Intrigerend, zo'n middeleeuwse dame met een opgezwollen wang
Elke week beschrijft Trouw een kunstwerk of museum dat u niet mag missen. Deze keer het gezicht van Itta in Continium.
Even voorstellen: dit is Itta, niet haar echte naam maar bedacht door archeoloog Wim Dijkman. Hij liet zich inspireren door de plek waar ze in de jaren negentig werd opgegraven. Haar resten lagen in een Merovingisch grafveld uit de 7de eeuw tussen Itteren en Borgharen, vlak boven Maastricht. Daar werden nog twintig skeletten aangetroffen, waaronder dat van een man die een gesp droeg met daarin zijn naam gegraveerd in een oost-Europees runenschrift. Bobo heette hij, toevallig de eerste letters van Borgharen. Dan noemen we haar Itta, naar Itteren, stelde Dijkman voor.
Dit jaar is ook haar gezicht gereconstrueerd. Toen ze overleed was ze waarschijnlijk tussen de veertig en vijftig jaar, best wel oud voor die tijd. Mensen werden toen gemiddeld rond de dertig. Ze was redelijk gezond en had al haar tanden nog. Wel zat er een gat in het bot van haar rechter jukbeen, mogelijk als gevolg van een verwaarloosde middenoorontsteking.
Spee boetseerde een donker en een wat lichter gebronsde versie van Itta’s gezicht
Itta was rijk, afgaand op de luxe voorwerpen in haar graf, waaronder een kostbare speld, een riem en beurs afgezet met ivoor. In haar mond had ze een muntstuk: een Charonspenning om haar overtocht naar het hiernamaals te betalen.
Puzzelen
Het is altijd weer intrigerend om te zien hoe mensen die al eeuwen dood zijn en van wie alleen wat botten en tanden zijn overgebleven, een gezicht hebben gekregen. Een team onder leiding van Jacques Spee, hoofddocent anatomie aan de Academie Beeldende Kunsten in Maastricht, werkte er maanden aan.
Hoe betrouwbaar is zo’n reconstructie op basis van een zak met veertig tot vijftig schedelfragmenten? Ergens tussen de 80 en 90 procent, zegt hij. Als eerste zijn alle stukjes bot ingescand om die in de computer bij elkaar te puzzelen tot een schedel. Op basis van de digitale constructie wordt een 3D-model van de schedel gemaakt, waar spieren, vet en huid op worden aangebracht. Er zitten 34 vaste punten in een gezicht met een wisselende dikte. De meest aannemelijke dikte wordt berekend basis van leeftijd, DNA en andere bekende gegevens. De kleur van haar en ogen blijft vaak een beetje gokken.
Spee boetseerde een donker en een wat lichter gebronsde versie van Itta’s gezicht. Het heeft een opvallende zwelling op haar rechter wang als gevolg van het abces in haar jukbeen. Daar zou haar familie haar waarschijnlijk aan herkennen, zegt Spee.
Itta: van skelet tot portret, t/m 10 maart in Continium in Kerkrade.
In Wat moeten we zien in... beschrijft Trouw elke week een kunstwerk of museum dat u niet mag missen. Eerdere afleveringen leest u hier.