Eindelijk ligt er een klimaatdeal in Katowice, maar er moet nog veel gebeuren
Na een extra dag praten ligt er eindelijk een klimaatdeal in Polen. Meer dan een begin bij de ‘Parijs-doelen’ zat er niet in. Dus: Op naar de volgende top.
De VN-klimaattop in Polen is afgerond, na twee weken praten, plús uitloop tot en met deze zaterdagavond. Eigenlijk hadden onderhandelaars van 194 landen vrijdag een deal willen sluiten over uitvoeringsregels bij de Parijs-doelen, maar de vaart miste. Vooral omdat olielanden Rusland, Koeweit, Saoedi-Arabië en Trumps team dwars lagen. Prille werkafspraken bleken haalbaar, meer niet.
Er ligt een pakket van 144 pagina's, met allerlei wensen, mitsen en maren om de CO2 omlaag te brengen. Het doel is om dat vooral te doen met schone energie als windmolens en zonnepanelen. Dat had allemaal veel concreter gekund.
Het besluit laat al die mensen die om klimaatactie hebben gevraagd en de kwetsbare eilandstaten in de steek
Eén teleurstelling was zaterdag tegelijk een opluchting. Een belangrijk, maar door Brazilië zwaar uitgehold onderdeel over CO2-rechten blijft buiten het werkboek. Het besluit daarover wordt uitgesteld. Wel zijn wat ‘open haakjes’ in de tekst ingevuld. Maar het blijft ondermaats, zeggen milieugroepen in een eerste oordeel.
Dewi Zloch, namens Greenpeace in Katowice, reageert op de uitkomst: “De onderhandelingen hebben niet het resultaat opgeleverd dat nodig is om de opwarming van de aarde te stoppen bij 1.5 graad. Het besluit dat is genomen negeert niet alleen de wetenschap, maar het laat ook al die mensen die om klimaatactie hebben gevraagd en de kwetsbare eilandstaten in de steek.”
Doorpakken
Een afwachtend China sloeg niet met de vuist op tafel voor grote stappen tegen de klimaatverandering. Europese leiders riepen hiertoe wel op maar die zaten, mede wegens interne strubbelingen zoals de brexit of het Franse conflict met de ‘gele hesjes’, niet in de positie om de rest op sleeptouw te nemen. De vastberadenheid en het optimisme van de klimaattop in Parijs, 2015, over het verlagen van CO2-uitstoot, was in Katowice ver te zoeken.
Voor de goede orde: dit betekent beslist niet dat de wereld de Parijs-doelen uit 2015 nu links laat liggen. Dit overleg was geen succes, maar een overtuigend antwoord op het klimaatprobleem blijft prangend nodig. Om in 2050 helemaal CO2-vrij te zijn, zoals afgesproken, moeten landen samenwerking blijven zoeken.
Het volgende topoverleg is najaar 2019, in New York, met VN-Baas António Guterres aan het hoofd van de overlegtafel. Hij wil van de technische afspraken doorpakken naar snelle actie. Na de top in Polen is het wel de vraag op hoeveel enthousiasme hij mag rekenen. Er volgen meer kansen voor een doorbraak, zoals op een nieuwe klimaattop in december 2019 of januari 2020 in Chili. De belofte van rijke landden om arme te steunen met jaarlijks 100 miljard dollar klimaatgeld, vanaf 2020, moet daar invulling krijgen.
Want ook dat liet Katowice nog liggen. Zloch: “Voor deze eilandstaten is klimaatverandering nu al een kwestie van leven of dood, door toenemende overstromingen en orkanen. Gelukkig is er wel een functioneel handboek opgeleverd met regels om het Parijs-akkoord uit te voeren. Politiek leiders keren nu terug naar hun land met een duidelijke opdracht, zij moeten de Parijs-doelen gaan uitvoeren en zorgen voor ambitieus klimaatbeleid.”
Ambitieuze landen
Dat ze daar makkelijk onderuit kunnen, tekende zich vrijdag op de officieel beoogde slotdag van de ‘COP24' in Polen al af. De onderhandelingstekst bij de werkafspraken voor klimaatactie bleek onbevredigend. Harde conclusies ontbraken, op de meeste punten werd landen alleen verzocht om mee te doen. “Er ligt tenminste iets, maar dit is slappe hap”, zei Bas Eickhout, Europarlementariër van GroenLinks toen al tegenover Trouw. De laatste uiteindelijke tekst hield zaterdag op essentiële punten ontsnappingsruimte. Dit tot frustratie van milieuorganisaties, groene bedrijven en politici.
In de marge van de Poolse klimaattop boekten groene coalities wel eigen progressie. Een kopgroep van ambitieuze landen krijgt vorm. Zij staan op tegenover remmende olielanden. Grote bedrijven beloven verduurzaming, en tal van financiële partijen willen ook geld reserveren voor klimaatmaatregelen. Zij willen behalve de risico's voor mens en natuur ook economische schade door ‘klimaatontwrichting’ zien te voorkomen.
De Parijs-doelen moeten leiden tot een schone wereld in 2050. Om dat te behalen kunnen landen zich geen uitstel meer permitteren. Een directe omslag is nodig, zei VN-klimaatbureau IPCC, wil de opwarming van de aarde nog op de relatief veilige grens van 1.5 graden blijven. Het omslagpunt, waarbij schadelijke klimaateffecten alle perken te buiten gaan, zou liggen op 2030. In Parijs spraken landen af dat de opwarming minimaal tot ruim onder de 2 graden beteugeld moet worden. Vooralsnog mist de actie bij die belofte, want de CO2-uitstoot blijft stijgen terwijl wereldwijde energiehonger volgens energie-agentschap IEA groeit.
Lees ook:
Zeventien uur in de trein naar de Poolse klimaattop
Duizenden groene lobbyisten togen de afgelopen dagen naar Katowice, om actie te vragen. Drie doorgewinterde Nederlandse deelnemers over hun verwachting van de klimaattop.
Frank Straver verslaat de klimaattop: ‘Ik vind het razend interessant omdat er zoveel op het spel staat’
Drie jaar na de historische klimaattop in Parijs, verzamelden wereldleiders zich de afgelopen twee weken in het Poolse Katowice om te praten over hoe ze het Parijs-akkoord eigenlijk gaan uitvoeren. Redacteur Frank Straver deed de afgelopen week verslag vanuit Katowice. ‘Alle landen moeten kijken hoe ze zo snel mogelijk echt aan de slag kunnen.’