Joost Fonville wil deelnemers Dam tot Damloop behoeden voor hitte
Joost Fonville verloor zijn zoon in 2014 door een hitteberoerte tijdens de Dam tot Damloop, die zondag weer wordt gehouden. Hij strijdt nu voor gebruik van koelbaden en voorlichting aan lopers.
De week voor de Dam tot Damloop in 2014 had Arthur Fonville een drukke week gehad. De zesdejaars student geneeskunde liep coschappen op de gynaecologieafdeling in ziekenhuis Tergooi in Blaricum. Hij had er een paar zware bevallingen begeleid.
Toch voelde hij zich fit bij de start van de hardloopwedstrijd over 16,1 kilometer, waar hij op het laatste moment nog een plek voor had weten te bemachtigen in het tweede wedstrijdteam van studentensportvereniging USC.
Zijn vader Joost Fonville heeft naderhand filmpjes van zijn rennende zoon bekeken. "Het zag er goed uit. Je kon niets aan hem zien." Toch zakte Arthur meteen na de finish in elkaar. Een teamgenoot, kinderarts, bracht hem samen met een medewerker van het Rode Kruis naar een medische post, waar ze begonnen met reanimeren.
Daar bleek Arthurs lichaamstemperatuur opgelopen tot 42,6 graden, levensgevaarlijk. Met natte sponzen probeerden de hulpverleners de lichaamstemperatuur omlaag te krijgen. Het mocht niet baten. Hij stierf, 24 jaar oud, aan de gevolgen van een hitteberoerte.
Arthur, die in een studentenhuis op de Nieuwe Achtergracht woonde, was een veelbelovende geneeskundestudent, die nog een jaar moest studeren voor hij basisarts zou zijn. Tijdens zijn wetenschappelijke stage in het Schotse Edinburgh had hij indruk gemaakt met publicaties in medische tijdschriften. Na zijn dood is een wetenschapsprijs naar hem vernoemd.
"Het is niet voor te stellen," zegt Joost Fonville. "Het ene moment heb je een heel gelukkig leven en is iedereen gezond. En dan ineens verlies je je zoon na een hardloopwedstrijd. Hij was een prachtige gezonde en sportieve jongen die uit het niets uit het leven is gegrepen."
Onder de koude kraan
Als in 2016 opnieuw een deelnemer van de Dam tot Damloop aan een hitteberoerte overlijdt, een vrouw van 25, besluiten Fonville en zijn vrouw dat er iets moet gebeuren.
Ze richten, in samenwerking met professor Maria Hopman van het Radboud UMC, een werkgroep op om meer informatie te verzamelen over het fenomeen en voorlichting te geven. Ook doen ze voorstellen om maatregelen bij hardloopwedstrijden aan te scherpen.
Als mensen tijdens een hardloopwedstrijd neervallen, wordt vaak niet gedacht aan oververhitting
Want die maatregelen schieten tekort, aldus Fonville. "Als mensen tijdens een hardloopwedstrijd neervallen, wordt vaak niet gedacht aan oververhitting. En als er al aan wordt gedacht, wordt er vaak alleen gekoeld met natte sponzen. Dat is niet genoeg.
Iemand die een hitteberoerte heeft, moet direct in een koelbad worden gelegd. In de Verenigde Staten gebeurt dat wel bij grote hardloopwedstrijden. Vergelijk het met het koken van een eitje. Om het kookproces te stoppen, moet je het onder de koude kraan houden. Een lichaam werkt ook zo."
Ambtelijke molens
Meteen na de dood van Arthur adviseerde Fonville de organisatie om koelbaden neer te zetten, in navolging van de Verenigde Staten. Dit jaar zou dat in Amsterdam voor het eerst gebeuren, maar vorige week werd bekend dat het toch niet doorgaat omdat landelijk protocol ontbreekt. Een enorme teleurstelling voor Fonville. "Ik ben er echt heel boos over. Je beweegt hemel en aarde en dan strandt het alsnog in de ambtelijke molens."
Ik ben er echt heel boos over. Je beweegt hemel en aarde en dan strandt het alsnog in de ambtelijke molens
Met voorlichting hoopt hij lopers te wijzen op de gevaren van een hitteberoerte en hoe deze kan worden voorkomen. "Ik denk dat een hoop mensen zich niet realiseren dat het kan gebeuren.
Ik hoor veel verhalen van mensen die op hun tandvlees naar de finish lopen. Extreme uitputting kan een hitteberoerte in de hand werken, omdat het lichaam te weinig vocht over heeft om af te koelen."
Ook is het volgens Fonville belangrijk dat lopers een hitteberoerte bij anderen herkennen. "Als je iemand ziet zwalken of als iemand verward gedrag vertoont, moet meteen medische hulp worden ingeschakeld. Dat is een belangrijk voorteken van oververhitting."
Volgens Fonville wordt de Dam tot Damloop door veel lopers onderschat. "Het is een venijnige afstand. Boven de 10 kilometer gaan veel lopers op hun reserves richting de finish, zeker als ze niet goed getraind zijn. Een hitteberoerte grijpt je zonder dat je het doorhebt. Het is een sluipmoordenaar."
Temperatuurtest
Onder het motto beat the heat lopen tien deelnemers zondag de Dam tot Damloop met een speciale capsule in hun darmstelsel die de lichaamstemperatuur nauwkeurig meet. De capsule is ontwikkeld door het bedrijf MyTemp en zendt vanuit de darmen via een bluetoothverbinding de actuele lichaamstemperatuur naar een app op een smartphone.
De data worden opgeslagen en gebruikt in een onderzoek naar thermoregulatie van het menselijk lichaam tijdens inspanning. De lopers poepen de capsule later vanzelf weer uit. Het instrument kan in de toekomst een alarmeringsfunctie hebben voor lopers bij wie de lichaamstemperatuur te hoog wordt, hopen de ontwikkelaars.