Direct naar artikelinhoud
AnalyseHandgranaten in de horeca

Explosieven rukken op als intimidatiemiddel in horeca: ‘Wil je een handgranaat?’

Handgranaten voor de deur van (horeca)bedrijven, zoals recentelijk drie keer voorkwam in Amsterdam, zijn een duivels dilemma voor burgemeesters. Wie de orde handhaaft en een tent tijdelijk sluit, werkt mogelijk chantage in de hand. ‘Gemeenten doen precies wat criminelen willen.’

Marcel Norbarts moest zijn Amsterdamse club Abe drie maanden sluiten nadat er een handgranaat aan zijn deur werd gehangen.Beeld Guus Dubbelman / de Volkskrant

Een handgranaat aan de deurklink of op de stoep – het is een beproefde methode geworden van criminelen, jaloerse concurrenten of boze klanten, om eigenaren van horecazaken te chanteren. In Amsterdam was het deze week drie keer raak (naast het beschieten van een schoonmaakbedrijf en een interieurwinkel): een handgranaat aan de deurklink van een lunchroom, eentje die zelfs ontploft voor de deur van een restaurant en een granaat voor de deur van een patatzaak.

De handgranaat als intimidatiemiddel – Marcel Norbart (56) kan erover meepraten. De mede-eigenaar van de Amsterdamse discotheek Club Abe kreeg vorig jaar augustus een handgranaat aan de deurklink. Het gevolg was dat de burgemeester de club, om veiligheidsredenen, voor drie maanden sloot.

De dader is nooit gevonden, maar Norbart kan geen andere reden bedenken dan dat het een boze klant is geweest die aan de deur is geweigerd. ‘Portiers krijgen steeds vaker die opmerking: als ik niet binnen mag, dan zorg ik ervoor dat jullie worden gesloten. Of specifieker: wil je een handgranaat?’, aldus de discotheekeigenaar. ‘Het heeft te maken met de verhuftering van de maatschappij. Zulke hufters willen je zaak kapotmaken en hebben een middel gevonden om via de gemeente dat doel te bereiken.’

Een handgranaat is snel aangeschaft op het dark web, de krochten van internet. De clubeigenaar vindt dat burgemeesters te makkelijk meegaan met dat chantagemiddel door bijna standaard een café of disco na een geweldsincident – tijdelijk – te sluiten.

‘We zijn slachtoffer, maar worden behandeld als dader’, aldus Norbart. ‘Die sluiting heeft ons veel geld en imagoschade gekost, en heeft grote consequenties voor het personeel dat werkloos wordt. We voelen ons ook gecriminaliseerd – zelfs familieleden gaan je zien als halve crimineel.’

Duivels dilemma

Het is een duivels dilemma voor burgemeesters: wat te doen als een handgranaat voor een nachtclub wordt gelegd of een restaurant wordt beschoten? Voor de veiligheid van gasten, personeel en omwonenden wordt zo’n zaak vaak dichtgetimmerd. Maar kwaadwillenden maken misbruik van dat veiligheidsbeleid. Twee jaar geleden werd een reeks coffeeshops in Amsterdam beschoten. Toenmalig burgemeester Eberhard van der Laan liet ze meteen sluiten, maar merkte al snel dat zijn beleid juist meer beschietingen in de hand werkte – de concurrentie werd er letterlijk mee uitgeschakeld.

Ook Ibrahim Yüce (29), eigenaar van de Rotterdamse discotheek Club Blu, werd afgeperst. Vorig jaar december werd een handgranaat voor zijn deur gelegd, ging een vuurwerkbom af en werd het pand beklad en beschoten – allemaal binnen een week tijd.

‘Ik had de politie nota bene een maand eerder gewaarschuwd dat ik was bedreigd door een groep rond een Amsterdamse crimineel, die inmiddels is veroordeeld voor een liquidatie’, vertelt Yüce. ‘Ze wilden me afpersen, maar daar ben ik niet op ingegaan. Ik loop nog liever in een jurk buiten dan dat ik een cent betaal. In een jurk lopen vind ik stoerder dan iemand afpersen.’

Maar de politie deed niets, aldus de uitbater, en burgemeester Ahmed Aboutaleb besloot zijn club te sluiten. ‘Gemeenten doen precies wat criminelen willen. Beveiligers horen het steeds vaker: jullie gaan een handgranaat krijgen.’

Club Blu bleef vijf maanden dicht. Pas in juni, na een uitspraak van de rechter, mocht de Rotterdamse megadiscotheek langs de A20 weer open. De heropening werd groots gevierd met optredens van Boef en Ronnie Flex, maar Yüce is er nog steeds kapot van. Hij is het vertrouwen in de overheid kwijtgeraakt.

