Is Benetton verantwoordelijk voor de brugramp van Genua?
Twee dagen na de brug van Genua is ook de beurskoers van wegbeheerder Atlantia ingestort. Heeft de familie Benetton, de belangrijkste aandeelhouder van het bedrijf, de miljoenen aan tolgeld vooral besteed aan expansie van de onderneming in plaats van aan onderhoud van de brug?
Het is een spectaculair jaar voor Atlantia, in alle opzichten. Eerst nam het Italiaanse bedrijf – waarvan de familie Benetton de grootste aandeelhouder is – een grote Spaanse concurrent over. Vervolgens werd een belangrijk aandeel verworven in de Eurotunnel. De expansie kost miljarden euro’s, maar past volledig binnen de internationale ambities van het bedrijf. De grootste particuliere wegbeheerder van Europa wil zo snel mogelijk de grootste ter wereld worden.
Het slechte nieuws kwam dinsdag met het instorten van de Ponte Morandi, de grote brug van Genua. Daarbij vielen tenminste 32 slachtoffers. Hulpverleners zoeken onder de enorme betonnen brokstukken nog steeds naar slachtoffers. De Italiaanse regering wees vrijwel meteen met de beschuldigende vinger naar wegbeheerder Atlantia/Autostrade per l’Italia. ‘Dat heeft via tolheffingen miljarden euro’s verdiend’, stelde minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini. ‘Dat geld is niet gebruikt waarvoor het moest dienen: het onderhoud van de weg.’
Financiële brein Gilberto
Het lucratieve beheerscontract zal Atlantia zo snel mogelijk worden afgepakt, belooft de regering. Ook komen er boetes aan die kunnen oplopen tot 150 miljoen euro. Woensdag was de beurs van Milaan gesloten, maar donderdag verloor de onderneming bijna een kwart van haar beurswaarde van circa 20 miljard euro.
De naam Benetton lag meteen op ieders lippen. Doorgaans gaat de aandacht uit naar de flamboyante Luciano Benetton (83), de oudste van vier kinderen die gezamenlijk het gelijknamige modemerk opzetten. Hij is ook verantwoordelijk voor de veelbesproken, maatschappijkritische advertentiecampagnes.
Nu gaat de meeste aandacht uit naar jongere broer Gilberto Benetton (77). Hij is het financiële brein van de familie. Hij blijft doorgaans op de achtergrond, maar is zeer invloedrijk in de Noord-Italiaanse zakenwereld, met functies en belangen van industrie tot bankwezen. Autogrill, een keten van vierduizend wegrestaurants in 31 landen, is een van de belangrijkste deelnemingen van de familie. Hetzelfde geldt voor die in Atlantia, met zijn gestage stroom aan tolgelden. Met eenderde van de uitgegeven stukken is Benetton de grootste en belangrijkste aandeelhouder van de wegbeheerder.
Schuldvraag
Gilberto Benetton heeft nog niet publiekelijk gereageerd op het drama in Genua. Atlantia als onderneming wel. Het verwijt de Italiaanse regering zich uit te spreken over de schuldvraag, zonder het onderzoek af te wachten naar de oorzaak van de ineenstorting van de brug. Als oorzaken worden constructiefouten in het ontwerp uit 1967 genoemd, maar ook gebrekkig onderhoud. Dat laatste wordt ontkend door Atlantia, dat het beheerscontract verwierf in 2003. ‘De brug werd voortdurend gemonitord, zelfs meer dan wettelijk noodzakelijk was.’
Geld voor onderhoud was er in ieder geval genoeg. In de eerste zes maanden van dit jaar bedroeg de winst van Atlantia 0,5 miljard euro. De Italiaanse snelwegen leverden vorig jaar een omzet op van bijna 4 miljard euro. Daar komen nog de revenuen bij uit onder meer de exploitatie van twee luchthavens in Rome, drie in Zuid-Frankrijk en snelwegen in onder andere Zuid-Amerika.
De nabestaanden van de slachtoffers van Genua lijken geen reden te hebben om te hopen op een vlotte afwikkeling van een mogelijke schadevergoeding, mocht Atlantia verantwoordelijk zijn voor het drama. De familie Benetton was weinig toeschietelijk toen textielfabriek Rana Plaza in Bangladesh in 2013 instortte – met 1.134 doden tot gevolg. Het modehuis was een van de belangrijkste opdrachtgevers van de fabriek waar de arbeiders hun werk deden in slechte omstandigheden en tegen minimale beloning. Pas na lang touwtrekken besloot Benetton ongeveer 1 miljoen euro te storten in een steunfonds voor de nabestaanden, een kleine 1.000 euro per slachtoffer. Atlantia heeft haar aandeelhouders al beloofd hun belangen bij de afwikkeling van de kwestie in Genua goed in de gaten te houden.