Nepnieuws over een ‘kwalachtige vis’
Tussen al het wereldleed bracht ‘RTL Nieuws’ afgelopen maandag primetime een bijzonder berichtje op de televisie: er is op meer dan acht kilometer diepte een nieuwe vissoort ontdekt. Dat gaat ergens over!
Het korte nieuwsitem toonde een langwerpige witte vis die loom wuivend door troebel water bewoog. Het tafereel speelde zich af naast een afgekloven vissenskelet dat kennelijk door onderzoekers als aas was vastgeprikt aan een uitsteeksel van hun diepzee-maanlandertje. Ook op rtlnieuws.nl is het filmpje te zien, maar dan voorzien van een zwoel achtergrondmuziekje en ondertiteling. Een kwalachtige vis is het, zo wordt daar verteld, behorend tot de slakdolven.
Ik moest daar even over nadenken. Een kwalachtige vis? Kwallen kennen we van hun glazige voorkomen en van de netelcellen die zo’n pijnlijke jeuk kunnen veroorzaken. Kwallen zijn niet tweezijdig symmetrisch zoals vissen, hebben geen ogen, mond met tanden, vinnen, staart, schubben of andere vissenkenmerken. De enige overeenkomst tussen een kwal en deze vis is dat ze in zee leven, maar daarmee houdt de gelijkenis wel op.
Bijvangst
En wat is dan een slakdolf? Slakdolven komen ook bij ons voor, het zijn kleine vissen. De ongeveer vijftien centimeter lange slakdolf Liparis liparis wordt hier aan de kust geregeld waargenomen of als bijvangst bij de garnalenvisserij aangetroffen. Een tweede soort, de kleine slakdolf Liparis montagui is hier veel zeldzamer – ooit, in 1934, is één exemplaar bij Callantsoog gevangen. Slakdolven, althans de soorten die hier voorkomen, zijn voorzien van een zuigschijf aan de buikzijde om zich in de stroming te kunnen verankeren. Of de gefilmde diepzeevissen die ook hebben, waag ik te betwijfelen, maar wellicht maakt dat niet uit; de systematische indeling van vissen hangt meer af van de anatomie van de schedel en andere inwendige kenmerken dan de aan- of afwezigheid van zo’n zuignap.
Website nu.nl meldde daags na de RTL-uitzending dat er zelfs drie soorten slakdolven waren ontdekt, en wel lichtblauwe, lichtroze en lichtpaarse exemplaren op 7500 meter diepte. Het filmpje dat daarbij wordt vertoond, is vrijwel identiek aan wat ik op televisie zag, maar nu zitten er ook kleine roze visjes aan het aas te knabbelen, terwijl drie grote witte vissen bewegingloos (vastgehecht met hun zuignap?) aanliggen bij het feestmaal.
Waterdruk
Al op 19 december 2014 (!) meldde nu.nl dat een nieuwe slakdolf was ontdekt op 8143 m diepte in de Marianentrog, en daarbij zat een link naar de site van het in Californië gevestigde Schmidt Ocean Institute. In december 2014 maakte dit instituut de ontdekkingen bekend, ook toen met filmpjes van de vissen op grote diepte. Ook die witte loom zwemmende slakdolven waren daarbij zichtbaar. Kortom: nepnieuws, hooguit een vier jaar eerder ontdekte nieuwe soort diepzeeslakdolf. Het enige wat echt interessant is, is die waanzinnige diepte. Acht kilometer! Daar heerst absolute duisternis en een waterdruk van achthonderd atmosfeer. Het unheimische milieu ter plekke wordt door onderzoekers Hades genoemd, naar de onderwereld van de oude Grieken, en ook het onderzoeksproject heet HADES, van Hadal Ecosystem Studies. Dat er ecologisch onderzoek wordt verricht in de hel, dat zou pas een nieuwtje zijn geweest.
Jelle Reumer is paleontoloog. Voor Trouw bespreekt hij iedere week een dier. Lees hier het hele dossier.
Lees ook:
Nieuw leven in de Limburgse bodem
De kalk- en leemhoudende bodems van Zuid-Limburg blijken erg geschikt te zijn, en juist daar zijn vorige week twee voor ons land nieuwe soorten ontdekt, een miljoenpoot en een springstaart.