Vóór het volk het weet, is Nederland in de ogen van Brusselse journalisten weer een ‘bananen-republiek’

Na Prinsjesdag zijn ook de algemene beschouwingen kost geworden voor RTL Boulevard, SBS Shownieuws en GeenStijl. Sinds politici elkaar verzoeken ‘op te rotten’ en elkaars seksuele escapades aan de orde stellen, zijn de debatten volksvermaak geworden kant-en-klare kost die als een happy meal van een hamburgerketen wordt opgediend.

De cijfers - waarover de begroting eigenlijk gaat - zou een exquis diner moeten zijn. Maar het is een brij waarbij het volk een vies gezicht trekt en geschoolde economen de smaken niet kunnen onderscheiden.

Terwijl minister Wopke Hoekstra van Financiën schermt met een overschot van 1,0 procent van het bbp - ‘het vierde jaar in de zwarte cijfers’ - , waarschuwt het Centraal Planbureau voor een tekort van 0,4 procent, hetgeen dichtbij de grens van 0,5 procent ligt die de Europese Commissie hanteert. Wie onder een tekort van 0,5 procent zakt, loopt het risico door Brusselse correspondenten te worden afgeschilderd als bananenmonarchie.

In feite zal de staat 305 miljard euro aan belastingen en premies in 2019 binnenhalen (onder meer 60miljard aan inkomstenbelasting, 60 miljard aan btw en 25 miljard aan vennootschapsbelasting), terwijl slechts 295 miljard zal worden uitgeven, waarvan meer dan de helft aan zorg en sociale uitkeringen. Iemand met vier jaar basisschool kan uitrekenen dat er een voordelig saldo van 10 miljard euro resteert.

Daarvan moet nog 1,6 miljard worden afgetrokken - het tekort van de lagere overheden - zodat 8,4 miljard euro overblijft. Omdat is geraamd dat de BV Nederland in 2019 812,8 miljard euro verdient, is dat saldo 1 procent van het bbp.

Het Centraal Planbureau (CPB) en de Raad van State hebben die feiten onderuitgehaald. Als de economie niet zo uitbundig groeit en bloeit als nu wordt gedacht maar slechts gemiddeld zullen veel inkomsten (bijvoorbeeld de vennootschapsbelasting) veel lager uitvallen. Uitgaven (bijvoorbeeld ww-uitkeringen) zullen daarentegen hoger worden.

Daarnaast verhoogt de regering uitgaven op permanente basis zoals de 7 procent extra voor de ambtenaren, terwijl er ook eenmalige inkomsten - zoals de schikking met ING - en belastinginkomsten naar voren zijn gehaald. Het CPB heeft een schoonmaakoperatie uitgevoerd, echter niet door het optellen en aftrekken van allerlei posten, maar met een wiskundige formule waarmee de begrotingselasticiteit wordt gemeten. Dat leidt tot een tekort van 0,4 procent. De regering speelt mooi weer met de feiten.

Het is niet zo dat het CPB en de Raad van State kwaad willen. Ze moeten die sommetjes maken, omdat het structurele saldo door Brussel wordt gebruikt om landen met elkaar te vergelijken. Het voorkomt dat landen hun begrotingen oppoetsen en maakt het mogelijk tijdig de rode vlag te hijsen.

Helaas is het zo ingewikkeld dat van de toestand van het land alleen het liefdesleven van Pechtold en de de uithalen van Wilders beklijven.

Reageren? 
p.dewaard@volkskrant.nl