Direct naar artikelinhoud

Homostel met babywens kan nu ook in Nederland terecht

Homostel met babywens kan nu ook in Nederland terecht
Beeld Thinkstock

Voor homoseksuele wensouders met een draagmoeder openen volgend jaar twee Nederlandse klinieken hun deuren.

Homoseksuele wensouders die met een draagmoeder een kindje willen krijgen, kunnen vanaf volgend jaar terecht in twee Nederlandse klinieken. Tot nu toe was dat onmogelijk en zochten sommige stellen hun heil in het buitenland. In 2019 kunnen zij ook in eigen land terecht, blijkt uit onderzoek van televisieprogramma ‘De Monitor’, dat hier vanavond een uitzending aan wijdt.

De twee klinieken hebben elk hun eigen voorwaarden. In MC Kinderwens in Leiderdorp kunnen homostellen alleen terecht voor een behandeling als de draagmoeder ook de eiceldonor is. In Elsendorp, bij de kliniek Nij Geertgen, mogen de draagmoeder en de eiceldonor verschillende personen zijn. 

De eiceldonor mag iedereen zijn, als de eicel maar vrijwillig wordt geschonken. Uit het zaad van één van de homoseksuele wensouders en de gedoneerde eicel ontstaat een embryo, dat via ivf in de buik van de draagmoeder wordt geplant. Na de geboorte wordt het baby’tje geadopteerd door het homostel. 

Gelijkheidsprincipe

Vanuit het gelijkheidsprincipe wil de kliniek Nij Geertgen in Elsendorp het ivf-draagmoederschap voor iedereen toegankelijk maken, zegt gynaecoloog Marieke Schoonenberg, voor heterostellen én homostellen. Zij draagt daar straks de medische verantwoordelijkheid voor. 

Heteroseksuele wensouders konden al langer in Nederland terecht, zij het tot dusver slechts in één ziekenhuis: het Amsterdam UMC was tot nog toe het enige in Nederland dat ivf-draagmoederschap onder strikte voorwaarden aanbiedt. Voor heterostellen betekent deze ontwikkeling dus ook meer mogelijkheden. 

Schoonenberg vindt het spannend, deze stap, zegt ze. “Het is een politiek gevoelig thema, mensen hebben er een mening over: moet dat allemaal maar kunnen voor homoseksuele wensouders?” De kliniek nam twee jaar de tijd om de behandeling voor te bereiden. “Je kunt hier niet lichtzinnig mee omgaan.”

Adopteren

De draagmoeder die bevalt, is automatisch de wettelijke moeder. Als zij getrouwd is, wordt haar man automatisch de vader. Een homostel moet de baby dus adopteren. “Dat moet je voorbereiden”, zegt Schoonenberg. “De wensouders moeten voldoen aan de eisen voor adoptie. Ook de eiceldonor en de draagmoeder moeten voldoen aan bepaalde criteria.” De draagmoeder mag wettelijk alsnog besluiten dat zij het kind wil houden, ook als zij niet de biologische moeder is. 

In Nederland mag je als homo- of heterostel wel laten weten dat je een kinderwens hebt, maar niet op de man af vragen of iemand draagmoeder wil zijn. Ook mogen vrouwen zichzelf niet openlijk aanbieden als draagmoeder. Die regelgeving bestaat om uitbuiting te voorkomen. 

René Hoksbergen, emeritus hoogleraar adoptie, heeft ethische bezwaren tegen de stap die de twee klinieken nemen. “Je kunt ervan uitgaan dat een kind gaat worstelen met de wijze waarop het gemaakt is en daarmee problemen krijgt. Het is een product van een consumptiebehoefte aan kinderen. Dit heeft niets met het belang van het kind te maken.”

Identiteit

Volgens gynaecoloog Schoonenberg is de ivf-behandeling een voorbeeld van gelijke behandeling. “Het draagmoederonderzoek staat nog in de kinderschoenen”, geeft zij wel toe. Maar volgens haar zijn er tot nu toe geen negatieve effecten gezien. 

Hoksbergen voorziet juist wel problemen met de identiteit van draagmoederkinderen, los van door wie zij worden geadopteerd. “Dit geldt voor alle stellen. Het onderzoek naar de effecten wordt vaak gedaan door belanghebbenden en bij jonge kinderen. Daar moet je dus niet op afgaan”, zegt hij. 

Hij vindt dat de Nederlandse regering dit zo min mogelijk moet faciliteren. Met het argument dat homoseksuele wensouders anders naar het buitenland gaan, waar uitbuiting van draagmoeders voorkomt, heeft hij weinig op. “Het is van belang dat hier Europese afspraken over worden gemaakt. Nu houdt niemand je tegen als je naar het buitenland gaat. Hier zijn de rechten van de mens, om in principe bij de eigen ouders op te groeien, in het geding.” 

Uit het onderzoek van ‘De Monitor’ blijkt dat nog twee klinieken het ivf-draagmoederschap voor homostellen overwegen: het Isala fertiliteitscentrum in Zwolle en het eerder genoemde Amsterdam UMC.

Lees ook: 

‘Wij willen onze eigen ogen herkennen’

Als homoseksuele wensouder is Frits Broer ontzettend blij dat hij voor ivf-draagmoederschap straks ook in Nederland terecht kan. ‘Het werd tijd.’

De wet zit draagmoeders op de hielen

Zij zien vooral een kans om geld te verdienen, maar wetgeving zit draagmoeders wereldwijd op de hielen. In deze popup-industrie richten wensouders zich nu op Georgië.

Een kinderwens uitstellen: feministische verworvenheid of onnatuurlijke norm? 

Ouder kinderen krijgen is een trend. Maar hoe maakbaar is het moederschap, vraagt Larissa Pans zich af.