Arm en rijk in hetzelfde schuitje in 'Sir'

Twee mensen draaien om elkaar heen in de Indiase film ‘Sir’. Ze verlangen naar elkaar, maar ze weten ook: hun liefde is ongepast.

Er werken in India zo’n veertig miljoen mensen als bedienden in de huishouding. Meestal zijn het vrouwen die de boodschappen doen, maaltijden bereiden, het huis kuisen en voor de kinderen zorgen. Ze doen dat zonder enige vorm van sociale zekerheid. Ratna is zo’n domestic worker, een jonge Indiase vrouw die van het platteland naar Mumbai reist. Ze heeft als dienster werk gevonden in het luxueuze appartement van Ashwin, telg uit een rijke familie. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat staat ze tot zijn beschikking. Slapen doet ze in het opkamertje, vlakbij de keuken. 

Verrassend is dat de Indiase regisseuse Rohena Gera in haar speelfilmdebuut ‘Sir’ niet kiest voor de typische slachtofferrol. Ratna is jong en energiek. Ze droomt ervan om modeontwerpster te worden en gaat in haar spaarzame vrije uren in de leer als naaister. 

Ashwin is ook niet de bullebak die haar rondcommandeert, zoals zijn familieleden en vrienden wel doen. Dat komt waarschijnlijk omdat hij gereisd heeft, in Amerika heeft gewoond. Het liefst was hij er gebleven, maar hij moest terug voor het familiebedrijf en een bruiloft met een Indiase dame die hij, tot ontzetting van zijn familie, op het laatste moment heeft afgeblazen. Wat is immers een leven zonder liefde?

Sir, bekroond met de publieksprijs op het laatste World Cinema Amsterdam, is daarmee een film over twee mensen, rijk en arm, die in zekere zin in hetzelfde schuitje zitten. Allebei worden ze geleefd door hun familie, allebei worstelen ze met knellende sociale structuren. De regisseuse, die zelf uit een Indiase familie met bedienden komt en in Amerika studeerde en in de filmindustrie werkte, laat Ratna en Ashwin langzaam naar elkaar toe groeien. Ze doet dat subtiel, met kleine gestes en gebaren. Hij geeft haar een cadeautje, een modetijdschrift. Zij schenkt hem een zelfgemaakt overhemd.

Gera liet zich voor haar film zichtbaar inspireren door ‘In the Mood for Love’, de bejubelde liefdesfilm van Hongkong-maestro Wong Kar-wai waarin twee buren om elkaar heen blijven draaien, omdat hun liefde ongepast is. Zo dansen ook Ratna en Ashwin om elkaar heen. Je ziet ze naar elkaar verlangen en tegelijkertijd worstelen met hun gevoelens. Niet alleen in het milieu van Ashwin is de liefde voor een bediende ongepast, ook in de familie van Ratna is een relatie met een werkgever onacceptabel. 

De film werpt zo niet alleen prikkelende vragen op over het lot van bedienden in India, die feitelijk als moderne slaven, zonder rechten, hele huishoudens draaiende houden, maar ook en vooral over de onvrijheid om je eigen levenspartner te kiezen. En dan maakt het niet uit of je rijk of arm bent.

Sir zet de deur voorzichtig op een kier. De film oppert een wereld waarin die liefde uiteindelijk wel mogelijk is.

Elke week de nieuwste films besproken door onze recensenten. Lees ze in ons dossier.