EU-Hof gelast Polen te stoppen met vervroegde pensionering rechters
Polen moet de gedwongen pensionering van rechters van het Hooggerechtshof onmiddellijk stoppen. Dat heeft het Europees Hof van Justitie bepaald na een klacht van de Europese Commissie, die meent dat de rechts-nationalistische regering in Warschau met deze maatregel de rechtsstaat bedreigt.
Het geschil draait om een in april van kracht geworden Poolse wet, die de pensioenleeftijd van leden van het Hooggerechtshof verlaagt van 70 naar 65 jaar. Dat betekent dat 27 van de 72 zittende rechters hierdoor in aanmerking komen voor vervanging. Volgens de Commissie vormt dit een inbreuk op de EU-verdragen. Die garanderen de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en gaan uit van het principe dat rechters niet uit hun ambt kunnen worden gezet.
Eind vorige maand stapte de Commissie naar het Europees Hof van Justitie in Luxemburg met het verzoek de Poolse regering tot de orde te roepen. Aangezien zo’n inbreukprocedure veel tijd vergt, vroeg zij het Hof Polen te gelasten de uitvoering van de omstreden wet op te schorten zolang de definitieve uitspraak er nog niet is. Aan dat verzoek heeft het Hof vrijdag gehoor gegeven, al wees het erop dat dit nog niets zegt over zijn uiteindelijke oordeel.
Het nu getroffen besluit geldt met terugwerkende kracht. Niet alleen moet de gedwongen pensionering onmiddellijk worden stopgezet , ook moeten reeds ontslagen rechters hun functie terugkrijgen. Onder hen is opperrechter Malgorzata Gersdorf.
Overwinning voor EU-commissaris Timmermans
Dit alles is een overwinning voor Europees Commissaris Frans Timmermans. Sinds begin 2016 steggelt hij met de conservatieve Poolse regering over de rechtsstaat in Polen. Onzeker is wat Warschau gaat doen met de beschikking van het Europees Hof. Premier Mateusz Morawiecki zei in Brussel de beschikking van het Hof te hebben ontvangen. Hij wilde nog niet zeggen of Polen zich eraan zal houden. Eerst zal de tekst worden bestudeerd.
De Poolse regering rechtvaardigt haar juridische hervormingen met het argument dat de rechterlijke macht nog vol zit met functionarissen uit de communistische tijd. De Poolse oppositie beticht de regering van autocratische neigingen en meent dat zij er slechts op uit is rechters onderschikt te maken aan de politieke macht.
Tot dusver heeft de regering van de rechts-nationalistische partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) zich weinig buigzaam getoond. Timmermans heeft van alles geprobeerd, variërend van dialoog tot dreigementen. Maar Warschau weigert te zwichten. Hij is nu sterk afhankelijk van wat de lidstaten en het Europees Hof van Justitie gaan doen.
Zo bouw je een ‘Frankenstaat’ in 7 stappen
Dit is hoe leiders alleenheersers worden. In zeven subtiele stappen helpen ze de democratische rechtsstaat om zeep – kijk bijvoorbeeld naar Polen en Hongarije. Los van elkaar lijken die acties niet eens zo heel gevaarlijk, maar als je ze koppelt, ontstaat een monster.