Rechter weg in zaak tegen tabaksindustrie
Amsterdam
Tijdens een etentje zei Jan Wolter Wabeke dat, wat hem betreft, roken ‘ieders eigen verantwoordelijkheid’ is. Probleem is echter dat hij zich als voorzittend rechter moet buigen over een zaak waarin precies het tegenovergestelde wordt betoogd. Omdat zijn neutraliteit ter discussie stond, trok hij zich maandag terug.
Advocaat Bénédicte Ficq vertegenwoordigt een collectief dat de tabaksindustrie verantwoordelijk wil stellen voor de verslavende en schadelijke effecten van roken. Ze hoorde via een kennis die bij het etentje was over Wabekes uitspraken en eiste dat hij zich zou terugtrekken.
Ficq meent dat de tabaksindustrie verantwoordelijk is voor schade als gevolg van roken. De industrie zorgt er doelbewust voor dat mensen snel verslaafd worden en blijven.
Wabeke stapt uit eigen beweging op. De verschoningskamer van het gerechtshof accepteert zijn vertrek en zal een vervanger aanstellen. Ficq reageerde opgelucht op Wabekes beslissing. Volgens het gerechtshof kan de zaak nog steeds op woensdag beginnen. Ficq vindt echter van niet. Ze wil dat de rechter die Wabeke vervangt, de tijd krijgt zich in te lezen.
geen wilsvrijheid
Ficq beticht namens haar cliënten de tabaksindustrie van moord of doodslag, valsheid in geschrifte en mishandeling. Met hun product perken ze moedwillig de wilsvrijheid van rokers in, stelt ze.
De advocaat begon de zaak twee jaar geleden, namens twee longpatiënten. Intussen hebben vele artsen en verpleegkundigen, de verslavingszorg en enkele ziekenhuizen zich bij haar initiatief aangesloten. Ook de gemeente Amsterdam steunt de zaak. Ficq hoopt dat ook veel scholen en aandeelhouders in de tabaksindustrie de juridische strijd gaan steunen.
In februari oordeelde het Openbaar Ministerie echter dat de wet geen mogelijkheden biedt om de tabaksindustrie te vervolgen. Het stelde bovendien dat iedereen intussen moet weten wat de schadelijke en verslavende effecten van roken zijn.
Ficq en de patiënten en artsen die zij representeert, waren niet verrast door de beslissing van het OM. Ze zetten hun kaarten op een gang naar het gerechtshof. Via een zogeheten artikel 12-procedure willen ze deze afdwingen. Als de rechter hen hierin woensdag volgt, is het OM gedwongen alsnog vervolging in te stellen.
‘origineel en spitsvondig’
In mei riep Ficq via een advertentie in Het Financieele Dagblad gewetensbezwaarde mensen uit de tabaksindustrie op, zich bij haar te melden.
Ze belooft een ‘creatieve’ aanpak. ‘Maak je borst maar heel erg nat’, zei ze in NRC tegen de tabaksindustrie. Vanwege het unieke van deze rechtsgang is het lastig in te schatten hoe groot Ficqs kansen zijn.
Als het tot vervolging komt, zal de rechter, zo stelt de antirooklobby, niet alleen kijken naar de letter van de wet (zoals het OM deed), maar ook naar de geest. Ze verwacht dan meer kans te maken.
Ook diverse juristen en juridisch hoogleraren dichten Ficq veel kans toe met haar zaak. Hoogleraar staats- en bestuurskunde Wim Voermans noemde haar in december 2016 in NRC ‘origineel en juridisch spitsvondig’ in haar aanpak. <