Gebruik zware pijnstillers loopt uit de hand
Amsterdam
In zes jaar tijd verdrievoudigde het aantal gebruikers van oxycodon, een morfine-achtige zware pijnstiller, tot 439.000 per jaar. Verslaafden beschrijven afkicktaferelen die doen denken aan heroïne.
Voorheen was oxycodon voorbehouden aan terminale kankerpatiënten, maar tegenwoordig krijgen ook patiënten na een botbreuk of amandeloperatie deze pijnstiller geregeld mee naar huis. Ook wordt het voorgeschreven bij chronische pijn.
Artsen maken zich zorgen, omdat het middel bij langdurig gebruik sterk verslavend kan zijn. Oxycodon is een opiaat-achtige pijnstiller, twee keer zo sterk als morfine. Gebruikers beschrijven tegenover de Volkskrant ontwenningsverschijnselen die lijken op het afkicken van heroïne: zweten, koorts, trillen en hevige botpijn. Eén gebruikster vertelt dat ze dagenlang schreeuwend van pijn op de grond lag, een ander zegt dat zijn vrouw de pillen moest verstoppen.
Alle patiënten kregen de oxycodon op doktersrecept. Volgens hoogleraar anesthesiologie Albert Dahan van het LUMC ontbreekt het vaak aan kennis. ‘Veel artsen geloven eigenlijk niet dat het zo verslavend kan zijn.’ Dokters worden bovendien onvoldoende opgeleid in pijnbehandeling, zegt hoogleraar anesthesiologie Frank Huygen van het Erasmus MC. ‘Veel artsen die opiaten voorschrijven, weten niet hoe ze dit soort medicijnen goed moeten opbouwen, afbouwen en dat ze patiënten goed moeten begeleiden.’
goedaardige pijn
De verdrievoudiging van het aantal oxycodongebruikers komt vooral doordat het middel nu vaker wordt voorgeschreven bij zogenoemde ‘goedaardige pijn’, bijvoorbeeld na botbreuken. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat ziekenhuizen sinds 2014 worden beoordeeld op ‘pijnbeleving’: hoe minder pijn patiënten ervaren, hoe beter het ziekenhuis scoort.
In de VS wordt al langer gesproken van een ‘opioïdencrisis’ en bestempelde de Drug Enforcement Administration het probleem in 2015 officieel als ‘epidemie’. Naar schatting overlijden daar dagelijks bijna vijftig mensen aan opioïden zoals oxycodon.
Het is onbekend hoeveel van de 439.000 gebruikers in Nederland daadwerkelijk verslaafd zijn. Sommige deskundigen vrezen dat de problematiek die van de Verenigde Staten achterna gaat. Maar volgens hoogleraar Huygen zit de Nederlandse zorg anders in elkaar. ‘In de VS worden artsen zo hard afgerekend op klanttevredenheid dat ze grote hoeveelheden pijnstillers meegeven. Daar heb je een grote illegale markt.’
Hoogleraar Dahan spreekt niettemin van een ‘stille opioïde-epidemie’. ‘Die is niet zo zichtbaar doordat deze mensen nog niet massaal in de verslavingszorg terechtkomen.’
Vanwege de signalen van overgebruik heeft het Nederlands Huisartsen Genootschap onlangs de zogenoemde Standaard Pijn aangepast voor het gebruik van sterk werkende opioïde pijnstillers. Daarin staat nu dat gebruikers voor een herhaalrecept eerst opnieuw moeten worden gezien. <
