Ook bij de graafactie van vandaag is geen spoor van de vermiste Willeke Dost gevonden

Maandagochtend in Koekange, novembergrijze druilregens. Tientallen journalisten en fotografen staan achter politielinten. Ze kijken naar een graafmachine, zo’n honderd meter verderop. Een witte politietent, een auto van het Nederlands Forensisch Instituut. Oranjewitte stokken markeren de zoekplaats.

Ook achter het lint staan amateurspeurders Jan Huzen en Ab Bruintjes. Huzen met hoed en dikke zilveren schakelketting. Bruintjes draagt een pet en een jas met ‘US Army’ erop. Via een tante van het meisje raakten ze zo’n twee jaar geleden bij het onderzoek betrokken.

Huzen is er ‘99,9 procent’, Bruintjes ‘90 procent’ zeker van: hier ligt Willeke. “Maar dat er iets gevonden wordt is honderd procent zeker”,  zegt Bruintjes. Want, zegt hij, lijkhonden sloegen aan, radarbeelden lieten grondverstoringen zien. Ook hebben getuigen verdachte dingen gezien. Volgens de mannen hebben ze dit in januari bij de politie gemeld, maar zag die geen aanleiding tot onderzoek. Bruintjes en Huzen begonnen een petitie en stelden de politie een ultimatum: als jullie niets doen, doen we het zelf.

Aarde, gras, blad

Afgelopen vrijdag zouden ze gaan graven, maar de politie ging overstag, en dus komt deze maandag iets voor half tien de graafmachine piepend tot leven. De arm swingt omhoog, zwenkt dan 180 graden. Rek- en strekoefeningen voor een macaber ballet. Een kwartier later zakt de grijper, aait de grond, neemt een hap, draait om de machine heen en spuugt de eerste hap grond uit op het weiland. Aarde, gras, blad. De eerste kluiten zijn donkerbruin, naarmate de dag vordert, braakt de graver steeds lichtere aarde uit.

Het land hoort bij de boerderij waar weesmeisje Willeke bij haar pleegouders woonde toen ze verdween, vijftien jaar oud. Zij vonden haar woensdagochtend 15 januari 1992 niet in haar slaapkamer. Af en toe leefde de aandacht voor de vermissing op, zoals in 2010, toen Willekes pleegmoeder en -broer werden aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij haar verdwijning. Toen werden ook boerderij en terrein uitgekamd, maar tevergeefs. De beschuldigingen hielden geen stand. En vorig jaar werd nog gezocht in een vennetje.

Politiehesjes lopen heen en weer, er wordt gepraat, gewezen, een man in een oranje hesje pakt een schop en daalt af, een tweede komt erbij. Zou het ...? In twee stukken grond wordt gezocht, in twee stukken grond wordt niets gevonden. Tegen drie uur zit het erop.

Dieper graven

Als Hugo van Klaveren, hoofd van de regionale recherche, de journalisten te woord staat, breekt Huzen in. Hij wappert met een tekening waarop ‘objecten’ te zien zouden zijn die hier moeten liggen. “Het object ligt op 1 meter 95, ik zie dat gegraven is tot 60 centimeter.” Hij wijst naar de kuil: “Ik zie dáár een donkere plek. Dat is mijn conclusie. Oké? Heeft u daar een reactie op of niet?”

Die heeft Van Klaveren. “De archeoloog heeft laten afgraven tot de vaste grond, en als daar geen verstoringen in te zien zijn, kan het niet zo zijn dat daaronder is gegraven.” De archeoloog vertelde ook dat veranderingen in het grondwaterpeil of de gronddichtheid kunnen worden aangezien voor verstoringen. En de honden dan, die aansloegen? Tsja, als er geen grondverstoring is, is er niet gegraven.

De amateurspeurders zijn teleurgesteld. Bruintjes: “Ik had echt het idee: we hébben haar. Maar ik blijf de zaak minutieus onderzoeken. Ik heb nog een aantal mogelijke locaties. Daar zeg ik niets over.”

De politie zag eerder af van een graafactie, maar zwichtte nu toch vanwege onrust in het dorp. Is dit niet vragen om navolging? “Dat risico loop je altijd, maar wij maken toch altijd onze afweging”, zegt Van Klaveren. “In januari deden we dat, nu ook. En we hebben nu gemeend wél te moeten graven. Als we niet vandaag zouden graven, zou het verhaal blijven rondzingen dat ze hier ligt.”