Ongelofelijk, ontluisterend, afschuwelijk en geweldig: allemaal van toepassing op de 2Doc Schone Schijn

Omdat Serge Janssen Daalen nou eenmaal ­ondernemer is, rijdt hij in een mooie auto en draagt hij een goed pak. Ooit was hij succesvol en verdiende hij veel geld. Nu vraagt hij de hele tijd ­anderen om hem succes te wensen. Zijn vrouw Merel, maar ook de taxichauffeur. Wens me succes. Het is geen betekenisloze gespreksafsluiter, maar een echte vraag. Succes is wat hij het hardste nodig heeft. En wat hij maar niet krijgt.

De 2Doc Schone Schijn (KRO-NCRV, maandagavond op NPO2) volgt Serge. De film van Fleur Amesz is van het soort waarop uiteenlopende adjectieven van ­toepassing zijn. Ongelofelijk, is er zo een. ­Ontluisterend. Afschuwelijk. En: geweldig. ­Hoofdfiguur Serge is al failliet als de film begint.

Wat er precies is gebeurd, blijft vaag, maar de korte ­samenvatting is: er is niets meer. Geen cent. Niet voor de fles goedkoopste witte wijn (die Merel dan maar bij de kassa achterlaat), niet voor een zooltje voor de schoen van zijn dochter en niet voor de tandarts. ­Wanneer hij daar, ondanks een schuld, toch opdaagt voor een pijnlijke behandeling, weigert Serge een verdoving. Scheelt toch weer 30 euro.

Deurwaarders lopen de deur plat, Serge belt uren met de curator (‘Heeft u een schuld? Kies dan een 1’) en executieverkoop is aanstaande. De schuld bedraagt ‘meer dan een miljoen’.

Ondertussen onderneemt Serge vrolijk verder, met een nieuw, meesterlijk plan als iemand bij wie het startkapitaal uit de kraan komt stromen. Fieldbox, heet het. Iets met het ‘digitaliseren van werkprocessen’.

Wanneer wordt enthousiasme roekeloosheid? Terwijl Serge op weg is naar weer een pitch voor potentiële investeerders, slaat de bewondering voor zoveel energie om. Eerst in woede, daarna in mededogen. Dit is geen man die stug tegen de wind in blijft fietsen, dit is iemand die in een orkaan naar buiten gaat en ervan uitgaat dat hij geen dakpan op zijn hoofd krijgt omdat hij bij de vorige orkaan al een tak op zijn hoofd heeft gekregen. En zo sukkelt hij van de ene vernedering in de andere: van 15 euro van zijn dochtertje lenen om spullen te kopen voor de bedrijfskerstborrel, tot die keer dat hij drie uur te laat op een werkafspraak verschijnt omdat hij met een lege tank langs de weg staat.

Er is een touw waarmee Serge uit het financiële drijfzand zou kunnen klimmen. Dat touw heet ‘schuldsanering’, maar daarvoor moet je in loondienst zijn. En ja: Serge is nou eenmaal ondernemer.

Voor wie het niet gezien heeft: kijk Schone Schijn terug. Niet omdat het zo’n trefzekere schets is van chronische ondernemersovermoed, niet vanwege alle ellende of de geruststellende gedachte dat jij het nóóit zo ver zou laten komen, maar vooral omdat het een portret is van iemands (nogal omvangrijke) blinde vlek, iemands vaste geloof in iets waar niemand anders nog een cent voor geeft. Volgens mij hebben we allemaal zo’n vlek, die we pas zien als een ander hem ons toont.