Direct naar artikelinhoud
NieuwsSpitsstrook

Minder rode kruizen bij drukte op de weg: minister offert spitsstrook in strijd tegen files

Het is een ergernis van veel automobilisten: rode kruizen boven spitsstroken, terwijl het druk is. Verkeersminister Cora van Nieuwenhuizen schiet de gekwelde automobilist nu te hulp en bindt de strijd aan met het filemonster. Daartoe offert ze een deel van de spitsstroken, die lonkende strook zwart asfalt die buiten de piektijden vaak nutteloos leeg ligt te zijn.

Spitsstrook A13 dicht tussen Rotterdam en Delft.Beeld ANP

De nood is hoog, vindt de minister. En het wordt erger. Tot 2023 zullen de opstoppingen met 35 procent groeien ten opzichte van vorig jaar, aldus cijfers van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid. Dinsdagavond stuurde Van Nieuwenhuizen de Tweede Kamer een brief met een set kortetermijnmaatregelen. Snelle resultaten wil ze boeken door eenderde van de bestaande stroken om te bouwen naar volwaardige rijbanen. Niet alle stroken kunnen omgebouwd: te kostbaar. De delen die spitsstrook blijven, gaan vaker open.

Niet iedereen is enthousiast. ‘Een kortetermijnoplossing voor een langetermijnvraagstuk’, zegt Tim Busscher, universitair docent Infrastructuurplanning aan de Rijksuniversiteit Groningen. Maar veel andere mogelijkheden heeft de minister niet. ‘Bijna alle financiële middelen liggen al tot 2030 vast.’ Begrijpelijk dat ze kiest voor deze relatief goedkope maatregel met snel resultaat.

Probleem is dat het effect tijdelijk is. ‘Een spitsstrook is asfalt dat je ‘aan’ kunt zetten om tijdelijke pieken op te vangen’, stelt Busscher. ‘Maak je deze capaciteit permanent, dan leidt dat op termijn juist tot extra drukte.’ Asfalt heeft een aanzuigende werking, blijkt uit bijna elk onderzoek naar extra wegen.

Verkeersveiligheid

‘Ik vind het geen gekke maatregel’, zegt Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid aan de TU Delft. ‘Je benut het asfalt dat er al ligt beter. Maar het file-oplossend vermogen op de lange termijn is inderdaad minder groot.’

Een andere zorg is de verkeersveiligheid. Maar die hoeft niet te lijden onder de plannen, zegt Van Wee. Dit blijkt ook uit een onderzoek door het wetenschappelijk instituut SWOV en Grontmij uit 2015. Behalve als het niet druk is: dan neemt de kans op ongevallen juist significant toe. Reden waarom in de daluren boven spitsstroken vaak een rood kruis flonkert boven de linkerbaan. Ergerniswekkend, maar Van Nieuwenhuizen wil hier niet aan tornen, omdat verkeersveiligheid een andere prioriteit is.

Dus zal de spitsstrook niet volledig verdwijnen. Maar de openingstijden worden wel ‘fijnmaziger’ geregeld. Dat gebeurt met ‘slimme’ camera’s. Nu doen medewerkers vanuit meldkamers van Rijkswaterstaat dit. ‘Een arbeidsintensief proces, omdat de hele strook gecontroleerd moet worden voor ze open kan’, aldus een woordvoerder van het ministerie van Verkeer. Langs de A2 in Zuid-Nederland is een proef gehouden met zulke slimme camera’s, de resultaten worden nu bestudeerd.

Zijn die positief, dan gaan stroken vaker open. Al haalt het op lange termijn dus weinig uit, zegt Busscher. Wat wel helpt? ‘Mensen reageren het sterkst op financiële prikkels.’ Rekeningrijden dus. Maar daar wil de minister niet aan. Dus krijgt het filemonster slechts een prikje toegediend.