Commissie-Remkes: Voorkeurstemmen moeten belangrijker worden

De mogelijkheid voor een kandidaat-Kamerlid om met voorkeurstemmen te worden gekozen moet groter worden. Het is een van de manieren om de politiek en de burger dichter bij elkaar te brengen, meent een commissie onder leiding van oud-minister Johan Remkes.

De kiezer wil zich herkennen in een persoon en wil vaker stemmen op een kandidaat die uit de buurt komt. Die aspecten komen samen bij een voorkeurstem, denkt de commissie. Voorkeurstemmen worden niet uitgebracht op de lijsttrekker maar op een andere kandidaat van dezelfde politieke partij. Als er meer politici met voorkeurstemmen worden gekozen in de Tweede Kamer voelt de burger zich beter vertegenwoordigd, is de verwachting.

Bindend referendum

Een andere aanbeveling is de invoering van het bindend referendum. Dit advies stond al in een tussenrapport dat de commissie vorig jaar publiceerde. Het moet mogelijk zijn, denkt de commissie om een wet, die geen draagvlak heeft bij de meerderheid van de bevolking naar de prullenbak te verwijzen. Over sommige onderwerpen moet een referendum niet mogelijk zijn; wat wel en niet kan moet nog worden afgesproken. Ook moet de drempel om een referendum aan te vragen niet te laag liggen (5000 handtekeningen en later nog een 400.000 handtekeningen). Daarenboven moet volgens het advies 33,3 procent van de stemgerechtigden tegen stemmen om via een referendum een wet tegen te houden.

De commissie ontstond een paar jaar geleden op verzoek van de Eerste Kamer. Die constateerde dat het parlementair stelsel mogelijk niet meer aansluit bij de veranderingen in de samenleving. De commissie kreeg opdracht om te kijken of de burger zich vertegenwoordigd voelt en of de parlementaire democratie bestand is tegen bedreigingen, zoals cyberaanvallen en de opkomst van autoritaire regimes. Remkes meent dat ‘het gevaar van erosie’ van het parlementaire stelsel op de loer ligt. De Tweede en Eerste Kamer besluiten wat er met de aanbevelingen van de commissie gebeurt.

De tien belangrijkste adviezen

* Geef voorkeurstemmen bij de Kamerverkiezingen meer gewicht.
* Open extra stembureaus in buurten waar de opkomst bij verkiezingen laag is.
* Kiezer kunnen naast Kamerleden ook de formateur kiezen. Dit moet de burger meer invloed geven op de formatie van een nieuw kabinet.
* Tijdens de formatie moet vaker verteld worden wat de stand van zaken is en alle stukken die op tafel hebben gelegen worden na afloop openbaar.
* De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel terugsturen naar de Tweede Kamer. Nu kan de senaat een voorstel alleen goed- of afkeuren.
* De Tweede Kamer moet meer mogelijkheden krijgen voor eigen onderzoek en inhoudelijke ondersteuning.
* Voer een bindend correctief referendum in.
* Stel een Constitutioneel Hof in. Hierdoor kan een burger die vindt dat zijn of haar grondrechten worden aangetast bezwaar maken tegen een wet.
* Er moet meer transparantie komen over de financiering van politieke partijen zoals giften. Er is ook meer zicht nodig op het gebruik van sociale media.
* Versterk het onderwijs in de vakken geschiedenis, staatsinrichting en maatschappijleer.

Lees ook: 

Loopt het democratische tijdperk ten einde?

De Amerikaanse politicoloog Yascha Mounk gelooft dat de gestage opmars van het populisme de vrijheden in het Westen bedreigt. Deze week bracht hij zijn boodschap in Londen.