Topman Ghosn is tijdelijk vervangen bij Renault

Bij een van zijn laatste optredens als bestuursvoorzitter van Nissan werd Carlos Ghosn in 2017 aangesproken door een student. Ze noemde hem op een start-up-event in Tokio „een god”, meldden lokale Japanse media. Dat was niet alleen omdat hij Nissan eind jaren negentig voor ondergang had weten te behoeden. Maar ook omdat alleen iemand met kwaliteiten van een opperwezen in staat zou zijn de meer dan 450.000 werknemers van de Japans-Franse auto-alliantie tussen Renault, Nissan en Mitsubishi te overzien, zei ze.

„Ik denk niet dat er iemand anders op aarde is zoals Ghosn die Renault, Nissan en Mitsubishi draaiende kan houden”, zei ook bestuursvoorzitter Osamu Masuko van Mitsubishi dinsdag. Ghosn, niet alleen topman van de auto-alliantie maar ook Renault-bestuursvoorzitter, werd maandag in Japan gearresteerd op verdenking van grootschalige belastingontduiking en misbruik van bedrijfsgeld voor privédoeleinden. Nadat Nissan en Mitsubishi al hadden aangekondigd van hem af te willen, liet dinsdag de Franse regering hem vallen.

De Franse staat is voor 15 procent aandeelhouder van Renault en bezit 22 procent van de stemmen. Dinsdagavond verving de raad van commissarissen van Renault, met daarin vertegenwoordigers van de staat, Ghosn voorlopig door zijn rechterhand, operationeel directeur Thierry Bolloré. De Renault-top blijft vooralsnog achter Ghosn staan. Het vinden van een opvolger aan de top van de alliantie wordt nog moeilijker.

Verhoudingen zijn uit evenwicht

De Franse regering waakt ervoor dat de alliantie overeind blijft, zei de Franse minister van Financiën Le Maire. Met zijn Japanse ambtgenoot liet hij dinsdag een verklaring uitgaan om „sterke steun” van beide landen voor de alliantie te onderstrepen.

Maar de zorgen daarover zijn in Frankrijk groot. Renault mag in 1999 Nissan gered hebben, inmiddels legt Nissan aanzienlijk meer gewicht in de schaal. Nissan haalde in 2017 een omzet van bijna 100 miljard euro, Renault kwam op ruim 58 miljard. Nissan verkocht 5,8 miljoen auto’s, Renault 3,7 miljoen. Dat laatste was overigens wel een record. Met Ghosn aan het roer werd de alliantie, samen met het in 2016 toegevoegde Mitsubishi, in 2017 met 10,6 miljoen verkochte auto’s voor het eerst groter dan Volkswagen of Toyota.

Maar de verhoudingen zijn „uit evenwicht”, zegt analist Flavien Neuvy van L’Observatoire Cetelem. Renault bezit ruim 43 procent van de aandelen van Nissan, Nissan heeft slechts 15 procent van Renault – en zonder stemrecht. Beide bedrijven zijn weer voor de helft eigenaar van de in Nederland om belastingredenen gevestigde holding, Renault-Nissan BV, en Nissan is voor 34 procent eigenaar van Mitsubishi.

Nissan heeft eerder al aangegeven de stem van de Franse juniorpartner te groot te vinden. Volgens de Franse investeerder AlphaValue zou Nissan voor slechts 4 miljard euro Renault volledig kunnen overnemen.

„Ik begrijp de zorgen”, zegt Neuvy Maar hij denkt niet dat de alliantie zomaar uiteenvalt. Daarvoor zijn de belangen te groot: er wordt gezamenlijk ingekocht en modellen van Nissan en Renault worden op dezelfde platforms gemaakt. „Niet alleen Renault, ook Nissan heeft belang bij de samenwerking. Het is een van de weinige geslaagde allianties in de autowereld.”

Beleggers zijn minder optimistisch. Renault verloor maandag in Parijs 8 procent en het aandeel herstelde zich een dag later niet. Nissan verloor dinsdag bijna 6 procent. Bij Renault bestaat bij sommige mensen het vermoeden dat de val van Ghosn, na een „klokkenluider” en een intern onderzoek, door de Nissan-top georkestreerd is. Tot vorig jaar had Ghosn bij Nissan de dagelijkse leiding. Het is opvallend hoe hard zijn opvolgers nu over hem oordelen. Volgens de Financial Times zou hij tegen de zin van het Nissan-management op volledige fusie met Renault hebben aangestuurd.

„Er is in bestuurlijke zin te veel macht gegeven aan één persoon”, zei Nissan-topman Hiroto Saikawa maandag. Hij noemde dat „de donkere kant” van Ghosn. Volgens de Japanse publieke omroep zou Nissan „zonder geldige zakelijke reden” dure huizen voor Ghosn betalen in Rio de Janeiro, Beiroet, Parijs en Amsterdam. Ook zijn huwelijksfeest, in 2016 in het kasteel van Versailles met als verkleedthema ‘Marie Antoinette’, zou volgens Saikawa door het bedrijf zijn betaald. Ghosn verdiende dat jaar ruim 15 miljoen euro.

„Het is waar dat hij bijzonder veel macht had”, zegt Neuvy. „Dat lijkt vreemd, maar het is door de jaren heen zo gelopen.” Ghosn werd in 1999 door Renault naar Japan gestuurd om Nissan te herstructureren. Hij werd er in 2001 de baas en kreeg in 2005 ook de leiding over Renault. „Hij was de hoeksteen van de alliantie. Hij had grote legitimiteit in Japan en hij kende Renault goed. Het wordt moeilijk iemand te vinden die al die ballen tegelijk omhoog kan houden.”