71 transgenders belichaamd door één danser
Er zit grote schoonheid in het transgender lichaam, vindt transman en danser Daniel Mariblanca. In zijn solo ‘71BODIES 1DANCE’ brengt hij de verhalen van 71 transgenders tot leven via zijn eigen lijf.
Als de theaterspot licht schijnt op de Spaanse danser Daniel Mariblanca, wordt zijn torso bij elke beweging in een schitterend clair-obscur uitgelicht. Spieren lopen als kabels over zijn rug en armen, tot aan zijn hals en kaalgeschoren hoofd. Het mannelijke en het vrouwelijke is verenigd in één prachtig danserslichaam.
Het stereotiepe beeld dat je als transgender je lichaam verafschuwt is op mij nooit van toepassing geweest
Daniel Mariblanca is transgender en leeft zijn leven genderfluïde, zoals hij dat noemt: hij is geen man, hij is geen vrouw, hij is wie hij is. Zijn solo ‘71BODIES 1DANCE’ is komend weekeinde te zien in What You See, een nieuw internationaal festival in Utrecht rond het thema gender en identiteit. Bijzonder is dat zijn voorstelling totstandkwam aan de hand van interviews met 71 transgenders uit heel Europa. Mariblanca deed alle interviews zelf. Filmopnames en foto’s van de geïnterviewden zijn verwerkt in de video-installatie ‘Black Little Boxes’, die ook tijdens het festival wordt vertoond.
Aanvankelijk wilde Mariblanca een solo maken waarbij de verhalen van alle geïnterviewden afzonderlijk aan bod zouden komen, maar dat werkte niet. “Ik wilde recht doen aan hun vaak aangrijpende geschiedenissen, maar ik betrapte mezelf erop dat ik er niet goed los van kwam en ze letterlijk ging kopiëren. Ik ben danser tenslotte, dus ik besloot mijn lichaam te laten spreken; vanuit stilte, met mijn lijf als klankbord. Ik heb alle 71 verhalen, die bestaan uit ervaringen en de daarbij behorende emoties, als het ware belichaamd in beweging. Het lichaam is tenslotte de ‘drager’ van ieders persoonlijke geschiedenis. Ik zie de solo dan ook niet als een choreografie, meer als een uitvoering van energie en transformerende kracht.”
Helende en bevrijdende ervaring
Het werken aan 71BODIES1DANCE ervoer Mariblanca als een helende en bevrijdende ervaring. Hij leerde zichzelf en zijn transgender identiteit ook beter kennen, vertelt hij. In 2016 beleefde hij zijn coming-out – pas op zijn 34ste. Mariblanca, die als vrouw werd geboren: “Ik heb er lang over gedaan om te begrijpen dat ik trans ben. Ik voelde de sterke behoefte om daarover een dansstuk te maken; de reis die ik maak beschouw ik als een enorm avontuur.”
Zijn laat uit de kast komen is simpel te verklaren: Mariblanca had geen voorbeelden om zich heen. “Twintig jaar geleden had bijna niemand van transgenders gehoord, zelfs niet in een stad als Barcelona. Met de transgenders die ik destijds weleens in films zag, liep het altijd slecht af: ze werden in elkaar geslagen, verkracht of pleegden zelfmoord. Het stereotiepe beeld dat je als transgender je lichaam verafschuwt is op mij nooit van toepassing geweest. Ik heb het vrouwenlichaam waarmee ik ben geboren nooit gehaat en ik had nooit zelfmoordgedachten. Daarom heb ik lang gedacht dat ik geen transgender kón zijn.”
Door als danseres op te treden in een transgendercabaret in Barcelona, kwam Mariblanca voor het eerst in aanraking met mensen die zich expliciet als transgender identificeren. Wanneer hij met hen sprak, viel het hem op dat iedereen een eigen, zeer persoonlijk traject had gevolgd. Geen één ervaring was dezelfde. “In al die diversiteit kon ik voor mezelf de woorden vinden om de verwarrende puzzelstukjes met elkaar te verbinden.”
