Wat blokkeerfriezen en Ratelband verbindt

Emile Ratelband en de blokkeerfriezen: ik zal de enige zijn, maar ik kan geen bericht over beide verschijnselen overslaan. De blokkeerfriezen bepleitten bij de rechter dat ze naar eigen inzicht demonstranten mogen tegenhouden, Ratelband eiste in kort geding een verjongde variant van zichzelf. Ja mensen, alle dromen zijn realiseerbaar. Robbie Rensenbrink eist de wereldcup op: ik heb in 1978 de paal nooit geraakt – die bal zat. Douwe Bob wint toch het songfestival 2016. Henk Krol in kort geding: ik eis alle 24 zetels uit de peiling van voorjaar 2013.

Allemaal absurditeit natuurlijk, evengoed sluimert er een ongemakkelijk feit doorheen: de hang naar het eigen gelijk is zo groot geworden dat mensen er desnoods hun idealen voor verbuigen. Ook, eigenlijk vooral, in de nieuwe politiek.

Zo klagen nieuwe populistische partijen graag over kiezers die geen inspraak krijgen van „de politieke elites”. Vervolgens hebben die partijen succes, en dan komt het: dan blijkt inspraak voor de eigen leden een minder idee.

Ook Forum voor Democratie was aanvankelijk enthousiast over ledeninspraak, maar lang duurde dit niet. Dus toen dit weekeinde de kandidaten voor senaat en Europarlement bekend werden, zag Chris Aalberts van The Post Online vooral bestuursleden op „mooie functies”. De strijders tegen het partijkartel, suggereert hij, vormen nu zelf een kartel.

Eerder zag je bij de PVV hetzelfde: ook daar klachten over „oude politiek”, ook daar inteelt bij de eigen kandidaatstelling. Bij 50Plus heb je een andere variant: daar is het zelfvertrouwen bij leden zó groot dat de vlam eindeloos in de pan slaat. Denk, een andere tegenhanger van oude politiek, vindt het idee van partijdemocratie nogal overschat. Toen Trouw er naar vroeg, zei voorzitter Öztürk: „Partijdemocratie is een beetje een journalistending.”

Zo is in de hele nieuwe politiek het democratiebesef nogal beperkt, dus het leek me geen toeval dat de blokkeerfriezen na hun veroordeling vooral uit die kringen steun ontvingen. Krol (50Plus) verspreidde de site van de doneeractie voor hun hoger beroep. En toen Bosma (PVV) zondag in een peiling zag dat 48 procent straf voor blokkeerfriezen afwijst, twitterde hij: „Nu snel VRIJSPRAAK”. Als de helft mijn mening steunt, telt de andere helft niet mee, aldus de ondervoorzitter van de Tweede Kamer.

Je vergeet die dingen, maar ooit was Emile Ratelband kandidaat-lijsttrekker van de moeder aller moderne populisten, de partij Leefbaar Nederland (waar ook Fortuyn ooit begon), en achteraf was dat helemaal niet zo’n vreemd idee: fantasie heeft het in die kringen eigenlijk altijd beter gedaan dan democratie. Tsjakka.

Tom-Jan Meeus (t.meeus@nrc.nl; @tomjanmeeus) schrijft op deze plek een wisselcolumn met Lotfi El Hamidi.