij de eerste handen die op elkaar gaan op. Hij legt zijn hand op zijn hart, kijkt de zaal rond en buigt zich een beetje naar voren uit dankbaarheid. Applaus is er ook voor de andere kandidaten voor het Europees Parlement en de Eerste Kamer.

Lees ook: De langdurige zoektocht van Lodewijk Asscher

In zijn afsluitende speech valt partijleider Lodewijk Asscher het kabinet aan, dat er „alleen voor multinationals, niet voor mensen” zou zijn. Na een eerdere flirt met migratie als thema, voegt hij nu duurzaamheid toe aan de drie kernthema’s van de PvdA, werk, wonen en kansen voor kinderen. De jongeren achter hem klappen er hard voor. Ze zijn er strategisch neergezet, achter Asscher, recht vóór de camera’s – ook een trend.