Punt maken

De politie erkent dat de handgranaat oprukt als intimidatiemiddel. ‘Zeker het laatste jaar zien we meer handgranaten die met name bij horecagelegenheden worden achtergelaten, kennelijk om een punt te maken’, zegt politiewoordvoerder Rob van der Veen. ‘Maar wat dat punt precies is, daar kunnen we vaak niet achterkomen. Als het met afpersing te maken heeft, dan zou ik tegen de horeca-ondernemers willen zeggen: doe je verhaal. Maar er zijn ook zaken waarbij het erop lijkt dat de ondernemers helemaal van niks weten. Dat is wel zorgelijk.’

Hij vindt dat de gevaren van een handgranaat niet moet worden onderschat: ‘Het is toch een oorlogswapen dat is gemaakt om personen te verwonden. Als de pin er nog in zit, is het op zich niet zo gevaarlijk. Maar je kun een granaat ook boobytrappen; als je eraan komt, gaat hij af. Van de week is er nog één afgegaan, al dan niet bewust.’

Cocktailbar Suzy Wong in Amsterdam kreeg alleen al dit jaar twee keer een handgranaat voor de deur. De eigenaars zeggen geen idee te hebben waar de dreigementen vandaan komen, maar de gemeente reageerde beide keren identiek: planken voor de ramen, en tijdelijke sluiting van de zaak.

Rozemarijn Cucovic-De Heer, vrouw van één van de eigenaren en woordvoerder, wil nu even niet meer op de incidenten ingaan. ‘Op dit moment gaat mijn aandacht uit naar onze kinderen’, laat ze via sms weten. De inkomstenderving noopte haar ertoe een crowdfundingactie te beginnen om de huurachterstand te betalen. Ze vindt dat het sluitingsbeleid juist meer granaten in de hand werkt.

‘De ondernemers kan vaak niets worden verweten’, zegt voorzitter Robèr Willemsen van Koninklijke Horeca Nederland. ‘Als morgen een handgranaat voor de deur van mijn Albert Heijn wordt gevonden, gaat de winkel echt niet voor drie maanden dicht. Waarom gebeurt dat bij een kroeg of discotheek wel?’

Burgemeesters beseffen dat ze met hun openbare-ordebeleid ook bonafide ondernemers raken. In Amsterdam is de maximale sluitingstermijn feitelijk al verlaagd van drie maanden naar één maand en burgemeester Halsema zei deze week bij elk incident ‘maatwerk’ te willen leveren om de economische schade te beperken. Maar bij twijfelgevallen gaat het algemeen belang boven dat van de horeca-eigenaar. Want er zal maar eens een handgranaat afgaan in een volle zaak, zegt een gemeentewoordvoerder – ‘dat risico kun je niet nemen’.

Nachthoreca eerder de pineut

Overigens gaat een gemeente niet altijd over tot sluiting. De politie verricht eerst antecedentenonderzoek en bekijkt of er al rapportages over de horecagelegenheid zijn. ‘Die zijn er bij discotheken en nachtclubs bijna altijd wel, met een nachtelijk vechtpartijtje voor de deur of dronken bezoekers die stennis trappen in de zaak’, zegt de Amsterdamse clubeigenaar Norbart. ‘Een shoarmatent die het vooral van klanten ’s nachts moet hebben is daarom ook eerder de pineut dan een broodjeszaak die vooral ’s ochtends broodjes verkoopt.’

Zo ontsprong het sjieke, Italiaanse Ferilli’s Caffè in Amsterdam-Zuid, waar onlangs een crimineel werd geliquideerd, de dans. Ondanks het geweldsincident mocht het restaurant gewoon openblijven. Volgens de gemeente waren er geen eerdere politierapportages over het restaurant en stond het eveneens niet bekend als ontmoetingsplaats voor criminelen.

Koninklijke Horeca Nederland schreef in juni een brandbrief aan het kabinet, waarin het pleit voor een speciaal noodfonds voor getroffen horeca-ondernemers. Voorzitter Willemsen: ‘We begrijpen best dat een horecazaak na een geweldsincident even wordt gesloten voor onderzoek en om duidelijk te krijgen waar de dreiging vandaan komt – zo’n handgranaat of beschieting is niet niks. Maar probeer dat onderzoek zo snel mogelijk te doen, en als blijkt dat een horeca-ondernemer geen verwijt kan worden gemaakt, dan moet de zaak zo snel mogelijk weer open.’