In 71BODIES 1DANCE staan de getallen zeven en één voor de gemeenschap en het individu. Mariblanca: “Het is voor de omgeving niet makkelijk wanneer hun geliefde zich als transgender gaat identificeren. Voor mijn vrouw was ik door mijn coming-out opeens niet meer de vrouw met wie ze dacht oud te worden. Inmiddels spelen issues als homo- of heteroseksualiteit geen rol meer in ons leven. Maar dat heeft wel tijd nodig gehad.”
De transgender mensen die Mariblanca voor 71BODIES 1DANCE sprak, deelden de intiemste dingen. Hoe ze zijn uitgesloten en ze te maken kregen met geweld. Maar ook hoe ze krachtig werden en zich ten slotte wisten te bevrijden. “De allereerste persoon die ik interviewde ‘zeiden’ dat ze ‘hun’ leven wilden beëindigen. Ik zeg ‘zeiden’ en ‘hun’ omdat diegene zich niet als man of vrouw wilde en kon identificeren. Het gaat nu gelukkig goed met hen.”
Universele boodschap
Het bleek dat Mariblanca’s vragen vaak een helende uitwerking op de geïnterviewden hadden. “Dat ontroert mij nog steeds enorm: de verhalen zijn pijnlijk, maar er zit altijd schoonheid in. Een transvrouw vertelde hoe ze uit de kast kwam bij haar moeder, met wie ze tot dan toe een slechte band had gehad. Tot haar verbazing reageerde haar moeder opgelucht en liefdevol: eindelijk was het obstakel dat altijd tussen hen in had gestaan uit de weg geruimd. “Ik heb gezien dat levens nooit happy óf unhappy zijn, ze bestaan uit een mengeling van complexiteiten. Dat is een universele boodschap en voor iedereen relevant.”
Na het spreken met zoveel mensen weet Mariblanca dat transgenders niet zozeer worstelen met hun transgender-zijn, als wel met het feit dat de omgeving niet weet wat dat precies inhoudt. “Je transgenderidentiteit wordt problematisch als je moeder het niet begrijpt of je partner er geen begrip voor op kan brengen en je verlaat. Ik heb het gevoel dat mensen niet haten, maar simpelweg niet weten.”
In 71BODIES 1DANCE danst Mariblanca in de volle glorie van zijn eigen lijf. “Ik vind een transgender lichaam van grote schoonheid, juist omdat je door ernaar te kijken wordt gedwongen conventies te herzien. We worden in deze wereld steeds weer blootgesteld aan de standaard van wat mooi is en wat niet. Wat normaal is en wat niet. Ik ben alleen met m’n eigen lijf op toneel, toch zie ik dat niet als statement. Het is gewoon de directste manier van communiceren, dit is mijn meest natuurlijke staat van zijn.”
Transgender in de dans
Mariblanca danste tot voor kort bij dansgezelschappen in Spanje, Duitsland en Nederland, onder meer bij de choreografen Jelena Kostic in Tilburg en Giulio d’Anna in Rotterdam. Nu is hij verbonden aan het nationale dansgezelschap van Noorwegen Carte Blanche. Daar speelt het geen rol of je man of vrouw bent. Dat is bij de meeste andere gezelschappen wel anders. Mariblanca: “Voor dansaudities zijn gezelschappen wereldwijd in 99 procent van de gevallen op zoek naar een vrouw óf een man. Je kwalificaties, opleiding en ervaring zijn secundair. Ik wilde mijn carrière niet in de waagschaal stellen en kansen mislopen. Carte Blanche bood de veiligheid om als transgender naar buiten te treden.”
Festival
What You See Festival is van 23 t/m 25/11 op diverse locaties in Utrecht. www.whatyouseefestival.nl. '71BODIES 1DANCE' is op 24/11 te zien in Theater Kikker.
Lees ook:
‘Girl’: ontroerend verhaal over een jongenslichaam op spitzen
In ‘Girl’ zoomt de Belgische regisseur Lukas Dhont in op het leven van de 15-jarige Lara, een meisje in een jongenslichaam.
Lees ook:
‘Girl’ is een mislukt portret van een transgender
De film ‘Girl’, hoe goed bedoeld ook, levert transgenders slechts misplaatst medelijden op, vreest Sophie Schers, beleidsmedewerker Transgender Netwerk Nederland.