Waarom geven we doping niet vrij?

Het mondiale antidopingagentschap Wada besloot vorige week om de schorsing van het Russische antidopingbureau Rusada op te heffen. Daarmee is de terugkeer van Russische atleten op internationale toernooien ingezet. Het nieuws leidde tot veel kritiek aan het adres van het Wada. De voorzitter van de atletencommissie van het Wada, de Canadese ex-langlaufster Beckie Scott, noemt de beslissing een 'klap in het gezicht van de schone sport'. 

De hevige protesten en de voortdurende strijd om sport dopingvrij te maken roepen andermaal een delicate stelling op: moet doping niet gewoon vrijgegeven worden? Een onzalig idee, vindt oud-zwemster Conny van Bentum, die teamarts is bij de Nederlandse hockeybond. "De gezondheid van de atleten staat voorop", stelt zij. Maar, vraagt hoogleraar sport en recht Marjan Olfers zich af: "Als we dat gezondheidsaspect zo belangrijk vinden, waarom kunnen breedtesporters dan onbeperkt hun gang gaan in de sportschool?",

Medische bezwaren

Olfers: "Er zijn twee belangrijke redenen waarom doping bestreden wordt: enerzijds vanwege de gezondheid van de atleten en anderzijds vanwege het eerlijkheidsargument. Met dat laatste argument heb ik niets. Alles is oneerlijk aan sport. Kinderen van rijke ouders hebben meer kans om te sporten en niet iedereen kan zich een hoogtestage veroorloven. De vrijgave van doping vind ik echter onwenselijk. Willen we een gewichtheffer zien waarbij het bloed uit zijn oren spuit tijdens het tillen? Dat lijkt me niet."

Van Bentum: "Ook ik heb medische bezwaren bij het vrijgeven van doping in de sport. Het kan nare gevolgen hebben. In de voormalig DDR, waar vrouwelijke atleten het mannelijke hormoon anabole steroïden toegediend kregen, is uit onderzoek gebleken wat de effecten op de lange termijn zijn. Voormalig atleten uit de DDR kampen soms met ernstige gezondheidsklachten. Denk aan hart- en vaatziekten, depressiviteit, een verhoogde kans op kanker, kinderloosheid of kinderen met aangeboren afwijkingen. Het medisch leed is soms niet te overzien. Als sportwereld lijkt me dat niet wenselijk."

Olfers: "Zeker, al valt er ook veel af te dingen op het huidige systeem. Ik heb veel vragen die al jaren onbeantwoord blijven. Bijvoorbeeld: hoe effectief is het antidopingprogramma nu werkelijk? Bij de Olympische Spelen in Atlanta (1996, red.) werden meerdere atleten positief getest, maar - heel toevallig - nauwelijks een Amerikaan. Dat lijkt me sterk. En waarom controleren we alleen topsporters, terwijl er in de breedtesport, zoals de bodybuilder die zich vol stopt om er gespierd uit te zien op het strand, veel gevaarlijkere gevallen voor de gezondheid rondlopen?"

Van Bentum: "Ik vind dat wij als medisch begeleiders de sporters soms tegen zichzelf in bescherming moeten nemen. Een sporter is vaak helemaal niet bezig met de lange termijn. Zijn toekomstbeeld gaat niet verder dan het eerstvolgende grote toernooi; dáár wil hij bij zijn. De latere toekomst zal hem verder boeien. Je kunt zeggen: dit werkt niet, dus doek het maar op, maar dat vind ik te makkelijk."

Opsporingsmethodes

Olfers: "Zijn de controles wel effectief? Dat is wat mij betreft de vraag. Want noem mij eens vijf bekende Nederlandse topsporters die de laatste vijf jaar tegen de lamp zijn gelopen? Dat haal je niet. Dus of ons land kent geen doping óf we zijn retegoed in het ontwijken van de regels. Daardoor blijft de discussie over doping een terugkerend item. 

Lance Armstrong is als wielrenner nooit positief bevonden in de Tour de France, maar door het goede werk van journalisten is hij ontmaskerd. Hetzelfde geldt voor een hele rits andere wielrenners. Waar zijn we mee bezig? Als ik die vraag neerleg bij het Wada, dan krijg ik verongelijkte gezichten en mensen die me geen hand meer willen geven, maar dit gaat verder dan alleen Rusland. Hoe geloofwaardig is het antidopingprogramma in landen als Kazachtstan, Jamaica en Kenia? Niemand die me dat kan vertellen."

Van Bentum: "Ik heb wel het idee dat de afgelopen jaren de opsporingsmethodes zijn verbeterd, dus de kans dat een sporter vanwege een gedrogeerde prestatie of een prestatie uit het verleden tegen de lamp loopt, is groter geworden. De opsporingsmethodes moeten we blijven verbeteren. Alleen, sommige mensen bij het Wada zijn tevens lid van het IOC, dus hoe onafhankelijk kun je dan zijn?"

Politiek spel

Olfers: "Het blijft een terugkerend item. En waarom? Omdat het een appél doet op je rechtvaardigheidsgevoel. We moeten toch in staat zijn om met z'n allen een coherent en rechtvaardig beleid te creëren?"

Van Bentum: "Dat hoop ik ook. Ik word soms wat kriegel over het gedoe met die Russische atleten. Het besluit is verrassend en zorgt voor veel kritiek. Het probleem is dat het om macht en geld gaat, waardoor er achter de schermen iets gaande kan zijn waar wij niet van weten. Mijn vriend zei, toen we het item zagen bij 'Studio Sport': als je het niet begrijpt, dan zal er wel geld in het spel zijn."

Olfers: "Ik snap die gedachte wel. Dat geld op de achtergrond een rol speelt, kan ik niet uitsluiten maar ook niet bevestigen. Ik verwacht dat het eerder gaat om een politiek spel tussen de internationale federaties. In die federaties zitten ook Russen. Er is ze veel aan gelegen om de Russen mee te laten doen, anders zal een WK zonder Russen toch altijd de geschiedenisboeken ingaan als 'dat WK zonder Russen'. Vanuit sportief oogpunt snap ik de beslissing wel, maar ik blijf nog met veel vragen achter."

In het Sportief Elftal buigen zich per aflevering twee van de elf deskundigen over een actueel sportief vraagstuk. Lees hier meer afleveringen.

Lees ook:

Hoe steun je de keeper na een pijnlijke blunder?

De doelman van Liverpool, Loris Karius, sloeg twee flaters in de finale. Hoe moet je daarmee omgaan? Welke nazorg moet die keeper krijgen?