EU zoekt tovermiddel om Britse zorgen weg te nemen
Regeringsleiders zullen donderdag premier May geduldig aanhoren. Vervolgens proberen ze haar gerust te stellen over de ‘backstop’. Maar veel meer zit er niet in.
De Europese regeringsleiders, donderdag en vrijdag bijeen in Brussel, zijn bereid om zorgen bij de Britten over de brexit-deal weg te nemen, maar over de overeenkomst zelf valt niet meer te onderhandelen. Die boodschap klinkt aan de vooravond van de top unaniem uit alle diplomatieke monden in Brussel. “Ik weet niet wat mogelijk is, maar wel wat onmogelijk is”, aldus een hoge EU-functionaris. “Van nieuwe onderhandelingen zal geen sprake zijn.”
De Britse premier May zal vanmiddag de andere 27 regeringsleiders duidelijk proberen te maken wat die precies voor haar kunnen betekenen om het ontspoorde brexit-proces weer op de rails te krijgen. Het huidige akkoord zal nooit door het Britse parlement komen; de stemming daarover stelde May eerder deze week uit.
“Het is duidelijk dat de EU-27 wil helpen”, tweette EU-raadsvoorzitter Donald Tusk dinsdag na een ontmoeting met May. “De vraag is hoe.”
Vangnet
Anders dan bij alle andere voorgekookte onderwerpen op deze EU-top (zie kader) weet niemand wat de brexit-discussie vrijdag op het hoogste niveau zal opleveren. Uitgangspunt van de EU-27 is om eerst rustig naar May te luisteren. Mogelijk wordt zij ook nog bestookt met vragen van de andere regeringsleiders. Wat is er nodig om de Britse parlementariërs die nu nog tegen de deal zouden stemmen, van mening te doen veranderen?
Vanavond komen de 27 vervolgens in speciale brexit-samenstelling bijeen, dus zonder May. Volgens diplomatieke bronnen wordt daarbij gemikt op een politieke verklaring, waarin bepaalde onderdelen uit het november-akkoord worden toegelicht. Die tekst zal vooral gaan over de veelbesproken ‘backstop’, het vangnet dat is ingebouwd om te voorkomen dat er een nieuwe grens zal verrijzen tussen Ierland en Noord-Ierland.
“Uit de Britse politieke discussie wordt ons duidelijk dat ze niet goed hebben gekeken naar de letters die op papier staan”, zoals een EU-diplomaat het mild uitdrukt. Door sommige brexiteers wordt de indruk gewekt dat de booswichten van de EU het Verenigd Koninkrijk zo lang als ze willen in zo’n ‘backstop’ gevangen willen houden, en daarmee in feite Noord-Ierland blijvend willen annexeren als EU-grondgebied.
Handelsakkoord
Een extra politieke verklaring zou Londen duidelijk moeten maken dat niemand in de EU de ambitie heeft om in dat vangnet terecht te komen, omdat dat nadelig is voor iedereen. De maatregel wordt immers van kracht bij gebrek aan een handelsakkoord, en die situatie wordt door niemand gewenst. Als Londen en Brussel na de brexit-datum van 29 maart de onderhandelingen over zo’n handelsakkoord tot een goed einde brengen, inclusief een open grens op het Ierse eiland, zal niemand het meer over die backstop hebben.
Tot op het laatst is onduidelijk of zo’n politieke verklaring er komt en welke status die krijgt, laat staan of die tekst de stemming in het Britse Lagerhuis zal doen omslaan. “We kunnen de Britten naar de put brengen, maar we kunnen ze niet dwingen te drinken”, klinkt het in Brussel. “We zullen goede juristen in de zaal nodig hebben. Er is een heel scala van juridische vormen voor verduidelijkingen of geruststellingen.”
Volle agenda
De laatste Europese top van het jaar kent een overvolle agenda. Want tijdens de brexit draait de EU gewoon door, althans, de pogingen zijn er.
De top begint met een discussie over de meerjarenbegroting voor 2021-2027. De Europese Commissie en het Europees Parlement willen een akkoord vóór de verkiezingen van eind mei, maar die hoop helpen de 27 regeringsleiders woensdag om zeep. Zij streven naar overeenstemming ‘komende herfst’ -- en zelfs dat lijkt optimistisch.
Vrijdag is er een aparte top over hervormingen van de eurozone. Ook niet-eurolanden mogen aanschuiven. Vorige week bereikten de ministers van financiën een moeizaam compromis. Meest omstreden onderdeel is de door Frankrijk bepleite, aparte begroting voor de eurozone. Nederland is daar fel tegen. Als compromis wordt de komende maanden onderzoek gedaan naar een ‘budgettair instrument’ voor ‘convergentie en verbetering van de concurrentiepositie’ van eurolanden. Dat mag van Den Haag vooral geen extra potje worden: alles moet binnen de gewone EU-meerjarenbegroting blijven.
Lees ook:
May belooft met ‘alles dat zij in zich heeft’ te vechten voor haar positie
De Britse premier Theresa May heeft woensdagochtend verzekerd dat zij met ‘alles dat zij in zich heeft’ zal strijden om aan te blijven.
May brengt brexit terug naar Brussel
Een aanpassing van het akkoord mag het niet heten, maar de Britse premier wil wel toezeggingen van Europa.